του Φάνης Ουγγρίνη*
Το μέγεθος των αποθεμάτων χρυσού και αντιμονίου στο Γαλλικό ποταμό και οι σφοδρές αντιδράσεις που θυμίζουν Σκουριές.Είναι επιεικώς παιδαριώδης η πρόταση να μην εξορύξουμε ποτέ τα εθνικά αποθέματα στρατηγικών μετάλλων επειδή είναι σχεδόν ασήμαντα σε σχέση με τα παγκόσμια. Εκτός της διαφορετικής άποψης της ΕΕ, η ίδια η χώρα μας δεν έχει την πολυτέλεια να απορρίπτει επιπόλαια οποιαδήποτε αναπτυξιακή δυνατότητα, εάν θέλει να έχει μέλλον.
Έχετε ποτέ ακούσει για τις απόπειρες εκμετάλλευσης της μεταλλευτικής ζώνης Κιλκίς; Η γνώριμη χρυσοφόρα άμμος στον Γαλλικό ποταμό (εξ ου και η ονομασία Εχέδωρος) υπήρξε η μόνη που αξιοποιήθηκε τον 20ό αιώνα, αφού μέχρι το ‘60 παρείχε πολλές εκατοντάδες κιλά χρυσού, και πρόσθετα αντιμονίου.
Μία σημαντική προσπάθεια σοβαρότερων εξορύξεων στην ευρύτερη περιοχή έγινε το 2002, όταν ο κολοσσός Ρίο Τίντο επιχείρησε να εκμεταλλευτεί ζώνη περίπου 150.000 στρεμμάτων. Απέναντι στην τότε προσπάθεια υπήρξαν μαζικές τοπικές αντιδράσεις από όλο το κοινωνικό φάσμα, από οικολόγους ακτιβιστές μέχρι κτηνοτρόφους και… ιερωμένους, με αποτέλεσμα ματαίωσή της.
Νέα κίνηση σημειώθηκε το 2012 από την «Άκτωρ», για έκταση 91.000 στρεμμάτων, η οποία επίσης δεν είχε συνέχεια. Από το 2017 επικρατεί σιγή.
Γιατί όμως τόσο ενδιαφέρον για μία μάλλον άγνωστη στους πολλούς αραιοκατοικημένη περιοχή, ευρισκόμενη ανάμεσα στις εξοχικές ταβέρνες του Κολχικού και τα παρθένα δάση των Κρουσίων; Ίσως επειδή αποτελεί μία από τις πιο ελπιδοφόρες αντίστοιχες ζώνες σε ευρωπαϊκό έδαφος, βόρεια απόληξη εκείνης στο Στρατώνι. Σύμφωνα με παλαιότερες εκτιμήσεις του ΙΓΜΕ (νυν ΕΑΓΜΕ) μετά από ορυκτολογικές, γεωχημικές και ορυκτοχημικές εξετάσεις επιλεγμένων δειγμάτων, τα υποσχόμενα μεταλλεύματα της περιοχής ανέρχονται σε έως 180.000.000 τόνους, με δυνατότητα απόληψης 720.000 τόνων χαλκού και 162 τόνων χρυσού, εκτός άλλων σε σαφώς μικρότερες ποσότητες (π.χ. μολυβδαινίου).
Συνολικά, το ενδεικτικό χρηματικό μέγεθος των πιθανών αποθεμάτων βασικών και πολύτιμων μετάλλων του Κιλκίς έχει υπολογιστεί σε παραπάνω από 20 δισ. ευρώ. Και η όλη υπόθεση δε τελειώνει εδώ. Πέραν του ότι γενικά απαντώνται σε χαλκοφόρα κοιτάσματα, αποθέσεις με αξιοσημείωτη περιεκτικότητα σε -περιζήτητες από την Πράσινη Οικονομία- σπάνιες γαίες έχουν εντοπιστεί σε προσχωματικές άμμους στον Στρυμονικό κόλπο. Ειδικά οι τελευταίες απαντώνται σε όλη την ακτογραμμή της Βόρειας Ελλάδας. Το περασμένο καλοκαίρι αυτή η ομάδα χημικών στοιχείων ακούστηκε αρκετά στην εγχώρια ειδησεογραφία. Αφορμή η προσέγγιση της Κομισιόν στον Όμιλο Μυτιληναίου, για παραγωγή γαλλίου μέσα από επεξεργασία βωξίτη.
