Το Εκτελεστικό Συμβούλιο της UNESCO ενέκρινε τον ορισμό 8 νέων παγκόσμιων γεωπάρκων της UNESCO, αυξάνοντας τον αριθμό των τοποθεσιών που συμμετέχουν στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων σε 177 σε 46 χώρες. Δύο νέες πρωτοεμφανιζόμενες χώρες, το Λουξεμβούργο και η Σουηδία, εντάσσονται φέτος στο Παγκόσμιο Δίκτυο με τον χαρακτηρισμό των πρώτων τους γεωπάρκων. Δύο από τα πρόσφατα χαρακτηρισμένα παγκόσμια γεωπάρκα της UNESCO βρίσκονται στη Λατινική Αμερική και έξι στην Ευρώπη. Λόγω των περιορισμών του COVID-19, καμία νέα αίτηση από την Ασία, την Αφρική ή την Αραβική χερσόνησο δεν θα μπορούσε να αξιολογηθεί φέτος, αλλά αρκετά έργα για τη δημιουργία νέων γεωπάρκων σε αυτά τα μέρη του κόσμου βρίσκονται σε εξέλιξη.
Το δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO αναγνωρίζει τη γεωλογική κληρονομιά με διεθνή σημασία και ανταπόκριση. Οι τοποθεσίες αυτού του δικτύου παρουσιάζουν μια εξαιρετική γεωλογική ποικιλότητα που στηρίζει τη βιολογική και πολιτιστική ποικιλότητα των διαφόρων περιοχών. Τα γεωπάρκα εξυπηρετούν τις τοπικές κοινωνίες συνδυάζοντας τη διατήρηση της μοναδικής γεωλογικής τους κληρονομιάς με την προβολή του κοινού και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Τα πρόσφατα 8 χαρακτηρισμένα παγκόσμια γεωπάρκα της UNESCO είναι:
1.Γεωπάρκο Seridó στην Βραζιλία
Το Παγκόσμιο Γεωπάρκο της UNESCO Seridó καλύπτει μια έκταση 2.800 km² στο ημίξηρο βορειοανατολικό τμήμα της Βραζιλίας. Είναι κατοικία περισσότερων από 120.000 κατοίκους, συμπεριλαμβανομένων κοινοτήτων όπως οι Quilombolas, που κρατούν ζωντανή τη μνήμη των σκλαβωμένων προγόνων τους από την Αφρική για να διατηρήσουν τον πολιτισμό τους μέσω παραδοσιακών πρακτικών, μουσείων και πολιτιστικών κέντρων. Το γεωπάρκο μαρτυρεί τα τελευταία 600 εκατομμύρια χρόνια της ιστορίας της Γης και προστατεύει μια από τις μεγαλύτερες κοιτασματοφορίες σελιτών της Νότιας Αμερικής, ένα σημαντικό μετάλλευμα βολφραμίου, καθώς και ροές βασάλτη που προέρχονται από ηφαιστειακή δραστηριότητα κατά τη Μεσοζωική και Καινοζωική Εποχή. Αυτή η γεωποικιλότητα καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη μοναδική βιοποικιλότητα της περιοχής, που χαρακτηρίζεται ιδιαίτερα από το Caatinga («λευκό δάσος» στη γλώσσα Tupi), μια οικοπεριοχή που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη υποτροπική χλωρίδα. Το Caatinga είναι το μόνο αποκλειστικά βραζιλιάνικο βίωμα, πράγμα που σημαίνει ότι μεγάλο μέρος της βιολογικής του κληρονομιάς δεν μπορεί να βρεθεί πουθενά αλλού στον πλανήτη.
