ΟΙ 9+1 ΙΔΙΟΜΟΡΦΕΣ ΛΙΜΝΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ - Ελληνικός Ορυκτός Πλούτος

Από Δημήτρη Κ. Κωνσταντινίδη, Διδάκτορα Οικονομικής Γεωλογίας

Εισαγωγή

Το νερό δεν είναι μόνο στο σταμνί, όπως μας τραγουδούσε κάποτε ο Γιάννης Πουλόπολος. Είναι κυρίως στους απέραντους ωκεανούς και τις μεγάλες λίμνες του κόσμου. Στους βαθιούς ωκεανούς, όπου γεννιούνται τα ορυκτά, τα πετρώματα και τα βουνά της Γης και απ’ όπου οι κόρες της, οι λιθοσφαιρικές πλάκες, τα ανυψώνουν στις ψηλές οροσειρές, μέχρι και τα Ιμαλάια (Εικ. 1). Για να τα βρει το «ανθρωπάκι» που όλα τα ξέρει. Το ανθρωπάκι που αυτοονομάστηκε Άνθρωπος ο Σοφός ή Homo sapiens, όπως τον αποκαλούν οι Λατίνοι.

Εικ. 1: Τα ψηλότερα βουνά της Γης. Αεροφωτογραφία της ΝΑSA[i]

Οι Παράξενες Λίμνες του Κόσμου

Είναι ιδιόμορφες μέχρι περίεργες. Και επειδή τα πολλά λόγια είναι φτώχεια, τα στοιχεία για αυτές που θα αναφερθούν εδώ θα είναι περιορισμένα. Αρκετά όμως για να φανεί η ιδιαιτερότητα τους. Και οι εικόνες που θα αναδείξουν τα χαρακτηριστικά τους.

Η Λίμνη της Βαϊκάλης (Σιβηρία, Ρωσία)

Η Λίμνη της Βαϊκάλης (Εικ. 2-3) οφείλει τη μοναδικότητα της στις συγκεντρώσεις αερίου του μεθανίου. Πρόκειται για τους λεγόμενους υδρίτες, που είναι γνωστοί και ως εύφλεκτοι πάγοι. Δηλαδή, μια μορφή πάγου κάτω από την επιφάνεια της λίμνης που αποτελείται ουσιαστικά από καθαρό μεθάνιο.

Εικ. 2: Η Λίμνη της Βαϊκάλης με τους υδρίτες. Πηγή[2]

Κάποια τμήματα της λίμνης θυμίζουν γκαζόζα που οφείλεται στις αναρίθμητες παγωμένες φυσαλίδες του μεθανίου (Εικ 3).

Εικ. 3: Αμέτρητες παγωμένες φυσαλίδες μεθανίου στη Λίμνη της Βαϊκάλης [3].

Η Λίμνη των Μεδουσών (Νησί Παλάου, Ειρηνικός Ωκεανός)

Η Λίμνη των Μεδουσών (Εικ. 4) βρίσκεται στο νησί Παλάου του Ειρηνικού Ωκεανού και ονομάστηκε έτσι λόγω της τεράστιας ποσότητας μεδουσών που φιλοξενεί. Αυτές οι μέδουσες έχουν βαθύ κίτρινο χρώμα (Εικ. 5) και αρέσκονται στα τσιμπήματα, τα οποία ευτυχώς είναι αβλαβή για τον άνθρωπο.

Εικ. 4: Αεροφωτογραφία της Λίμνης των Μεδουσών [4].

Εικ. 5: Οι κίτρινες τσούχτρες στη Λίμνη των Μεδουσών [5]

Η Λίμνη Ρέζια (Ιταλία)

Η λίμνη Ρέζια βρίσκεται στο Νότιο Τιρόλο της Βόρειας Ιταλίας. Πρόκειται για μια τεχνητή λίμνη που δημιουργήθηκε το 1950. Είναι διάσημη, επειδή στη μέση της βρίσκεται βυθισμένη μέσα στα νερά της μια εκκλησία από την οποία φαίνεται μόνο το καμπαναριό (Εικ. 6).

Εικ. 6: Η λίμνη Ρέζια με το αναδυόμενο καμπαναριό της [6].

