ΕΥΡΩΠΗ/ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ ΕΕΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ/ΔΑΣΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Οι βασικοί στόχοι και οι αρχές του περιβαλλοντικού δικαίου της ΕΕ

Η πολιτική της Κοινότητας στο τομέα του περιβάλλοντος επιδιώκει
τους εξής στόχους
(άρθρο 191-1 της ΣΛΕΕ):

  •  διατήρηση, προστασία και βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος
  •  προστασία της υγείας του ανθρώπου
  •  συνετή και ορθολογική χρήση και αξιοποίηση των φυσικών πόρων
  •  προώθηση σε διεθνές επίπεδο μέτρων για την αντιμετώπιση των περιφερειακών ή παγκοσμίων προβλημάτων
Οι αρχές της περιβαλλοντικής προστασίας στην Ευρωπαϊκή ένωση . Οι αρχές στις οποίες στηρίζεται η πολιτική της Κοινότητας για τον τομέα του περιβάλλοντος πηγάζουν από τα άρθρα: 174 (ΣΕΚ), 6 (ΣΕΚ) και 5 (ΣΕΚ).
  • Η αρχή της ενσωμάτωσης των περιβαλλοντικών παραμέτρων στις κοινοτικές πολιτικές (άρθρο 6 ΣΕΚ), σύμφωνα με την οποία το περιβάλλον παύει να είναι απλή παράμετρος και προάγεται σε κύρια συνιστώσα και των άλλων κοινοτικών πολιτικών.
  • Η αρχή της επικουρικότητας,(άρθρο 5ΣΕΚ) η οποία αφορά την κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ της Ε. Ε και των κρατών μελών όσον αφορά περιβαλλοντικά ζητήματα.
  • Η αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης(άρθρο 2 ΣΕΕ και 2 ΣΕΚ), σύμφωνα με την οποία οι οικονομικές δραστηριότητες πρέπει να εναρμονίζονται με τα περιβαλλοντικά δεδομένα ώστε να μην υπάρχει κατασπατάληση των φυσικών πόρων και κατά αυτόν τον τρόπο να μην εκτίθεται σε κίνδυνο η ικανοποίηση των  αναγκών των μελλοντικών γενεών και ταυτόχρονα να προάγουν την κοινωνική συνοχή

Οι ειδικότερες αρχές στις οποίες στηρίζεται η πολιτική της Κοινότητας στον τομέα του
περιβάλλοντος  
(άρθρο 191-2 της ΣΛΕΕ (πρώην 174-2 της ΣΕΚ):

1. Αρχή της προφύλαξης και της προληπτικής δράσης. Η θεμελιώδης αρχή της πρόληψης της βλάβης του φυσικού περιβάλλοντος θεσπίζεται χάριν της οικολογικής ισορροπίας και της διατήρησης αυτού και των φυσικών, προς όφελος όχι μόνο της παρούσας γενεάς αλλά και των επόμενων[1]. Κάθε δημόσια πολιτική γενική ή ειδική και κάθε διοικητική ή τεχνική παρέμβαση του κράτους στο φυσικό αλλά και στο ανθρωπογενές περιβάλλον πρέπει να έχει ενσωματώσει τα προσήκοντα κριτήρια προστασίας στο φυσικό περιβάλλον, ώστε να διασφαλίζεται η αρχή της πρόληψης της βλάβης του περιβάλλοντος και η προστασία που παρέχεται βάσει αυτών των κριτηρίων να είναι πλήρης και αποτελεσματική[2].

Η αρχή της προφύλαξης επεκτείνει και διευρύνει την αρχή της πρόληψης και συμφώνως προς αυτήν τα προστατευτικά μέτρα του περιβάλλοντος πρέπει να λαμβάνονται και όταν δεν υπάρχει πλήρης επιστημονική βεβαιότητα και απόδειξη για τις δυσμενείς περιβαλλοντικές συνέπειες μίας δραστηριότητας. Αρκεί να υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για πιθανές περιβαλλοντικές βλάβες[3]
2. Αρχή της επανόρθωσης των καταστροφών του περιβάλλοντος κατά προτεραιότητα στην πηγή. Όταν τα προληπτικά μέτρα δεν έχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα και επέρχεται οικολογική ζημία το άρθρο 191-2 (πρώην 174-2) της Συνθήκης της ΕΚ επιτάσσει την αποκατάσταση της ζημίας κατά προτεραιότητα στην πηγή. Η αρχή της επανόρθωσης της περιβαλλοντικής ζημίας στη πηγή εφαρμόζεται ευρέως, τόσο σε επίπεδο κανονιστικών ρυθμίσεων, όσο και σε νομολογιακό επίπεδο, για την εξεύρεση λύσης στο ακανθώδες ζήτημα της διαχείρισης και διάθεσης αποβλήτων[2].3. Η αρχή  «ο ρυπαίνων πληρώνει». Ο ρυπαίνων βαρύνεται με τα έξοδα για την υλοποίηση των μέτρων που αποφασίζουν οι δημόσιες αρχές για να εξασφαλιστεί η διατήρηση του περιβάλλοντος σε αποδεκτή κατάσταση. Με άλλα λόγια, το κόστος των μέτρων αυτών θα πρέπει να αντανακλάται στο κόστος των αγαθών και των υπηρεσιών που είναι ρυπογόνες κατά την παραγωγή ή και την κατανάλωσή τους. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» σημαίνει ότι το έννομο αγαθό περιβάλλον δεν εκτιμάται ως υπέρτερο εκείνου της οικονομικής ανάπτυξης, δηλαδή του συντελεστή κεφάλαιο. Έτσι, νομίμως επιτρέπεται η προσβολή του περιβάλλοντος αρκεί να αποτιμάται σε χρήμα. Εξάλλου, τα πρόστιμα σε βάρος των επιχειρήσεων επιβαρύνουν την τιμή των προϊόντων ή των υπηρεσιών, δηλαδή τελικώς τους καταναλωτές –πολίτες ως έμμεσος φόρος. Η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» συμπληρώνεται από την ύπαρξη κινήτρων μη ρύπανσης ή αντιρρύπανσης.


—————————————————-

[1] ΣτΕ 2760/1994 και 3698/2000.
[2] Γλ. Σιούτη, Εγχειρίδιο δικαίου του περιβάλλοντος, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα 2003, σ. 48.
[3] Γλ. Σιούτη, Εγχειρίδιο δικαίου του περιβάλλοντος, ό.π., σ. 49.

[1] Ι. Καράκωστας, Περιβάλλον και Δίκαιο, εκδόσεις Αντ. Ν. Σάκκουλα 2006, σ. 44.
[2] Ι. Καράκωστας, Περιβάλλον και Δίκαιο, ό.π., σ. 44.

Σχετικά Άρθρα