2. Γεωπάρκο Southern Canyons Pathways στην Βραζιλία
Το Παγκόσμιο Γεωπάρκο Caminhos dos Cânions do Sul της UNESCO στη νότια Βραζιλία καλύπτει έκταση 2.830,8 km² και φιλοξενεί 74.120 κατοίκους. Χαρακτηρίζεται από τα δάση του Ατλαντικού, ένα από τα πλουσιότερα οικοσυστήματα του πλανήτη από άποψη βιοποικιλότητας. Οι προκολομβιανοί κάτοικοι της περιοχής συνήθιζαν να καταφεύγουν σε παλαιο-λαγούμια (υπόγειες κοιλότητες που ανασκάφηκαν από εξαφανισμένη μεγαπανίδα παλαιοσπονδυλωτών όπως η γιγάντια νωθρότητα του εδάφους) των οποίων τα πολυάριθμα υπολείμματα είναι ακόμα ορατά στο γεωπάρκο. Η τοποθεσία διαθέτει επιπλέον τα πιο εντυπωσιακά φαράγγια στη Νότια Αμερική, που σχηματίστηκαν από τις μοναδικές γεωμορφολογικές διεργασίες που υπέστη η ήπειρος κατά τη διάλυση της υπερηπείρου Gondwana πριν από περίπου 180 εκατομμύρια χρόνια.
3. Γεωπάρκο Salpausselkä στην Φινλανδία
Κατοικία περίπου 177.000 κατοίκων, το Παγκόσμιο Γεωπάρκο της UNESCO Salpausselkä βρίσκεται στη νότια Φινλανδία, στο νοτιότερο τμήμα της Φινλανδικής Λίμνης, σε έκταση 4.506 km². Περίπου το 21% του γεωπάρκου καλύπτεται από νερό και πάνω από το μισό από δάση. Οι εκατοντάδες λίμνες στο γεωπάρκο αποτελούν κεντρικό χαρακτηριστικό του τοπίου, μαζί με τις μεγάλες, ευδιάκριτες κορυφογραμμές Salpausselkä. Οι κορυφογραμμές που εκτείνονται σε περισσότερα από 600 χιλιόμετρα σε όλη τη νότια Φινλανδία αποτελούνται από ιζήματα που εναποτίθενται από παγετώνες. Μαρτυρούν την κλιματική αλλαγή, ειδικά για την εποχή της Νεότερης Δρυάς (Younger Dryas), την περίοδο που διήρκεσε περίπου από 12.900 έως 11.600 χρόνια πριν, και διέκοψε την τάση θέρμανσης του βόρειου ημισφαιρίου στο τέλος της Πλειστόκαινου Εποχής (2,6 εκατομμύρια έως 11.700 χρόνια πριν). Μελετημένες από τον 19ο αιώνα, αυτές οι κορυφογραμμές αποτελούν την πιο γνωστή γεωλογική κληρονομιά της Φινλανδίας σε ένα τοπίο που σχηματίζεται από λιώσιμο παγετώνων που δημιούργησαν παγετώνες και σχηματισμούς βράχων που αποθηκεύουν άφθονα υπόγεια νερά και παρέχουν στην περιοχή φυσικά υψηλής ποιότητας πόσιμο νερό.
4. Γεωπάρκο Ries στην Γερμανία
Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής του Παγκόσμιου Γεωπάρκου της Ries βρίσκεται στην πολιτεία της Βαυαρίας, με ένα μικρότερο τμήμα στην πολιτεία της Βάδης-Βυρτεμβέργης που περιλαμβάνει τον κρατήρα Ries, που βρίσκεται μεταξύ του Swabian και του Franconian Alb στη νότια Γερμανία. Το γεωπάρκο καλύπτει μια έκταση 1.749 km2 με περίπου 162.500 κατοίκους. Πριν από περίπου 15 εκατομμύρια χρόνια, ένας μετεωρίτης συγκρούστηκε με τη Γη σε αυτό ακριβώς το μέρος, αφήνοντας έναν κρατήρα πρόσκρουσης που είναι ο καλύτερα διατηρημένος κρατήρας μετεωρίτη στην Ευρώπη και η πιο εντατικά μελετημένη δομή πρόσκρουσης μεταξύ των σχεδόν 200 γνωστών κρατήρων παγκοσμίως. Οι επισκέπτες μπορούν να εξερευνήσουν τον κρατήρα πρόσκρουσης Nördlinger Ries και να μάθουν για τη γεωλογία και την ιστορία του ακολουθώντας μονοπάτια της φύσης που οδηγούν τους πεζοπόρους σε γραφικά τοπία, μόνοι τους ή με ξεναγήσεις. Διατίθενται επίσης κέντρα ενημέρωσης και σχολικά προγράμματα. Το γεωπάρκο παρέχει μια ενδιαφέρουσα εικόνα της ιστορίας της Γης μέσα από το μοναδικό φυσικό τοπίο, την πολιτιστική και γαστρονομική ιστορία του.
