[του Δρ. Πέτρου Τζεφέρη] [by Dr Petros Tzeferis]
H υλοποίηση των ευρωπαϊκών σχεδίων της Πράσινης Συμφωνίας και της επικαιροποιημένης Βιομηχανικής Στρατηγικής τα οποία προσβλέπουν στον μετασχηματισμό και εκσυγχρονισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας (κλιματική ουδετερότητα, ψηφιακή μετάβαση, κυκλικότητα πόρων), προϋποθέτει την απρόσκοπτη πρόσβαση σε πρώτες ύλες και ιδιαίτερα σε κρίσιμες πρώτες ύλες.
Παράλληλα, η ΕΕ χαρακτηρίζεται από πολύ υψηλή εξάρτηση από τρίτες χώρες στην προμήθεια ορυκτών πρώτων υλών (οι εισαγωγές της ΕΕ για τα περισσότερα μέταλλα κυμαίνονται από 75-100%) και ιδιαίτερα των κρίσιμων πρώτων υλών (CRMs) και σπανίων γαιών (REEs) που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας, σε τέτοιο βαθμό ώστε ο παγκόσμιος ανταγωνισμός και οι εμπορικοί περιορισμοί να διακυβεύουν την ενεργειακή μετάβαση καθώς και την ασφάλεια του βιομηχανικού και ενεργειακού οικοσυστήματος της ΕΕ.
Η συμβολή της Ελλάδας και οι προοπτικές στον τομέα των κρισίμων ΟΠΥ αναδεικνύονται σήμερα:
- με τη διατήρηση -εντός ΕΕ- της πρώτης θέσης στην εξόρυξη και παραγωγή της κρίσιμης πρώτης ύλης του Βωξίτη, η οποία συνοδεύεται από την καθετοποιημένη εντός της Χώρας βιομηχανική επεξεργασία και την παραγωγή αλουμίνας και αλουμινίου (Αλουμίνιον της Ελλάδος, ΑτΕ) και
- με την καθετοποιημένη δραστηριότητα στην εξόρυξη Νικελιούχων λατεριτικών κοιτασμάτων (όπου εμπεριέχεται και το Κοβάλτιο) και την παραγωγή σιδηρονικελίου (ΛΑΡΚΟ ΓΜΜ. Α.Ε). Τόσο το Νικέλιο όσο και το κοβάλτιο αποτελούν πρώτες ύλες για την παραγωγή συσσωρευτών απαραίτητων για τη βιομηχανία ηλεκτροκίνητων οχημάτων (EVs), με την προϋπόθεση διαχωρισμού τους προς παραγωγή καθαρών μετάλλων κάτι που μπορεί να επιτευχθεί με την εγκατάσταση στη χώρα μας νέας υδρομεταλλουργικής βιομηχανίας.
- Με την προώθηση της έρευνας για την παραγωγη Σκανδιου (Sc) από τα απορρίμματα της Βιομηχανίας παραγωγης Αλουμινιου-Αλουμίνας από τον ελληνικό Βωξίτη (MYTILINEOS).
Επισημαίνεται ότι ο βωξίτης συμπεριλήφθηκε για πρώτη φορά στον κατάλογο των κρισίμων ΟΠΥ της ΕΕ για το 2020 και η Ελλάδα αποτελεί σταθερά την μεγαλύτερη βωξιτοπαραγωγό δύναμη εντός της ΕΕ με ετήσια παραγωγή κοντά στα 2 εκατ. τον. Επισημαίνεται ακόμη οτι η καταταξη του Βωξιτη στον κατάλογο των κρισίμων ΟΠΥ ειναι μεν αυτοτελης αλλα και τα περιεχομενα σε αυτον REE και Scandium αναφέρονται επισης ως ξεχωριστές CRM’s.
Το νικέλιο αλλά και το κοβάλτιο (που επίσης συμπεριλαμβάνεται στις κρίσιμες ορυκτές πρώτες ύλες της ΕΕ 2020) αμφότερα περιέχονται στους ελληνικούς λατερίτες, με παραγωγή λατεριτών σταθερά πάνω από 2 εκατ. τον. ετησίως (από την ΛΑΡΚΟ ΓΜΜ ΑΕ). Ειδικότερα, το νικέλιο μπορεί να μην έχει συμπεριληφθεί -τουλάχιστον μέχρι σήμερα- στους καταλόγους αυτούς, εντούτοις, η παγκόσμια αναμενόμενη μεταστροφή της βιομηχανίας οχημάτων προς την ηλεκτροκίνηση, προσδίδει ιδιαίτερη στρατηγική σημασία και προοπτική στα κοιτάσματα αυτά.
Επίσης στον τόπο μας διατίθενται κοιτάσματα μαγγανίου (του τρίτου μετάλλου των συσσωρευτών ηλεκτροκίνησης), αντιμονίτη, γραφίτη κ.α. με σημαντικές προοπτικές τα οποία βρίσκονται στην φάση της εκδήλωσης ενδιαφέροντος για περαιτέρω έρευνα και εκμετάλλευση και τα οποία διαμορφώνουν προοπτικές ανάδειξης του ρόλου της Ελλάδος εντός της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Οι Ελληνες Ευρωβουλευτές ψήφισαν το ψήφισμα αναφορικά με την Ευρωπαϊκή στρατηγική για τις κρίσιμες πρώτες ύλες , λαμβάνοντας κυρίως υπόψιν τα ανωτέρω καθώς και περαιτέρω:
- Τη συμβολή του τομέα των Ορυκτών Πρώτων Υλών στην εθνική μας οικονομία και τις προοπτικές που δημιουργούνται για τον Ελληνικό Ορυκτό Πλούτο στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών στόχων για την κυκλική οικονομία και την κλιματική ουδέτερότητα τις επόμενες δεκαετίες.
- Το αναπτυξιακό δυναμικό και την προοπτική περαιτέρω αξιοποίησης της εγχώριας αξιακής αλυσίδας (έρευνα, εξόρυξη, επεξεργασία, παραγωγή, διαχείριση εξορυκτικών αποβλήτων) σύμφωνα με τις αρχές της αειφορίας, της ισόρροπης οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης χωρίς να παραβλάπτεται η φέρουσα ικανότητα του περιβάλλοντος
Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 24ης Νοεμβρίου 2021 σχετικά με μια ευρωπαϊκή στρατηγική για τις κρίσιμες πρώτες ύλες (2021/2011(INI))
https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0468_EL.html
SCALE του Horizon 2020: το υπερσπάνιο και πανάκριβο Sc θα παράγει η Mytilineos από κατάλοιπα βωξίτη