[του Δρ. Πέτρου Τζεφέρη][by Tzeferis Petros]
Ουδείς επισκέπτης φεύγει από τη Βολιβία αν δεν δει το Salar de Uyuni, τη μεγαλύτερη ξηρή λίμνη στον κόσμο και δεύτερο πιο δημοφιλές τουριστικό αξιοθέατο της χώρας. Πρόκειται για μια έκταση 10 χιλ. τετραγ. χιλιόμετρα, που διαμορφώθηκε ύστερα από μετασχηματισμούς προϊστορικών λιμνών και βρίσκεται στο υψίπεδο των Ανδεων, καλυπτόμενη από λίγα μέτρα κρούστας αλατιού. Το τοπίο και η βιοποικιλότητα του οικοσυστήματος το καθιστούν μοναδικό. Ωστόσο, υπάρχει και κάτι ακόμη που το κάνει …αμφιλεγόμενο και αντικείμενο συζητήσεων κυρίως μεταξύ οικολογικών και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Τα κοιτάσματα λιθίου που είναι κρυμμένα κάτω από την κρούστα. Σύμφωνα με το US Geological Survey η περιοχή έχει αποθέματα 5,4 εκατ. τον. λιθίου. Ηδη στο νοτιοανατολικό τμήμα της λίμνης και σε έκταση 27 τετραγ. χιλ. έχουν εγκατασταθεί συγκροτήματα εξόρυξης του λιθίου!
Το ζήτημα του λιθίου της Βολιβίας δεν είναι φυσικά καινούργιο, μια και στη Βολιβία εντοπίζεται ένα μεγάλο ποσοστό (ενδεχομένως πάνω από 50%) των παγκοσμίων αποθεμάτων λιθίου στον κόσμο. Ωστόσο, η αλματώδης αύξηση της ζήτησης λιθίου, εξαιτίας της χρήσης του στα έξυπνα κινητά, τάμπλετ και στις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, έχουν ήδη αλλάξει ριζικά την τύχη των περιοχών και των λαών που διαθέτουν τα κοιτάσματα. Θετικά για εκείνους που πιστεύουν στον ορυκτό πλούτο και αρνητικά για εκείνους που πιστεύουν στην κατάρα του ορυκτού πλούτου.. Είναι το ίδιο το δίλημμα του προέδρου Μοράλες, το ίδιο το δίλημμα της ανάπτυξης..
Οταν πριν από 10 περίπου χρόνια, ο πρόεδρος της Βολιβίας Εβο Μοράλες ανέλαβε τα καθήκοντά του, υποσχέθηκε να εθνικοποιήσει μέρος των φυσικών πόρων της χώρας και να τους χρησιμοποιήσει για να αναδιατάξει την οικονομία, δημιουργώντας τη «Σαουδική Αραβία του λιθίου», η οποία θα ήταν αρκετή να τους παράσχει ένα καλύτερο βιοτικό επίπεδο για τον επόμενο αιώνα. Σήμερα, οι επικριτές του Μοράλες, του καταλογίζουν ότι συμβιβάστηκε με το μοντέλο του “εξορυκτικού καπιταλισμού», ξεπουλώντας τα μεταλλευτικά δικαιώματα σε μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που θα οδηγήσουν στην καταστροφή του περιβάλλοντος, στις εκμεταλλευτικές σχέσεις εργασίας και σε απαξίωση των ιθαγενών της Βολιβίας που κατοικούν σε αυτές τις περιοχές και που αντιτίθενται στις εξορύξεις. Ηδη υπογράφτηκαν συμβόλαια με διάφορες πολυεθνικές εξορυκτικές εταιρείες που αναμένεται σύντομα να «πλημμυρίσουν» τη λίμνη αλατιού του Σαλάρ Ντε Ουγιούνι…
Τους τελευταίους μήνες εν μέσω ραγδαίας πτώσης των τιμών των πρώτων υλών και του πετρελαίου, η τιμή του λιθίου εκτοξεύτηκε από τα 5 χιλ.δολ. στα 15 χιλ. δολ. ο τόνος, φέρνοντας και πάλι στο προσκήνιο τη Βολιβία. Τη Βολιβία, η οποία παραμένει μία από τις πιο φτωχές χώρες της Λατινικής Αμερικής, παρ’ όλο που πέρσι ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στη Νότια Αμερική!
Οι περισσότεροι είναι έτοιμοι να ερμηνεύσoυν το «φαινόμενο» χωρίς δεύτερη σκέψη: Είναι το “resource curse”, η κατάρα του ορυκτού πλούτου, ανόητε!
Μήπως όμως δεν είναι ακριβώς έτσι;