Συμπερασματικά, η ύπαρξη των ανωτέρω κοιτασματολογικών στόχων, τους εντάσσει αυτόματα στις προτεραιότητες αυξάνοντας την αναπτυξιακή τους προοπτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, για την τυχόν έναρξη διαγωνιστικών διαδικασιών για την εκμίσθωση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης των χώρων αυτών από ιδιώτες, θα πρέπει να συνεκτιμώνται σωρευτικά τα παρακάτω κριτήρια: 1) Η κρισιμότητα του υλικού σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο 2) H κοιτασματολογική ωριμότητα κάτι που δεν ισχύει για όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις και 3) H Θετική αντιμετώπιση -κατόπιν διαδικασιών ενημέρωσης και διερεύνησης- από τις τοπικές κοινωνίες (κοινωνική άδεια/ανεκτικότητα).Και 4) εννοείται το επενδυτικό ενδιαφέρον που λογικά θα πρέπει να συνάδει με τις παραπάνω προϋποθέσεις και κριτήρια αλλά δεν είναι πάντοτε έτσι.Στην Χώρα μας, εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση αυτή, σε συνεργασία με την ΕΑΓΜΕ, ώστε το επόμενο διάστημα να έχουμε τη δυνατότητα να προτείνουμε ορισμένους χώρους του δημοσίου (ΔΜΧ) σε διαγωνιστική διαδικασία. Πάντοτε με βάση τα παραπάνω κριτήρια και προϋποθέσεις, κάτι που θα βοηθήσει την εθνική οικονομία αλλά και θα διαμορφώνει προοπτικές ανάδειξης του ρόλου της Ελλάδος εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Πρώτες Υλες Κρίσιμης Σημασίας για την ΕΕ [2020]*
|
ΑΝΤΙΜΟΝΙΟ |
ΑΦΝΙΟ |
ΦΩΣΦΟΡΟΣ |
|
ΒΑΡΙΤΗΣ |
ΒΑΡΙΕΣ ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ HREEs |
ΣΚΑΝΔΙΟ |
|
ΒΗΡΥΛΛΙΟ |
ΕΛΑΦΡΕΣ ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ (LREEs) |
ΠΥΡΙΤΙΟΥΧΟ ΜΕΤΑΛΛΟ |
|
ΒΙΣΜΟΥΘΙΟ |
ΙΝΔΙΟ |
ΤΑΝΤΑΛΙΟ |
|
ΒΟΡΙΚΑ ΑΛΑΤΑ |
ΜΑΓΝΗΣΙΟ |
ΒΟΛΦΡΑΜΙΟ |
|
ΚΟΒΑΛΤΙΟ |
ΦΥΣΙΚΟΣ ΓΡΑΦΙΤΗΣ |
ΒΑΝΑΔΙΟ |
|
ΑΝΘΡΑΚΑΣ ΟΠΤΑΝΘΡΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ |
ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΟΥΤΣΟΥΚ |
ΒΩΞΙΤΗΣ |
|
ΓΑΛΛΙΟ |
ΜΕΤΑΛΛΑ ΛΕΥΚΟΧΡΥΣΟΥ (PGMs) |
ΛΙΘΙΟ |
|
ΑΡΓΥΡΑΔΑΜΑΣ |
ΝΙΟΒΙΟ |
ΤΙΤΑΝΙΟ |
|
ΓΕΡΜΑΝΙΟ |
ΦΩΣΦΟΡΙΤΗΣ |
ΣΤΡΟΝΤΙΟ |
*Στον κατάλογο περιλαμβάνονται οι Ορυκτές Πρώτες Υλες (ΟΠΥ) που, ενώ έχουν μεγάλη οικονομική και αναπτυξιακή σημασία για την Ευρωπαϊκή Βιομηχανία (Economic Importance), η ΕΕ παραμένει σε μεγάλο βαθμό εξαρτημένη από τις εισαγωγές τους (Supply Risk).
Ο ελληνικός εξορυκτικός τομέας αναζητά την δική του συμβολή στο ζήτημα της ενεργειακής πράσινης μετάβασης και της κλιματικής αλλαγής.
Στην Ελλάδα υφίστανται αρκετοί κοιτασματολογικοί στόχοι που περιλαμβάνονται στον κατάλογο των 30 Κρισίμων Ορυκτών Πρώτων Υλών (ΚΟΠΥ, CRM’s) του πλέον επικαιροποιημένου πίνακα της ΕΕ για το 2020. Μάλιστα αρκετοί από αυτούς εντοπίζονται εντός των ελληνικών Δημόσιων Μεταλλευτικών Χώρων (ΔΜΧ), δηλ. των χώρων που αποτελούν την λεγόμενη μεταλλευτική «προίκα» του ελληνικού δημοσίου. Οι ΚΟΠΥ (2020) εντός των ΔΜΧ είναι: βωξίτης, φωσφορίτης, βαρίτης, αντιμόνιο, κοβάλτιο, μαγνήσιο, πυρίτιο, βολφράμιο, γραφίτης, πλατινοειδή και και σπάνιες γαίες.
