Σύλλογος Ελλήνων Γεωλόγων (ΣΕΓ): προτάσεις για τη διδασκαλία των Γεωεπιστημών και του μαθήματος της Γεωλογίας στη Β/θμια εκπαίδευση

Οι αλλαγές στην κοινωνία, την οικονομία και τη νομοθεσία που σχετίζονται με τις προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και την ενεργειακή μετάβαση θα έχουν ολοκληρωθεί την περίοδο 2030 -2050. Οι σημερινοί μαθητές θα είναι ο κορμός του παραγωγικού δυναμικού σε αυτές τις δεκαετίες. Η βασική εκπαίδευση οφείλει να τους προσφέρει τις απαιτούμενες γνώσεις ώστε να κατανοήσουν τις διεργασίες που συμβαίνουν στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Μολαταύτα, η διδασκαλία των Γεωεπιστημών στη Β/θμια Εκπαίδευση (γενική και επαγγελματική) παραμένει υποβαθμισμένη και απούσα από το ωρολόγιο πρόγραμμα των Λυκείων και Γυμνασίων της χώρας.

Επισυνάπτεται επιστολή – αίτημα συνάντησης του Σ.Ε.Γ προς τον Υπουργό Παιδείας (18/12/2023), που συνυπογράφεται από την Ε.Γ.Ε και τους Προέδρους των Γεωλογικών Τμημάτων του Ε.Κ.Π.Α, Α.Π.Θ και Πανεπιστημίου Πατρών. Στη σύνταξη της επιστολής συμμετείχε υποστηρικτικά και η Επιτροπή Παιδείας Σ.Ε.Γ.

Επίσης συνημμένα δίνεται εργασία όπου επιχειρείται σύντομη αναδρομή της πορείας της διδασκαλίας των γεωεπιστημών, μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια που αξιοποιήθηκαν στο ελληνικό σχολείο από τη σύσταση του σύγχρονου ελληνικού κράτους έως σήμερα.

Αξιότιμε κ. Υπουργέ,

Ο Σύλλογος Ελλήνων Γεωλόγων (ΣΕΓ) εκπροσωπεί το σύνολο των Γεωλόγων της χώρας σε όλους τους τομείς δραστηριότητας και είναι δραστήριο μέλος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Γεωλόγων (EFG). Σε ένα περιβάλλον κλιματικής κρίσης είναι αναγκαίο να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την στροφή της εθνικής οικονομίας σε βιώσιμες διαδικασίες (κυκλική οικονομία) και την ενεργειακή μετάβαση, ενώ απαιτείται να επανεξεταστεί ο σχεδιασμός για την αντιμετώπιση των κινδύνων από φυσικές καταστροφές.

Παράλληλα όμως πρέπει να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες των αλλαγών αυτών στην οικονομία, να διασφαλιστεί η ενεργειακή επάρκεια και η επάρκεια υδατικών πόρων, καθώς και η διαθεσιμότητα κρίσιμων πρώτων υλών απαραίτητων για την σύγχρονη τεχνολογία (σπάνιες γαίες, βιομηχανικά ορυκτά). Επιπλέον, για χώρες όπως η Ελλάδα, που η οικονομία τους βασίζεται και στον τουρισμό, η ενίσχυση του εναλλακτικού τουρισμού με την ανάδειξη γεωπάρκων – γεωτόπων – μνημείων της φύσης είναι επίσης αναγκαία.

Η χώρα μας επίσης χαρακτηρίζεται από αυξημένη επικινδυνότητα από φυσικές καταστροφές, με ιδιαίτερα δυσμενείς επιπτώσεις στον κοινωνικό και οικονομικό τομέα. Εκτός από τον σεισμικό κίνδυνο είναι κοινά αποδεκτή από την επιστημονική κοινότητα, η αυξητική τάση των καταστροφών ως συνέπεια της κλιματικής κρίσης οδηγώντας σε επιτακτική ανάγκη για την πρόληψη, διαχείριση και αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, μέσω εκπαιδευτικών δράσεων, με κατάλληλο σχεδιασμό, για τον μετριασμό του κινδύνου. H κατανόηση των κινδύνων που συνδέονται με φυσικά φαινόμενα και η αυξημένη ευαισθητοποίηση και ετοιμότητα των πολιτών μπορούν να συνεισφέρουν αποτελεσματικά στη μείωση των συνεπειών στην κοινωνία (Sendai Framework 2015- 2030).

