[Του Δρ. Τζεφέρη Πέτρου] [by Dr Tzeferis Petros]
Ο χαλκός είναι μέταλλο με μοναδικές ιδιότητες που βρίσκεται παντού γύρω μας, από τον οικιακό εξοπλισμό, τις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές εγκαταστάσεις, τα δίκτυα ύδρευσης –θέρμανσης-ψύξης -κλιματισμού και φυσικού αερίου μέχρι τα νοσοκομεία και την ιατρική τεχνολογία ακριβώς λόγω της αντιμικροβιακής του ιδιότητας η οποία έχει «αναβιώσει» τελευταία. Ένας υπολογιστής περιέχει 1.5 κιλό χαλκού, ένα ΙΧ περιέχει 25-50 κιλά χαλκού, ένα τυπικό σπίτι περίπου 100 κιλά και μια ανεμογεννήτρια 5 τόνους [1].
Η αρχαία μεταλλουργία χαλκού στη Σέριφο!
Περίπου 22 εκατομμύρια τον. χαλκού τίθενται σε χρήση ανά έτος σε παγκόσμιο επίπεδο, από εξόρυξη και σκραπ (scrap metal). Περίπου 15 εκατ. τον. από τους παραπάνω προέρχονται από νέα παραγωγή των ορυχείων και περίπου 7 εκατ. τον. από ανακύκλωση (τέλος χρήσης αντικειμένων και απόβλητα παραγωγής). Δεν πρέπει ακόμη να ξεχνάμε ότι ενώ τα κοιτάσματα χαλκού δεν είναι ανανεώσιμες πρώτες ύλες, ο χαλκός ως μέταλλο μπορεί να ανακυκλωθεί στο 100% απεριόριστες φορές, χωρίς να χάνει την αποδοτικότητα του, συνεπώς αποτελεί μια 100% ανανεώσιμη πρώτη ύλη.
Η εξόρυξη χαλκού σε ορυχεία, παραμένει πολύ σημαντική προκειμένου να ικανοποιηθεί η αυξανόμενη ζήτηση, η οποία από τα μέσα της δεκαετίας του ‘60 έχει αυξηθεί πάνω από 250% σε παγκόσμιο επίπεδο. Πράγματι, τα δύο μεγαλύτερα (και παλαιότερα) ορυχεία στον κόσμο είναι ορυχεία χαλκού-χρυσού α) To ορυχείο Bingham Canyon, ορυχείο χαλκού-χρυσού της Rio Tinto, στη Γιούτα των Ηνωμένων πολιτειών (ΝΔ του Salt Lake City) και β) το ορυχείο της Chuquicamata στη Χιλή.
Επίσης το μεγαλύτερο υπόγειο μεταλλείο στον κόσμο, το El Teniente στην Χιλή που αποτελείται από υπόγειες σήραγγες μήκους 3.000 χιλιομέτρων (όσο η απόσταση από το Λας Βέγκας στη Νέα Υόρκη), είναι κι αυτό μεταλλείο χαλκού. Στην Αφρικανική Ηπειρο, η Ζάμπια και το Κονγκό παράγουν πάνω από το 10% της παγκόσμιας παραγωγής χαλκού, ενώ στην ΕΕ τα κύρια ορυχεία παραγωγής χαλκού είναι στην Πολωνία, την Πορτογαλία , την Ισπανία και τη Σουηδία. Χαλκό από «ίδια» κοιτάσματα παράγει και η Κύπρος στην περιοχή Σκουριώτισσα, χρησιμοποιώντας μάλιστα την μέθοδο της βακτηριακής εκχύλισης σε Σωρούς (bacterial heap leaching).
Η μεταλλουργία και οι χρήσεις του Χαλκού
To ερώτημα που ετέθη από την Διεθνή Ομάδα Μελέτης Χαλκού (ICSG), με παράλληλη συμπλήρωση ερωτηματολογίου, ήταν αν παράγουμε χαλκό στην Ελλάδα, πρωτογενή ή δευτερογενή, πόσο παράγουμε και ποια είναι τα έσοδα της πολιτείας από την δραστηριότητα αυτή.
Ας απαντήσουμε λοιπόν γράφοντας ορισμένες πικρές αλήθειες για το θέμα:
1. Παράγουμε πρωτογενή χαλκό (από «ίδια» κοιτάσματα) στην Ελλάδα;
Η απάντηση είναι ένα μεγάλο ΟΧΙ, παρά το γεγονός ότι «θα μπορούσαμε» και κατά την άποψή μου «οφείλαμε» να το κάνουμε. Καταρχήν δεν πραγματοποιείται εξόρυξη κατεξοχήν μεταλλευμάτων χαλκού στη Χώρα μας (πχ. χαλκοπυρίτη, χαλκοσίνη κλπ), με συνέπεια να μην υπάρχει πρωτογενής παραγωγή (primary production) αυτού από «ίδιες» πρώτες ύλες.