Σχετικά με το βωξίτη, είναι γνωστό ότι η Ελλάδα αποτελεί σταθερά την μεγαλύτερη βωξιτοπαραγωγό δύναμη εντός της ΕΕ με ετήσια παραγωγή κοντά στα 2 εκατ. τον. Επιπλέον, η εξόρυξη βωξίτη συνοδεύεται από την καθετοποιημένη εντός της Χώρας βιομηχανική επεξεργασία και την παραγωγή αλουμίνας και αλουμινίου.
Για το μαγνήσιο, που επίσης αποτελεί μέρος της λίστας των Κρίσιμων Πρώτων Υλών της, επισημαίνεται ότι η Ελλάδα παρότι διαθέτει σημαντικά κοιτάσματα μαγνησίτη (ή λευκόλιθου), δεν παράγει μεταλλικό μαγνήσιο στην παρούσα φάση αλλά ενδιάμεσα βιομηχανικά προϊόντα (δίπυρος και καυστική μαγνησία καθώς και πυρίμαχες μάζες).
Επίσης στον τόπο μας διατίθενται κοιτάσματα αντιμονίτη (στο Καλλυντήρι Ροδόπης, στην Κέραμο Χίου και στο Λαχανά Κιλκίς), γραφίτη (στις θέρμες Ξάνθης) και βολφραμίτη (στη Χαλκιδική) με κοιτασματολογικό ενδιαφέρον που θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχους περαιτέρω έρευνας και εκμετάλλευσης. Για παράδειγμα, η ευρωπαϊκή αγορά του αντιμονίου, χαρακτηρίζεται από τον απόλυτο βαθμό εξάρτησης από τις εισαγωγές (100%, στην ΕΕ δεν υπάρχει παραγωγός αντιμονίου.) και από πολύ μικρό βαθμό δυνατότητας υποκατάστασης (δείκτης υποκατάστασης 0.9) ενώ τέλος παρουσιάζει πολύ μεγάλη εξάρτηση εισαγωγών από την Κίνα (87% της παραγωγής) και το Βιετνάμ (11% της παραγωγής). Στις ΗΠΑ ο βαθμός εξάρτησης από εισαγωγές αντιμονίου είναι επίσης τεράστιος, ήτοι 81%.
Ακόμη περιλαμβάνονται φωσφορίτης (στην Ηπειρο), πυρίτιο (εντός χαλαζιοαστριούχου υλικού στη Δράμα, Κιλκίς και Χαλκιδική ), βαρύτης (Κυκλάδες) και τα πολυμεταλλικά κοιτάσματα της Β. Ελλάδας (Χαλκιδική κλπ) που εντάσσονται στην κατηγορία των πλατινοειδών (PGM’s) και εμπεριέχουν αρκετά μέταλλα τεχνολογιών αιχμής συμπεριλαμβανομένου του Au.
Σχετικά με τις σπάνιες γαίες, ενδιαφέρον για περαιτέρω κοιτασματολογική έρευνα παρουσιάζουν οι προσχωσιγενείς αποθέσεις μεταξύ Χαλκιδικής και Αλεξανδρούπολης (πχ. οι μοναζιτικοί παράκτιοι άμμοι στην Νέα Πέραμο Καβάλας), καθώς και τα λατεριτικά και βωξιτικά μεταλλοφόρα συστήματα στην Στερεά Ελλάδα. Επισημαίνεται εδώ η προώθηση της έρευνας για την παραγωγή Σκανδίου (Sc) από τα απορρίμματα της Βιομηχανίας παραγωγης Αλουμινιου-Αλουμίνας από τον ελληνικό Βωξίτη.
Πέραν των κατεξοχήν ΚΟΠΥ της ΕΕ στους ΔΜΧ υφίστανται και ορισμένα Battery Metals που έχουν κι αυτά εξαιρετική στρατηγική σημασία για την προώθηση των τεχνολογιών EV’s και των αντίστοιχων πολιτικών της ΕΕ για Ηλεκτροκίνηση και Αποθήκευση της Ενέργειας από ΑΠΕ. Σύντομα κατά την άποψή μου, τα EV Μέταλλα και Υλικά, θα ενταχθούν κι αυτά στον κατάλογο των ΚΟΠΥ της ΕΕ.
Ποια είναι τα EV Metals εντός ΔΜΧ για την Ελλάδα: το μαγγάνιο (μαγγανιούχα Δράμας), το νικέλιο (λατερίτες) και το κοβάλτιο (λατερίτες) που ήδη συμπεριλαμβάνεται στις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες της ΕΕ 2020.
Η ευρύτερη περιοχή του Νομού Δράμας αποτέλεσε στο παρελθόν κύριο μεταλλευτικό κέντρο παραγωγής μαγγανίου και ιδιαίτερα της ποιότητας battery grade με ικανοποιητικά ποιοτικά χαρακτηριστικά και εμπλουτισιμότητα που μπορούν να συμβάλουν στην δυνατότητα παραγωγής εμπορεύσιμου συμπυκνώματος.