Παρόλα αυτά, η διδασκαλία των Γεωεπιστημών στη Β/θμια Εκπαίδευση (γενική και επαγγελματική) παραμένει υποβαθμισμένη και απούσα από το ωρολόγιο πρόγραμμα των Λυκείων της χώρας, ενώ στα Γυμνάσια διδάσκεται μόνο τρεις ώρες (στην Α´ και Β´ Γυμνασίου), καθώς με την 93381/Δ2/7-6-2016 Υ.Α. μειώθηκε κατά μια ώρα στην Α΄ Γυμνασίου. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την μη εφαρμογή των προβλεπόμενων στη νομοθεσία περί αναθέσεων των μαθημάτων ΠΕ04, έχουν ως αποτέλεσμα τη μη κάλυψη των κενών ΠΕ04.05 με μόνιμους διορισμούς έτσι ώστε οι μαθητές και αυριανοί πολίτες δεν διδάσκονται σωστά τα θέματα που σχετίζονται με την πρόληψη και προστασία από τις φυσικές καταστροφές, στην προσαρμογή ως προς την κλιματική αλλαγή, τη διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος και την αειφορία, γνώσεις που υποστηρίζουν το στόχο για την ευημερία του ανθρώπου αλλά και την διατήρηση των μνημείων της φύσης (το μάθημα της Γεωλογίας -Γεωγραφίας έχει από τα μικρότερα ποσοστά διδασκαλίας με Α΄ ανάθεση).

Οι αλλαγές στην κοινωνία, την οικονομία και τη νομοθεσία που σχετίζονται με τις προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και την ενεργειακή μετάβαση θα έχουν ολοκληρωθεί την περίοδο 2030 -2050. Οι σημερινοί μαθητές θα είναι ο κορμός του παραγωγικού δυναμικού σε αυτές τις δεκαετίες. Η βασική εκπαίδευση οφείλει να τους προσφέρει τις απαιτούμενες γνώσεις ώστε να κατανοήσουν τις διεργασίες που συμβαίνουν στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Τα εργαστήρια δεξιοτήτων αποτελούν μια θετική εξέλιξη στην εκπαίδευση των μαθητών αλλά δεν αρκούν, διότι στοχεύουν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων χωρίς να προσθέτουν νέα γνώση. Παράλληλα, η ένταξη των σχετικών ειδικοτήτων στην επαγγελματική εκπαίδευση θα συμβάλει στην καλύτερη σύνδεση της εκπαίδευσης με σημαντικούς τομείς της οικονομίας όπως οι Ορυκτές Πρώτες Ύλες και η Ενέργεια.

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι είναι αναγκαία η ενίσχυση της διδασκαλίας των Γεωεπιστημών σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και προτείνουμε τα εξής:

• Διδασκαλία δύο (2) ωρών την εβδομάδα του μαθήματος «Γεωλογία-Γεωγραφία» στην Α΄ και Β’ Γυμνασίου σύμφωνα και με την εισήγηση του ΙΕΠ (4799/24-06-2016).
• Εισαγωγή υποχρεωτικού μαθήματος Γεωλογίας στα Ενιαία και Επαγγελματικά Λύκεια, ώστε οι μαθητές να ολοκληρώσουν τη γενική παιδεία οικοδομώντας έννοιες που διέπουν τα γεωλογικά φαινόμενα και τους γεωκινδύνους (σεισμοί, πλημμύρες, κατολισθήσεις, βροχοπτώσεις κλπ.) που απορρέουν από αυτά.
• Μόνιμους διορισμούς σε γενική και ειδική αγωγή κάθε χρόνο με βάση τις πραγματικές ανάγκες και ισότιμη αντιμετώπιση όλων των ειδικοτήτων του κλάδου ΠΕ04. Να εφαρμόζεται η Υπουργική Απόφαση σχετικά με τις «Αναθέσεις μαθημάτων Γυμνασίου και Γενικού Λυκείου» όπως σήμερα ισχύει.
• Δημιουργία τομέα στα ΕΠΑΛ που θα οδηγεί τους αποφοίτους σε ειδίκευση στις εφαρμογές που σχετίζονται με τις γεωεπιστήμες.
• Αναβάθμιση της Γεωλογίας στην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση (ΕΠΑΛ, ΕΣΚ, ΔΙΕΚ) με τήρηση της νομοθεσίας περί των αναθέσεων των μαθημάτων ΕΠΑΛ.
• Εισαγωγή στα ΕΣΚ και ΔΙΕΚ των ειδικοτήτων που υποστηρίζουν τις παραγωγικές δραστηριότητες των Γεωεπιστημών (γεωτρυπανιστές, τεχνικοί εργαστηρίων δομικών υλικών, μαρμαροτεχνίτες) καθώς η αναγκαιότητα στην αγορά εργασίας αυξάνεται και είναι κρίσιμες για την οικονομική ανάπτυξη και την στήριξη της εθνικής οικονομίας. Με αυτό τον τρόπο θα αναβαθμιστεί παράλληλα και η επαγγελματική εκπαίδευση.
• Ενίσχυση παλαιότερων υφισταμένων ειδικοτήτων που σχετίζονται με την Υδρογεωλογία, τη Γεωθερμία τη μελέτη των Θερμομεταλλικών Υδάτων και τον ιαματικό τουρισμό με νέους οδηγούς σπουδών (Στέλεχος Θαλασσοθεραπείας – Λουτροθεραπείας – Spa).

κ. Υπουργέ,
αιτούμαστε συνάντηση μαζί σας, από κοινού με την Ελληνική Γεωλογική Εταιρεία και τους προέδρους των Τμημάτων Γεωλογίας της χώρας, που συνυπογράφουν την παρούσα επιστολή, για επιπλέον ενημέρωσή σας για τα ανωτέρω θέματα.