5. Γεωπάρκο Κεφαλονιάς-Ιθάκης στην Ελλάδα
Στη Δυτική Ελλάδα, το Παγκόσμιο Γεωπάρκο Κεφαλονιάς – Ιθάκης είναι ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που ανήκει στην Επτάνησο. Η Κεφαλονιά καταλαμβάνει έκταση 773 km² και φιλοξενεί 35.801 κατοίκους και τα 117 km² της Ιθάκης κατοικούνται από 3.084 άτομα. Το γεωπάρκο είναι πλούσιο σε γεωτόπους καρστικής προέλευσης, όπως σπήλαια, καταβόθρες και υπόγεια ρέματα, τα οποία είναι όλα διάσπαρτα στα νησιά και αφηγούνται μια γεωλογική ιστορία που χρονολογείται από περισσότερα από 250 εκατομμύρια χρόνια. Και τα δύο νησιά βρίσκονται πολύ κοντά στο Ελληνικό τόξο που σχηματίζεται από την καταβύθιση της Αφρικανικής Πλάκας κάτω από την Ευρασιατική Πλάκα. Είναι η πιο ενεργή τεκτονικά περιοχή στην Ευρώπη. Το γεωπάρκο έχει επίσης λογοτεχνική σημασία καθώς η Ιθάκη ως γνωστόν χαρακτηρίζεται στην Οδύσσεια ως η πατρίδα του Οδυσσέα, του ήρωα του επικού ποιήματος του Ομήρου. Το γεωπάρκο φιλοξενεί επίσης προϊστορικά ελληνιστικά και ρωμαϊκά μνημεία, μεσαιωνικά κάστρα, βυζαντινά και μεταβυζαντινά μοναστήρια, παραδοσιακούς οικισμούς, ανεμόμυλους, γέφυρες και φάρους, μια πλούσια πολιτιστική κληρονομιά διάσπαρτη στα εξαιρετικά γεωλογικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
6.Γεωπάρκο Mellerdall στο Λουξεμβούργο
Στο Ανατολικό Λουξεμβούργο, το Αγροτικό Παγκόσμιο Γεωπάρκο της UNESCO Merlerdall καλύπτει 256 km² με πληθυσμό περίπου 25.500 κατοίκους. Το γεωπάρκο βρίσκεται στο κέντρο της Λεκάνης Τρίερ-Λουξεμβούργου, η οποία εκτείνεται από τη λεκάνη του Παρισιού έως τη λεκάνη του Ρήνου. Διαθέτει τον σχηματισμό ψαμμίτη του Λουξεμβούργου που φτάνει σε πάχος έως και 100 μέτρα και χρονολογείται από την Κάτω Λιασική εποχή (205 έως 180 εκατομμύρια χρόνια πριν). Αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά τοπία από ψαμμίτη στη Δυτική Ευρώπη και αποτελεί τουριστικό αξιοθέατο από τα τέλη του 19ου αιώνα. Σήμερα, η περιοχή μπορεί να εξερευνηθεί ακολουθώντας ένα πυκνό δίκτυο μονοπατιών πεζοπορίας με καλή σήμανση, συμπεριλαμβανομένου του μονοπατιού Mullerthal μήκους 112 χιλιομέτρων, το οποίο έχει κερδίσει το βραβείο Leading Quality Trails – Best of Europe.
