[Του Πέτρου Τζεφέρη*]
Το εμπεδώσαμε. Η Ελλάδα διαθέτει ορισμένα κοιτάσματα που μπορούν δυνητικά να αποτελέσουν πηγή για Σπάνιες Γαίες! Κι ακόμη συμμετέχει στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα EURARE (European Rare Earths Project), το οποίο στοχεύει σε περαιτέρω έρευνα στον τομέα. Επίσης είναι αλήθεια ότι οι Κινέζοι έχουν επιδείξει πρόσφατα ενδιαφέρον για το ελληνικό «τοπίο» σπανίων γαιών.
Την ίδια στιγμή η Ευρώπη διαθέτει ελάχιστα κοιτάσματα εντοπισμένα σε χώρες όπως η Γροιλανδία (Δανική περιοχή με αυτοδιάθεση, η οποία δεν ανήκει στην ΕΕ), η Νορβηγία, η Γαλλία, η Σουηδία, τα Βρετανικά νησιά, η Ισπανία και η Τουρκία. Όλα βρίσκονται σε φάση κοιτασματολογικών ερευνών και τα μόνα που βρίσκονται σε φάση εφαρμογής είναι εκείνα της Γροιλανδίας, με σημαντικότερο το κοίτασμα στο Kvanefjeld. Η Γροιλανδία διαθέτει τα αξιολογότερα κοιτάσματα σπάνιων γαιών εκτός Κίνας (Kvanefjeld, Kringlerne, Sarfartôq κλπ) εντούτοις ακόμη κι εκεί η εκμετάλλευση παρουσιάζει σημαντική τεχνολογική υστέρηση.
Είμαστε λοιπόν έτοιμοι να συναγωνιστούμε την Γροιλανδία στο σύγχρονο Ελντοράντο των σπανίων γαιών, ν’ αποτελέσουμε την πρώτη παραγωγό δύναμη εντός ΕΕ, όπως πολλοί στον τόπο μας ερμηνεύουν τα ανωτέρω δεδομένα; Με ποιά μεθοδολογία αλήθεια; Μήπως με τον ίδιο τρόπο και μέθοδο που …φτιάξαμε το μεγαλύτερο Φ/Β του κόσμου στην Πτολεμαϊδα και τη Μεγαλόπολη ή όπως κάναμε τον Αϊ Στράτη το πρώτο πράσινο νησί; H μήπως όπως στοχεύσαμε και γίναμε ο Νο1 ενεργειακός πάροχος της γηραιάς Ηπείρου από τις ΑΠΕ που «σπείραμε» στις αγροτικές μας καλλιέργειες;
Η προφανής απάντηση είναι όχι. Η τουλάχιστον όχι με τα σημερινά δεδομένα.
Καταρχήν, κανένα από τα κοιτάσματα που πιθανολογούμε δεν έχει ουσιαστικά επιβεβαιωθεί. Οι αποσπασματικές έρευνες του ΙΓΜΕ στην υφαλοκρηπίδα του Β. Αιγαίου, χρονολογούνται από την δεκαετία του ‘80 (ουσιαστικά έγιναν για άλλο σκοπό) κι επιπλέον οι αναλύσεις των δειγμάτων έδειξαν σημαντική περιεκτικότητα στο ραδιενεργό θόριο. Τα πιθανολογούμενα κοιτάσματα θα πρέπει να ερευνηθούν συστηματικά και να οριοθετηθούν ως προς το μέγεθος και τις περιεκτικότητες σε χρήσιμα μέταλλα και εν συνεχεία να συζητήσουμε για επενδυτικές προτάσεις. Μολαταύτα, αν εξαιρέσουμε το Eurare (χρηματοδοτείται από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο), κανένα πρόγραμμα αμιγώς για σπάνιες γαίες δεν έχει ενταχθεί στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων του ΕΣΠΑ.
Αλλά κι αν ακόμη επιβεβαιωθούν τα κοιτάσματα, είμαστε έτοιμοι να δώσουμε το πράσινο φως στις μπουλντόζες και τις βυθοκόρους; Και μάλιστα σε χώρους που υφίστανται διενέξεις με άλλες αναπτυξιακές δραστηριότητες;
Υπάρχουν σημαντικά ζητήματα που διακυβεύονται. Το πρώτο αφορά το περιβάλλον και τη βιωσιμότητα, ειδικότερα όταν πρόκειται για τις εκβολές ποταμών και τα προσχωσιγενή κοιτάσματα (place deposits) στην υποθαλάσσια ζώνη της Β. Ελλάδας.
Σημαντικό είναι και το διακύβευμα των ανταλλαγμάτων ώστε η τεχνογνωσία του εμπλουτισμού και της κατεργασίας να παραμένει στην υπηρεσία της Χώρας παραγωγής. Μια κουβέντα είναι αυτό, αλλά πώς μπορεί να γίνει, όταν οι τεχνολογίες αυτές φυλάσσονται ως «κόρες οφθαλμού»; Και ακόμη σημαντικό είναι το γεωπολιτικό διακύβευμα που αρχίζει παγκοσμίως να μετατοπίζεται από τους υδρογονάνθρακες στις σπάνιες γαίες. Σε αυτά μόνο η Κίνα τα έχει καταφέρει με τη γνωστή μακιαβελική πολιτική της.
Στην Γροιλανδία, το θέμα του περιβάλλοντος φαντάζει στους περισσότερους ως «λυμένο»: αλήθεια ποιός νοιάζεται αν μαζί με τις σπάνιες γαίες συνεξορύσσονται ουράνιο και θόριο, σε ένα νησί που μπορεί να είναι το μεγαλύτερο του κόσμου, έχει όμως μόνο 50 χιλιάδες κατοίκους και 81% κάλυψη από πάγους;
Εντούτοις και τα υπόλοιπα ζητήματα δεν φαίνεται να στέφονται από επιτυχία. Για το λόγο αυτό η τοπική κυβέρνηση της Γροιλανδίας αναγκάστηκε να προβεί σε «μνημονιακή» συμφωνία με την Κίνα για παροχή βοήθειας στην καθετοποίηση της εκμετάλλευσης των μεταλλευτικών έργων που δραστηριοποιούνται εκεί.
Δυστυχώς, στην Ελλάδα, που φυσικά δεν είναι Γροιλανδία, κανένα από τα τρία διακυβεύματα δεν φαίνεται να διαθέτει στοιχεία ευνοϊκής κατάληξης. Ούτε το περιβαλλοντικό για ευνόητους λόγους, ούτε εκείνο της τεχνογνωσίας αλλά ούτε και το γεωστρατηγικό, διότι δεν διαθέτουμε την απαιτούμενη «πυγμή» ώστε να κάνουμε διακριτή την πολιτική μας παρουσία.
Είπαμε, η Ελλάδα δεν πρέπει να επενδύει μόνο στον αλλοτινό πολιτισμό της αλλά και στο σήμερα. Αλλά με μέτρο και με πρόγραμμα. Με λογισμό και μ’ όνειρο!
*Διδάκτωρ ΕΜΠ- συγγραφέας.
Αναδημοσιεύθηκε από το https://www.protagon.gr/apopseis/ideas/allo-ellada-allo-groilandia-36591000000