Ενα από τα μακριοβιότερα και πολυτιμότερα ελληνικά μεταλλευτικά κέντρα βρίσκεται στο επίκεντρο ενός εικαστικού πρότζεκτ
Ενας πολυεπίπεδος τόπος-μνημείο ο οποίος δεν είναι τόσο γνωστός, όσο αρμόζει δηλαδή στη σπουδαιότητά του. Δεν μιλάμε μόνο για τα κτίρια της Λαυρεωτικής, αλλά και για ένα μεγάλο μέρος των μνημείων της που βρίσκεται μέσα στη γη, σε υποφώτιστους τόπους. «Εκτός από την επιφάνεια της γης, η ιστορία της είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το υπόστρωμά της. Τα μνημεία και τα κτιστά υπολείμματα από τη μεταλλευτική δραστηριότητα δεν βρίσκονται μόνο στην επιφάνειά της αλλά και στα έγκατά της. Πέρα από τα εκατοντάδες αρχαία εργαστήρια κατεργασίας των ορυκτών, το μήκος του δικτύου των υπόγειων στοών που διανοίχτηκαν για τον εντοπισμό αργυρομολυβδούχων κοιτασμάτων υπολογίζεται σε αρκετές εκατοντάδες χιλιόμετρα.
Ακόμα και η ονομασία της Λαυρεωτικής υποδηλώνει πως το τοπίο της εκτείνεται πέρα από ό,τι φανερώνεται στην επιφάνειά της. Η λέξη προέρχεται από την αρχαία λέξη «λαύρα» που σημαίνει στενό πέρασμα, και, πιθανότατα, αναφέρεται στις αρχαίες μεταλλευτικές στοές» θα πει στο «Βήμα» η εικαστικός Αμαλία Χαρικιοπούλου, ιδρύτρια της ΑΜΚΕ Λαυρεωτική, υπεύθυνη για το εικαστικό πρότζεκτ «Lavreotiki Art Project» μέσα από το οποίο αναλαμβάνει (διοργάνωση και επιμέλεια) να ρίξει φως σε αυτό το αθέατο εν πολλοίς πολιτιστικό τοπίο.
Στους αθέατους γεωτόπους, στον ορυκτό πλούτο, στην αρχαία και στη νεότερη μεταλλευτική και μεταλλουργική κληρονομιά που συνιστούν σημαντικό κομμάτι της υλικής, άυλης και περιβαλλοντικής κληρονομιάς της Λαυρεωτικής.
Συγκεκριμένα προσκάλεσε 12 εικαστικούς να την εξερευνήσουν και να καταθέσουν την απόκρισή τους στα ευρήματά τους έπειτα από μια περίοδο έρευνας που περιελάμβανε ολοήμερες περιηγήσεις και εισηγήσεις σχετικές με τον τόπο σε συνεργασία με τοπικούς και άλλους φορείς. Αφότου αποτυπώθηκε ως διαδικασία στον διαδικτυακό κατάλογο «Lavreotiki Art Project» που δημιούργησε ο φορέας THE ΤΕΛΟΣ SOCIETY (2022), πραγματοποιείται αυτή την περίοδο η έκθεση «Λαυρεωτική Γη, ο απόηχος μιας μακρινής εποχής» με τα πρωτότυπα εικαστικά έργα των καλλιτεχνών – φωτογραφίες, ζωγραφική, εγκαταστάσεις, γλυπτά, video art και περφόρμανς. Φιλοξενείται στο «κτίριο Επίπλευσης» του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου, που έχει ανακηρυχθεί προστατευόμενο μνημείο βιομηχανικής αρχιτεκτονικής.
«Σε καθένα από αυτά τα έργα αποτυπώνονται οι μνήμες, οι σχέσεις, οι γνώσεις, οι επιπτώσεις, οι εποχές, οι απόηχοι, ανεξάρτητα αν για τη δημιουργία τους σημείο εκκίνησης ήταν η υλική, άυλη ή περιβαλλοντική κληρονομιά. Συνολικά, τα έργα και η έκθεση μιλούν για το βίωμα του τόπου, καλώντας μας να συλλογιστούμε και να συνδεθούμε με ό,τι επέρχεται στη ζωή του» εξηγεί η κα Χαρικιοπούλου.
Για παράδειγμα, ο Γιώργος Σαλαμέ φωτογραφίζει σημεία θέασης και χαραμάδες, επιζητώντας να συνδεθεί με την ιστορία του Λαυρίου και των ανθρώπων που εργάστηκαν για να «βγάλουν από τη λήθη και την αφάνεια τα ορυκτά».
Η Γεωργία Κοτρέτσου χρησιμοποιεί ως αφετηρία την εργατική συνοικία του Κυπριανού και το Φοινικόδασος του Λαυρίου μέχρι το κτίριο της ξακουστής Ευτέρπης για να δημιουργήσει την εγκατάσταση «LAP: AIR & PALM».
Ο Αλέξης Φιδετζής ανατρέχει στην κοινωνική τηλεοπτική εκπομπή «Λαυρεωτική – Η Μεγάλη Απεργία»(1982, ΕΡΤ) και εστιάζει στην απόπειρα βανδαλισμού και αποκαθήλωσης του ανδριάντα του ιδρυτή της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων, Ι. Β. Σερπιέρη, που σήμερα βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του Λαυρίου, για να δημιουργήσει το video «Staring us immobile».
Η Κατερίνα Παπαζήση με το «Down to the Paradise City» εξερευνά τους δεσμούς συγγένειας μεταξύ του σώματός της, της πρακτικής της και του τοπίου. Η Μαρία Ευσταθίου χρησιμοποιεί τα μέταλλα που αφθονούν στη Λαυρεωτική και το χώμα που έχει συλλέξει από την περιοχή για να δημιουργήσει τη σειρά μικρογλυπτών από πορσελάνη («Extended ground»). Oι Campus Novel εντοπίζουν τα φυτά που βοηθούν στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος και τις διεργασίες που αργά το «θεραπεύουν» και παράγουν το video δοκίμιο «Healing Earth».
Για τη κα Χαρικιοπούλου η Λαυρεωτική είναι ένα υπαίθριο μουσείο πλούσιο σε πρωτότυπα εκθέματα. «Το Λαύριο και το Σούνιο προϋπήρχαν στη ζωή μου και μου έχουν εντυπωθεί ως τόποι που εξίσου είναι ανοίκειοι και γνώριμοι. Εκεί για πρώτη φορά βίωσα και άρχισα να αντιλαμβάνομαι πόσα ανόμοια στοιχεία μπορούν να συνορεύουν και αποπειράθηκα να τα εξερευνήσω. Με το «Lavreotiki Art Project» νιώθω σαν να επιστρέφω στη Λαυρεωτική για να την ανακαλύψω εκ νέου».
«Λαυρεωτική Γη, ο απόηχος μιας μακρινής εποχής» στο κτίριο Επίπλευσης του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου ως τις 10/9. Με την οικονομική υποστήριξη και την αιγίδα του ΥΠΠΟ και υπό την αιγίδα του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου του Δήμου Λαυρεωτικής.
Η Λαυρεωτική γίνεται και πάλι ένας χώρος εικαστικού πειραματισμού, επαναφέροντας “απόηχους μιας μακρινής εποχής”