7.Γεωπάρκο Land Buzău στη Ρουμανία
Στην περιοχή Carpathian Bend στη Ρουμανία, η λοφώδης και ορεινή περιοχή του Παγκόσμιου Γεωπάρκου της UNESCO Land Buzău καλύπτει 1.036 km² και φιλοξενεί περίπου 45.000 κατοίκους. Πολλές τεκτονικές πλάκες συγκρούστηκαν στην περιοχή, δημιουργώντας μια πολύ περίπλοκη οροσειρά αναδίπλωσης και ώθησης η οποία αργότερα διαβρώθηκε από τη δράση των παγετώνων. Μια από τις πιο ενεργές γεωδυναμικά περιοχές στην Ευρώπη, το γεωπάρκο παρουσιάζει 40 εκατομμύρια χρόνια γεωλογικής ιστορίας. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι εκτονικές κινήσεις ανέβασαν βουνά και μετέτρεψαν ένα περιβάλλον βαθέων υδάτων σε χερσαίο. Απολιθώματα θαλάσσιων ειδών, χερσαία βλάστηση, θηλαστικά και πτηνά που χρονολογούνται από τον τελευταίο παγετώνα έχουν διατηρηθεί καλά στα Καρπάθια. Πολλά απολιθώματα από σκαθάρια, αράχνες, καρκινοειδή, ερπετά και άλλα είδη διατηρούνται σε κεχριμπάρι, μια απολιθωμένη ρητίνη. Μερικά από τα μεγαλύτερα και βαθύτερα σπήλαια αλατιού στον κόσμο βρίσκονται επίσης εδώ, υπολείμματα μεγάλων κοιτασμάτων αλατιού και γύψου που σχηματίζονται από την εξάτμιση ρηχών κλειστών σωμάτων νερού. Αυτή η πλούσια γεωποικιλότητα έχει επηρεάσει μια μοναδική πολιτιστική κληρονομιά με τοπικούς θρύλους, όπου τα ηφαίστεια λάσπης γίνονται δράκοι, οι λασποβραστήρες είναι παγίδες που φτιάχνουν γίγαντες για να πιάσουν βοοειδή και το μέλλον μπορεί να προβλεφθεί κοιτάζοντας μέσα από ένα φακό κεχριμπαριού.
8. Γεωπάρκο Platåbergens στη Σουηδία
Στη Δυτική Σουηδία, το Παγκόσμιο Γεωπάρκο Platåbergens καλύπτει έκταση 3.690 km2 και φιλοξενεί 289.198 κατοίκους. Παρουσιάζει ένα μοναδικό τοπίο με 15 βουνά με επίπεδη κορυφή, platåbergen στα σουηδικά, από το οποίο πήρε το όνομά του η τοποθεσία. Αυτά τα βουνά διαμορφώθηκαν από τη διάβρωση κατά την τελευταία Εποχή των Παγετώνων πριν από 115.000 χρόνια. Η περιοχή καλύπτει επίσης την πεδιάδα Västgöta με τις ρηχές πλημμυρικές λίμνες, τις κυματιστές κορυφογραμμές και τα καλά διατηρημένα πολιτιστικά τοπία. Μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες ιστορικές ανακαλύψεις της Σουηδίας έχουν γίνει σε αυτήν την περιοχή, όπου τα μουσεία διατηρούν πολλά απομεινάρια που μαρτυρούν τη χρήση της τοπικής πέτρας από τους κατοίκους κατά τη διάρκεια των χιλιετιών: από μεγαλιθικούς τάφους (5.300-4.700 π.Χ.) μέχρι την πρώτη γνωστή πέτρινη εκκλησία στη Σουηδία , που χτίστηκε από χριστιανούς Βίκινγκς στις αρχές του 11ου αιώνα.