ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣΕΞΟΡΥΚΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ/ΑΕΚΚ

Αποκατάσταση (επαναφορά, διαμόρφωση) λατομείου

Restoration of a quarry landscape

[του Πέτρου Τζεφέρη][by Petros Tzeferis]

Ο όρος αποκατάσταση (restoration) χρησιμοποιείται στην Ελληνική νομοθεσία ως η διαδικασία πλήρους (καθολικής) επαναφοράς του οικοσυστήματος στην αρχική του κατάσταση (δομή και λειτουργία). Κάτι τέτοιο ουσιαστικά είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί, δηλαδή η αρχική κατάσταση υγείας και τελειότητας, παρά μόνο σε ειδικές συνθήκες (Bradshaw και Chadwick, 1980).

Με τον όρο reclamation, εννοείται η δημιουργία συνθηκών που θα καθιστούν τον χώρο, μετά την ολοκλήρωση των έργων αποκατάστασης, κατάλληλο για την εγκατάσταση εκείνων των ειδών που ήταν αρχικά παρόντα στο χώρο (Μπρόφας 2014).

Loader Loading…
EAD Logo Taking too long?
Reload Reload document
| Open Open in new tab

Download [1.90 MB]

Εντούτοις, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, η αποκατάσταση αναφέρεται στον όρο επανόρθωση (rehabilitation) που και σύμφωνα με τον Box (1978) αλλά και τον Φραγκίσκο (2012), εννοείται η περίπτωση επαναφοράς μιας υποβαθμισμένης περιοχής ή οικοσυστήματος σε μια καλύτερη, βελτιωμένη κατάσταση, η οποία να «δένει» με τις αισθητικές αξίες της γύρω περιοχής.

Οι επιπτώσεις της λατομικής δραστηριότητας αφορούν κυρίως στο τοπίο αλλοιώνοντας τα βασικά χαρακτηριστικά του (μορφή, σχήμα, χρώμα και υφή), την βιοποικιλότητα, τον θόρυβο, την αέρια ρύπανση (έκλυση σκόνης ή καυσαερίων) κατά τις διάφορες φάσεις εξόρυξης, την ενδεχόμενη ρύπανση των επιφανειακών και υπογείων υδάτων, λόγω αλλαγής τη κοίτης χειμάρρων ή καταστροφής του υδροφόρου ορίζοντα.

Διαμόρφωση -Αποκατάσταση λατομείου, Μαλακάσα Αττικής

Πρακτικά αλλά και ουσιαστικά ο στόχος της αποκατάστασης είναι να χρησιμοποιηθεί η βλάστηση της περιβάλλουσας αδιατάρακτης περιοχής ως γνώμονας και πρότυπο για επανεγκατάσταση των φυτικών ειδών. Με αυτόν τον τρόπο, ο λατομικός χώρος θα εναρμονίζεται με τη γύρω περιοχή διότι θα λαμβάνει χώρα τόσο η τεχνητή όσο και η φυσική αποκατάσταση (οικολογική διαδοχή).


Από τεχνικής άποψης, η αποκατάσταση περιλαμβάνει την κατάλληλη διαμόρφωση του ανάγλυφου (μερική ή ολική επιχωμάτωση του λατομικού χώρου) ή την πλήρωση των βαθμίδων με ικανού πάχους εδαφικό υλικό, με σκοπό την αποκατάσταση και προετοιμασία των επιφανειών για την εγκατάσταση (α) της βλάστησης με φύτευση ή/και σπορά από κατάλληλα είδη (ποώδη, θαμνώδη και δενδρώδη) καθώς και (β)της υποδομής για τη συντήρησή της (δίκτυο άρδευσης κλπ). Οι εργασίες εγκατάστασης της βλάστησης προϋποθέτουν ότι τα υπόλοιπα έργα που σχετίζονται με τη μορφολογία του εδάφους, την ποιότητα της φυτικής γης, τα αντιδιαβρωτικά και τη στερέωση των αποθέσεων έχουν εκτελεστεί με επιτυχία.

Το κριτήριο για την αξιολόγηση της διαδικασίας αποκατάστασης είναι το αν η φυσιογνωμία της λατομικής έκτασης σε γενικά πλαίσια θα είναι οικεία με την αδιατάρακτη περιοχή. Ο Ewel (1987) διακρίνει τα πέντε ακόλουθα κριτήρια για μια επιτυχημένη αποκατάσταση :  1) την αειφορικότητα (δυνατότητα αναγέννησης), 2) την αντίσταση των αυτοφυών σε εισβολές ξένων ειδών, 3) την παραγωγικότητα, 4) την διαθεσιμότητα θρεπτικών ουσιών και 5) τις βιοτικές αλληλεπιδράσεις

Οι παράγοντες που θα καθορίσουν την επιτυχία της αποκατάστασης είναι η επιλογή των φυτικών ειδών, η προετοιμασία του εδάφους και η επιλογή των συνθηκών φύτευσης που αναλύονται παρακάτω στη διαδικασία αναδάσωσης. Ιδιαίτερη σημασία θα πρέπει να δίδεται, αν ο χώρος ενός λατομείου μετά το πέρας των εργασιών εκμετάλλευσης μπορεί, με ένα κόστος οικονομικά αποδεκτό, να διαμορφωθεί κατάλληλα, ώστε να αποκτήσει μορφή συμβατή με το άμεσο και το ευρύτερο περιβάλλον. Τα ζητήματα αυτά ακριβώς εξετάζει η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία συντάσσεται στα πλαίσια της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και στις περιπτώσεις σημαντικών επιπτώσεων στο περιβάλλον (κατηγορίες Α1 και Α2), όπως απαιτούν οι οδηγίες της Ε.Ε. και τελικώς αυτά τα ζητήματα καθορίζονται και παρακολουθούνται με τους περιβαλλοντικούς όρους της εκδιδόμενης ΑΕΠΟ.

Για όλα τα εξορυκτικά έργα, πρέπει να υλοποιείται σχέδιο αποκατάστασης το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του σχεδίου ανάπτυξης των εξορυκτικών εργασιών και της λειτουργίας της εκμετάλλευσης. Το σχέδιο προβλέπει σταδιακή και συντονισμένη αποκατάσταση καθώς και την τελική χρήση του εξορυκτικού χώρου, η δε εφαρμογή του πρέπει να παρακολουθείται σε ετήσια βάση από τον φορέα εκμετάλλευσης και τις αρμόδιες αρχές.Η διαδικασία αποκατάστασης δύναται να υλοποιείται, προοδευτικά κατά την διάρκεια και μετά το πέρας της εκμετάλλευσης, οπότε θα έχει ολοκληρωθεί η τελική διαμόρφωση του χώρου με απώτερο σκοπό να ενσωματωθεί τελικώς με την ευρύτερη αδιατάρακτη περιοχή.

Σχετικά Άρθρα