Το νικέλιο αλλά και το κοβάλτιο αμφότερα περιέχονται στους ελληνικούς λατερίτες, με παραγωγή σταθερά πάνω από 2 εκατ. τον. λατερίτη ετησίως (από την ΛΑΡΚΟ ΓΜΜ ΑΕ). Και τα δύο αποτελούν πρώτες ύλες για την παραγωγή συσσωρευτών λιθίου απαραίτητων για τη βιομηχανία ηλεκτροκίνητων οχημάτων (EVs), με την προϋπόθεση διαχωρισμού τους προς παραγωγή καθαρών μετάλλων κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την εγκατάσταση στη χώρα μας νέας υδρο-μεταλλουργικής βιομηχανίας. Πράγματι, τα σχετικά φτωχά κοιτάσματα στην Εύβοια και τον Αγ. Ιωάννη (με μέση περιεκτικότητα 0.4-.0.8% Νi, 0.01% Co) είναι κατάλληλα για υδρομεταλλουργικές παραγωγικές διαδικασίες και σε αποθέματα της τάξεως των 130-150 εκατ. τόνων.
Συμπερασματικά, η ύπαρξη των ανωτέρω κοιτασματολογικών στόχων, τους εντάσσει αυτόματα στις προτεραιότητες αυξάνοντας την αναπτυξιακή τους προοπτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ωστόσο, για την τυχόν έναρξη διαγωνιστικών διαδικασιών για την εκμίσθωση δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης των χώρων αυτών από ιδιώτες, θα πρέπει να συνεκτιμώνται σωρευτικά τα παρακάτω κριτήρια:
1) Η κρισιμότητα του υλικού σε εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο 2) H κοιτασματολογική ωριμότητα κάτι που δεν ισχύει για όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις και 3) H Θετική αντιμετώπιση -κατόπιν διαδικασιών ενημέρωσης και διερεύνησης- από τις τοπικές κοινωνίες (κοινωνική άδεια/ανεκτικότητα).Και 4) εννοείται το επενδυτικό ενδιαφέρον που λογικά θα πρέπει να συνάδει με τις παραπάνω προϋποθέσεις και κριτήρια αλλά δεν είναι πάντοτε έτσι.
Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα λαμβανομένης υπόψιν και της αρνητικής παγιωμένης εικόνας για την εξορυκτική δραστηριότητα σε ευρωπαϊκό τουλάχιστον επίπεδο. Τονίζεται εδώ ότι στην ΕΕ σε αντιδιαστολή με την στοχοθεσία για την Πράσινη Μετάβαση που απαιτεί την αύξηση της εξόρυξης ακόμη και σε επίπεδα 500-800% σε ορισμένες περιπτώσεις, παρουσιάζεται μια διστακτικότητα για την προώθηση των ανάλογων δράσεων. Για παράδειγμα, παρά τα ήδη ανεπτυγμένα ερευνητικά projects σπανίων γαιών στο Norra Kärr (Σουηδία) και στο Sokli (Φινλανδία) αλλά και στην Γροινλανδία, η ΕΕ εξακολουθεί να μην διαθέτει εξορυκτική δραστηριότητα σπάνιων γαιών.
Φυσικά, η όποια προοπτική αξιοποίησης οφείλει να επιταχυνθεί με δεδομένη την χρονική περίοδο των περίπου 10 χρόνων που απαιτούνται, από την κοιτασματολογική έρευνα μέχρι την εξόρυξη, για να μπορέσει να υπάρξει η παραγωγή κρίσιμων ορυκτών πρώτων υλών από ευρωπαϊκά κοιτάσματα.
Στην Χώρα μας, εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση αυτή, σε συνεργασία με την ΕΑΓΜΕ, ώστε το επόμενο διάστημα να έχουμε τη δυνατότητα να προτείνουμε ορισμένους χώρους του δημοσίου (ΔΜΧ) σε διαγωνιστική διαδικασία. Πάντοτε με βάση τα παραπάνω κριτήρια και προϋποθέσεις, κάτι που θα βοηθήσει την εθνική οικονομία αλλά και θα διαμορφώνει προοπτικές ανάδειξης του ρόλου της Ελλάδος εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ο ήδη προσφάτως ολοκληρωθείς διαγωνισμός για το ΔΜΧ των Μολάων, δικαιώνει τις μέχρι σήμερα προσπάθειες της πολιτείας προς την κατεύθυνση αυτή, καθότι τα πρώτα δεδομένα αναλύσεων ήταν αρκούντως ενθαρρυντικά ως προς την ύπαρξη τεχνολογικών και ΚΟΠΥ.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτα στο euro2day με τίτλο: Η κλιματική αλλαγή και η μεταλλευτική προίκα της Ελλάδας, https://www.euro2day.gr/specials/opinions/article/2134018/h-klimatikh-allagh-kai-h-metalleytikh-proika-ths-e.html
Ορυκτά και Μέταλλα: Κρίσιμες Πρώτες Ύλες στην Ηλεκτροκίνητη «Ενεργοποίηση» της Ευρωπαϊκής Οικονομίας (Ι)