Εδώ θα πρέπει να τονιστεί πως γνώστες του αντικειμένου δηλώνουν επιφυλακτικοί ως προς το μέγεθος των αποθεμάτων στη Κεντρική Μακεδονία, διότι οι σχετικές έρευνες υπήρξαν μάλλον πλημμελείς, δεδομένου ότι επί δεκαετίες το άλλοτε ΙΓΜΕ εστίαζε κυρίως στα βιομηχανικά ορυκτά κι όχι στα μέταλλα• ενδέχεται λοιπόν ο θαμμένος πλούτος να είναι πολύ μεγαλύτερης αξίας.
Συνεπώς, τι ωθεί τους κατοίκους να αντιδρούν μπροστά στην προοπτική σύγχρονων ορυχείων; Η στάση τους λίγο διαφέρει από κείνη κάποιων κατοίκων της βόρειας Χαλκιδικής: ανησυχούν για μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, για αέρια ρύπανση από αιωρούμενα μικροσωματίδια, για εξαφάνιση κάθε τουριστικής προοπτικής, για μείωση των διαθέσιμων χορτολιβαδικών εκτάσεων. Όμως κυριότερο όλων, υπάρχει δυσπιστία ως προς την τήρηση όσων θα προέβλεπε η απαιτούμενη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία θεωρητικά θα εξασφάλιζε προστασία της φύσης αλλά και της ανθρώπινης ζωής.
Η δυσπιστία αυτή είναι τόσο διάχυτη και ισχυρή, ώστε να αγνοούνται τα άμεσα οφέλη για τον τόπο, όπως οι καλοπληρωμένες νέες θέσεις εργασίας, οι υποστηρικτικές επιχειρήσεις (μηχανουργικές, μεταφορικές, χωματουργικές και εμπορικές) που θα ξεφυτρώσουν, και φυσικά τα χειροπιαστά πολλαπλασιαστικά οφέλη τόσων πρόσθετων μισθών στη μικρή τοπική οικονομία. Επιπλέον, η ισχύουσα νομοθεσία εξασφαλίζει έσοδα και στους οικείους δήμους, έσοδα που θα προσφέρουν τη δυνατότητα περισσότερων και ποιοτικότερων παροχών στους δημότες τους: καλύτερα σχολεία, καλύτεροι ελεύθεροι χώροι, καλύτερη κοινωνική μέριμνα.
Παρά τις συνήθεις υπερβολές από… επαγγελματίες ευαίσθητους (τους ίδιους που αντιμάχονται και τις ΑΠΕ εκεί), είναι απόλυτα κατανοητές οι επιφυλάξεις των Κιλκισιωτών. Ωστόσο εμείς οι Έλληνες θα πρέπει κάποτε να αποφασίσουμε αν όντως επιθυμούμε ουσιαστική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου μας. Να αποφασίσουμε αν είμαστε διατεθειμένοι να αποδεχτούμε «εναλλακτικούς» ως προς το ξεπερασμένο παραγωγικό πρότυπο τρόπους δημιουργίας πλούτου, εφόσον φυσικά τηρούνται τα προβλεπόμενα από την κείμενη νομοθεσία και δεν βλάπτεται η δημόσια υγεία και ο πρωτογενής τομέας. Είναι επιεικώς παιδαριώδης η πρόταση να μην εξορύξουμε ποτέ τα εθνικά αποθέματα στρατηγικών μετάλλων επειδή είναι σχεδόν ασήμαντα σε σχέση με τα παγκόσμια. Εκτός της διαφορετικής άποψης της ΕΕ, η ίδια η χώρα μας δεν έχει την πολυτέλεια να απορρίπτει επιπόλαια οποιαδήποτε αναπτυξιακή δυνατότητα, εάν θέλει να έχει μέλλον. Αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να γνωρίζει καλά η Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς, έχοντας χάσει πάνω από 10.000 κατοίκους (~12% του προηγούμενου πληθυσμού της) την περασμένη δεκαετία.
*Δημοσιεύθηκε στη «ΜτΚ» στις 18.02.2024