Η Λίμνη Superior (ΗΠΑ)

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη σε έκταση λίμνη γλυκού νερού στον κόσμο και τη τρίτη μεγαλύτερη σε όγκο (Εικ. 7).

Εικ. 7: Η Λίμνη Superior από τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό [7] στις 6 Ιουνίου 2019.

Η επιφάνεια της ανέρχεται σε 82.170 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Φιλοξενεί το 10% του επιφανειακού γλυκού νερού του πλανήτη, ενώ αποτελεί τμήμα των συνόρων ανάμεσα στον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (Εικ. 8).

Εικ. 8: Γεωγραφικός και βαθυμετρικός χάρτης της Λίμνης Superior μεταξύ Καναδά και ΗΠΑ [8].

Η λίμνη είναι τόσο μεγάλη, ώστε τοπικά το κλίμα της να είναι ωκεάνιο. Το ίδιο ισχύει και για τα κύματα της, τα οποία μάλιστα τον χειμώνα, σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν, μπορεί να μετατρέψουν ένα σέρφερ σε χιονάνθρωπο (Εικ. 9).

Εικ. 9: Χιονισμένος σέρφερ στη Λίμνη Superior. Πίστωση εικόνας: Devon Hains Photography.

H Λίμνη που κοχλάζει (Δομινικανή Δημοκρατία)

Είναι μια λίμνη που βράζει συνεχώς (Εικ. 10), όπως υποδηλώνει και το όνομά της. Το κολύμπι σε αυτήν είναι κάπως επικίνδυνο. Στην ουσία, κινδυνεύει κάποιος να ζεματιστεί, εκτός αν μείνει στην άκρη της, όπου οι θερμοκρασίες είναι περίπου 71-87 βαθμοί Κελσίου.

Γιατί βράζει; Πολύ απλά γιατί βρίσκεται πάνω από μια ηφαιστειακή συστοιχία με ψηλή υδροθερμική δραστηριότητα.

H Λίμνη Jal Mahal (Τζαϊπούρ, Ινδία)

Το Jal Mahal (Τζαϊπούρ, Ινδία) είναι ένα παλάτι που χτίστηκε για τον Μαχαραγιά Sawai Jai Singh τον 2^ο τo 1700 μ.Χ. Το παλάτι αργότερα κατακλύστηκε και περικυκλώθηκε από νερό σαν αποτέλεσμα πλημμυρών μετά την κατασκευή ενός φράγματος (Εικ. 11).

Εικ. 11: Το παλάτι Jal Mahal, περικυκλωμένο από τα νερά της ομώνυμης λίμνης [10].

Η Κόκκινη Λίμνη (Βολιβία)

Η Λίμνη Colorada βρίσκεται στη Βολιβία με κύριο χαρακτηριστικό της το κόκκινο νερό και το ανάγλυφο που θυμίζει τον Άρη (Εικ. 12). Μέσα της υπάρχουν μικρές λευκές νησίδες από βόρακα, δηλαδή ενυδατωμένο βορικό νάτριο.

Εικ. 12: Η κόκκινη λίμνη της Βολιβίας [11].

Η κόκκινη λίμνη προσελκύει φλαμίνγκο με ροζ φτερά, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια αρμονία νερού, πανίδας και χρωμάτων (Εικ. 13).

Εικ. 13: Ροζ φλαμίνγκο στη κόκκινη λίμνη [12].

Η Λίμνη της Ασφάλτου (Τρινιντάντ)

Η λίμνη βρίσκεται στο Τρινιντάντ της Λατινικής Αμερικής. Αποτελεί το μεγαλύτερο φυσικό κοίτασμα ασφάλτου στον κόσμο (Εικ. 14). Πρόκειται για μια λίμνη από υγρή άσφαλτο, η οποία χρησιμοποιήθηκε για την ασφαλτόστρωση και της πόλης της Νέας Υόρκης. Είναι φυσικό να έχει δεχθεί επιστήμονες – κυρίως γεωλόγους – από όλο τον κόσμο με στόχο τη μελέτη των συνθηκών σχηματισμού της.

