Η περιβαλλοντική αδειοδότηση αποτελεί σήμερα την πλέον χρονοβόρα διαδικασία για την αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων. Ωστόσο, η αίσθηση είναι ότι ο στόχος της περιβαλλοντικής προστασίας όχι μόνο δεν διασφαλίζεται, αλλά και στην πράξη καθίσταται αδύνατος ο έλεγχος της της τήρησης των όρων και της νομοθεσίας. Ο σημερινός τρόπος αδειοδότησης είναι μελετητοκεντρικός και εστιάζει στη δημιουργία περίπλοκων διαδικασιών, με πληθώρα γνωμοδοτήσεων και υπογραφών προκειμένου να διαχέεται η ευθύνη και με σκοπό την τυπική μόνο «εξασφάλιση» της προστασίας του περιβάλλοντος πριν ακόμα λειτουργήσουν τα εξεταζόμενα έργα και δραστηριότητες. Η αυστηρότητα του κράτους εξαντλείται στον ex ante έλεγχο των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και παραβλέπει τον ex post έλεγχο, όπως παραδέχεται το ίδιο το ΥΠΕΚΑ.
Στην χώρα μας σήμερα, το σύνολο των φακέλων περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ξεπερνά τις 21.500 ανά έτος, εκ των οποίων περίπου 13.300 αξιολογούνται από τις Περιφέρειες (πρώην Νομαρχίες), περίπου 7.500 από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις (πρώην Περιφέρειες) και περίπου 650 από το ΥΠΕΚΑ. Αντίστοιχα , στην Αυστρία, μία χώρα παρόμοιου μεγέθους με τη χώρα μας και η οποία αποτελεί πρότυπο σε ό,τι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος διεξάγονται κατά μέσο όρο μόλις 23 μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων ετησίως, ενώ στο Ην. Βασίλειο διεξάγονται κατά μέσο όρο 334. Ο μεγαλύτερος αριθμός μελετών διεξάγεται στη Γαλλία, όπου κι εκεί ο μέσος όρος είναι 3.867 ετησίως, δηλ. περίπου 6 φορές μικρότερος από την Ελλάδα, παρότι η Γαλλία είναι 6 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα σε πληθυσμό!
Ο μέσος χρόνος σήμερα στην Ελλάδα για την ολοκλήρωση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης (προμελέτη και μελέτη) για τα έργα αρμοδιότητας ΥΠΕΚΑ ξεπερνά τους 20 μήνες, σε κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες έργων όπως τα έργα εξόρυξης ξεπερνά τα 3 χρόνια ενώ σε πολλές περιπτώσεις διαρκεί ακόμα περισσότερο. Ο αντίστοιχος Ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται σε περίπου 10 μήνες.
Η νέα πρόταση του ΥΠΕΚΑ για την απλοποίηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης περιλαμβάνει κυρίως:
- Απαλλαγή από τη διαδικασία των μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων των έργων και δραστηριοτήτων που έχουν τοπικές μόνο επιπτώσεις στο περιβάλλον.
- Κατάργηση της υφιστάμενης υποκατηγορίας Β3, δηλ. προμελέτης για την κατατάξη των έργων
- Κατάργηση της προμελέτης, η οποία πλέον καθίσταται προαιρετικήΑύξηση στα 10 έτη της διάρκειας ισχύος των περιβαλλοντικών όρων (ή και τα 14 έτη υπό προϋποθέσεις)
- Συγκρότηση Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης το οποίο είναι γνωμοδοτικό όργανο προς τον ΥΠΕΚΑ
- Ηλεκτρονική υποβολή της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
- Ειδική οικολογική μελέτης για τα έργα και δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα σε περιοχές Natura και αυτοψία κατά την αδειοδότηση.
Δυνατότητα αξιολόγησης των μελετών από σώμα πιστοποιημένων αξιολογητών (ιδιωτών) επικουρικά των υπηρεσιών - Σύσταση στο ΥΠΕΚΑ Διεύθυνσης Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΔΙΠΑ), υπαγόμενη στη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος για έργα ή δραστηριότητες καθώς και σχέδια ή προγράμματα αρμοδιότητας Κεντρικών Υπηρεσιών του ΥΠΕΚΑ, η οποία ενσωματώνει την ΕΥΠΕ και τα άλλα 2 τμήματα της Δ/νσης ΕΑΡΘ και της Δ/νσης Περ/κού Σχεδιασμού.
Ο Απαιτούμενος χρόνος αδειοδότησης που προσδοκάται είναι: Για τα έργα κατηγορίας Α1 που αδειοδοτούνται από το ΥΠΕΚΑ θα ολοκληρώνεται σε 6 μήνες (που μπορεί να φθάσει τον 1 χρόνο σε περιπτώσεις ιδιαίτερα σύνθετων έργων), ενώ για τα τα έργα κατηγορίας Α2 που αδειοδοτούνται από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση σε 4 μήνες.
Σύμφωνα με το ανωτέρω σχέδιο, ο τακτικός Περιβαλλοντικός έλεγχος, ανατίθενται σε ιδιώτες ελεγκτές οι οποίοι διενεργούν τις τακτικές περιβαλλοντικές επιθεωρήσεις (βλ.εδώ). Η επιλογή του εκάστοτε περιβαλλοντικού επιθεωρητή γίνεται με ηλεκτρονική κλήρωση από μητρώο, ενώ ο φορέας του έργου υποχρεούται να καλύπτει το κόστος της.
[του Τζεφέρη Πέτρου] [by tzeferis Peter]
- Ν. 4014/2011 Περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων, ρύθμιση αυθαιρέτων σε συνάρτηση με δημιουργία περιβαλλοντικού ισοζυγίου και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου περιβάλλοντος
- ΥΑ 1958/13.01.2012 Κατάταξη δημόσιων και ιδιωτικών έργων και δραστηριοτήτων σε κατηγορίες και υποκατηγορίες σύμφωνα με το Άρθρο 1 παράγραφος 4 του Ν. 4014/2011 (Φ.Ε.Κ. Α΄209/2011)