H Ροζ Λίμνη (Αυστραλία)

Η Λίμνη Hillier στην Αυστραλία έχει ροζ χρώμα, γι’ αυτό και είναι γνωστή ως η Ροζ Λίμνη. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι το μοναδικό χρώμα της προκαλείται από φύκια, χαλοβακτήρια και άλλα μικρόβια. Επιπλέον, αυτή η υδάτινη μάζα είναι εξαιρετικά αλμυρή – το ίδιο αλμυρή με τη Νεκρά Θάλασσα. Δεν υπάρχει κίνδυνος για την κολύμβηση στα νερά της, αλλά η πρόσβαση σε αυτή είναι πολύ δύσκολη. Η Λίμνη Χίλιερ είναι ορατή μόνο από τον ουρανό σε βόλτα με ελικόπτερο ή αεροπλάνο πάνω από το νησί (Εικ. 15).

Εικ. 15: Η Ροζ Λίμνη από αεροπλάνο και από κοντά [14].

Εννιά Συν-Μία: Η Λίμνη Αλυκή (Λάρνακα, Κύπρος)

Απόλυτα δικαιολογημένοι να σκεφθείτε πως η Συν-μία λίμνη από την Κύπρο αποτελεί εξόφληση επιταγής στα πλαίσια του λαϊκού ρητού «αν δεν παινέψεις το σπίτι σου, θα πέσει να σε πλακώσει». Και όμως η αιτία βρίσκεται κάπου 74 χρόνια πίσω. Τότε που, πιασμένος απ’ το χέρι του παλιού μεταλλωρύχου της Καλαβασού, βγαίναμε βόλτα την Κυριακή στην «Αλυτζιή της Σκάλας».

Τρία πράγματα έμειναν καρφωμένα στο τότε παιδικό μυαλό, που το συνοδεύουν μέχρι και σήμερα:

Τα ροζ φλαμίνγκο που ποτέ δεν παρέλειπαν να περάσουν τις διακοπές τους στη φιλόξενη Κύπρο, σε ένα διάλλειμα στα μακρινά τους ταξίδια (Εικ. 16).

Εικ. 16: Τα φοινικόπτερα στην Αλυκή της Λάρνακας [15].

Το κάτασπρο – και καθαρό τότε αλάτι – πάνω στο οποίο περπατούσαμε τα καλοκαίρια (Εικ. 17), όταν ο καυτερός ήλιος της Λάρνακας εξαφάνιζε για λίγο χρόνο το νερό της Αλυκής.

Εικ. 17: Το αλάτι στην Αλυκή της Λάρνακας [16].

Ο μουσουλμανικός χώρος λατρείας Χαλά Σουλτάν Τεκκέ (Εικ. 18), όπου για πρώτη φορά στην παιδική μου ηλικία κατάλαβα πως σε αυτό το νησί μιλάμε δυο γλώσσες, πιστεύουμε σε δυο θεούς, αλλά ζούμε ειρηνικά ο ένας δίπλα στον άλλο. Μέχρι που ήρθαν οι εθνικιστές και στις δυο κοινότητες – που βγάλανε μαχαίρια και καλάσνικωφ – και μετά οι πραξικοπηματίες και οι Τούρκοι εισβολείς και μας μοίρασαν στα δυο.

Εικ. 18: Το τέμενος Χαλά Σουλτάν Τεκκέ, δίπλα στην αλμυρή λίμνη της Λάρνακας [17]

Τελειώνοντας

Τα «περήφανα γηρατειά» του Ανδρέα Παπανδρέου έχουν ανάγκη από αναμνήσεις. Από τις 9+1 λίμνες επισκέφθηκα μόνο την Αλυκή. Οι αναμνήσεις μου κυρίως παιδικές και αεροπορικές, αφού, μετά την εισβολή που μας κληρονόμησε «δυο πατρίδες», την Αλυκή την βλέπουμε και από λίγο ψηλά, κατά τις απογειώσεις και προσγειώσεις στο διπλανό αεροδρόμιο.

Ακόμα και πέρσι αισθάνθηκα την ανάγκη να κάνω το γύρο της λίμνης ψάχνοντας για αναμνήσεις και για κρυστάλλους αλίτη (ορυκτού αλατιού). Αυτό που μου απέμεινε από αυτή την εξόρμηση ήταν μια φωτογραφία με το δένδρο που άντεξε στο χρόνο και την αλμύρα της λίμνης (Εικ. 19), όπως ο εαυτός μου στην αλμύρα της ζωής.