Οι γεώτοποι είναι πολλοί και ποικίλοι.Μπορούμε να τους δούμε τόσο στην ύπαιθρο, σε βουνά, πεδιάδες, ακτές και ποτάμια, όσο και μέσα στις πόλεις. Το σύνολο των γεωτόπων αποτελούν τη γεωλογική μας κληρονομιά.
Οι πιο αξιόλογοι και, ταυτόχρονα, οι πιο αντιπροσωπευτικοί από τους γεωτόπους χρειάζεται να επιλεγούν, να καταγραφούν και να προστατευτούν μέσω ειδικής νομοθεσίας και κατάλληλου πολιτικού και χωροταξικού σχεδιασμού. Οι γεώτοποι αποτελούν τη γεωλογική – γεωμορφολογική κληρονομιά – ή, πιο απλά, τη γεωλογική κληρονομιά μας – και πρέπει να διατηρηθούν για επιστημονικούς, ερευνητικούς, διδακτικούς, εκπαιδευτικούς, οικολογικούς, τουριστικούς, αισθητικούς και, γενικότερα, πολιτιστικούς σκοπούς.
Οι γεώτοποι μπορεί να είναι :
- Χαρακτηριστικές εμφανίσεις ή τομές διαφόρων ειδών πετρωμάτων (λιγνιτωρυχείο Πτολεμαΐδας – Νομός Κοζάνης).
- Χαρακτηριστικές δομές, όπως ρήγματα (ρήγμα Κακιάς Σκάλας – Νομός Κορινθίας).
- Στρώματα ή εμφανίσεις με απολιθώματα φυτών (απολιθωμένο δάσος Σιγρίου – Λέσβος) ή ζώων (πανίδα Πικερμίου – Νομός Αττικής, πετρώματα με αμμωνίτες – Νομός Αργολίδας).
- Χαρακτηριστικά ορυκτά ή μέταλλα (μεταλλεία Λαυρίου – Νομό Αττικής, μεταλλεία Σερίφου – Νομός Κυκλάδων).
- Παράκτιες αποθέσεις, όπως θίνες (Καλογριά – Νομό Αχαΐας, Ελαφόνησος – Νομός Λακωνίας).
- Παλαιοακτές (Φαλάσαρνα – Νομό Χανίων, Ηραίο Περαχώρας, Μυλοκοπή – Νομός Κορινθίας).
- Γεωμορφολογικές θέσεις στατικές (σύστημα ποτάμιων αναβαθμίδων Αλιάκμονα και Βενέτικου – Μακεδονίας, σύστημα θαλάσσιων αναβαθμίδων στη βόρεια Πελοπόννησο) ή ενεργών διεργασιών (Δέλτα Νέστου – Νομός Ξάνθης).
- Σπήλαια (Σπήλαιο Περάματος – Νομός Ιωαννίνων, Ιδαίο Αντρο – Νομός Ρεθύμνης, Σπήλαιο Βλυχάδας, Διρός – Νομός Λακωνίας) και καρστ (πόλγη Λασιθίου – Νομός Λασιθίου, πόλγης Νίδας – Νομός Ρεθύμνης).
- Μεταλλικές και θερμές πηγές (Αιδηψός – Νομός Ευβοίας, Μέθανα – Νομός Αττικής, Θερμοπύλες – Νομός Φθιώτιδας).
Η ανάδειξη θέσεων γεωτόπων και η θεσμοθέτηση γεωπάρκων, η δημιουργία θεματικών τοπικών μουσείων, κέντρων πληροφόρησης και υποδομών για την προσπέλαση των πολιτών στις περιοχές αυτές, η ανάπτυξη υπαίθριων δραστηριοτήτων παρατήρησης της φύσης, περιβαλλοντικής ενημέρωσης και αναψυχής καθώς και η προβολή των φυσικών μνημείων συντέλεσε στην ανάπτυξη νέων μορφών τουρισμού όπως ο γεω-τουρισμός που εστιάζει το ενδιαφέρον των επισκεπτών στα γεω-μνημεία και συνδυάζει το επιστημονικό ενδιαφέρον, την εκπαιδευτική διάσταση και την αισθητική απόλαυση των δημιουργημάτων της φύσης.
Στον Ν.3937/2011 (ΦΕΚ Α 60) “Διατήρηση της βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις” έχουν συμπεριληφθεί ως προστατευόμενα τοπία οι γεώτοποι, δηλ. γεωλογικές δομές που αντιπροσωπεύουν τη μακρά εξέλιξη της γεωλογικής ιστορίας της γης ή δείχνουν σύγχρονες φυσικές, γεωλογικές διεργασίες που συνεχίζουν να εξελίσσονται στην επιφάνεια της Γης.
Το Ελληνικό Φόρουμ Γεωπάρκων ιδρύθηκε με στόχο τον συντονισμό των ενεργειών και δράσεων των περιοχών που έχουν αναγνωρισθεί ως Γεωπάρκα και είναι: το Απολιθωμένο Δάσος Λέσβου (2000), το Φυσικό Πάρκο Ψηλορείτη (2001), το Εθνικό Πάρκο Χελμού – Βουραϊκού (2009) και η περιοχή του Εθνικού Δρυμού Βίκου – Αώου (2010).Οι δράσεις του Ελληνικού Φόρουμ Γεωπάρκων περιλαμβάνουν πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη και αναγνώριση των Γεωπάρκων σε εθνικό επίπεδο, όπως επίσης και τη στήριξη και ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων και του Παγκόσμιου Δικτύου Γεωπάρκων με δράσεις.
Το ΙΓΜΕ/EKBAA έχει εκπονήσει σημαντικό έργο ανάδειξης της γεωλογικής κληρονομιάς και της γεωποικιλότητας της χώρας, τόσο στο Γ ΚΠΣ όσο και στο ΕΣΠΑ, με αποτέλεσμα την ανάδειξη χώρων ως γεωπάρκων (πχ. περιοχή Βίκου-Αώου, πρόταση για τη Λαυρεωτική) και ένταξή τους στο δίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων (www.europeangeoparks.org) και στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων της UNESCO (www.unesco.org), την ανάδειξη γεωδιαδρομών, των ανάδειξη του γεωλογικού-ηφαιστειολογικού και φυσικού πλούτου της Νισύρου κλπ.
- Ημερίδα για την Γεωποικιλότητα και το Γεωπάρκο Λαυρεωτικής (I)
- Πρωτοβουλίες και έργα ΙΓΜΕ: Γεωλογική και Πολιτιστική Κληρονομιά
- Γεωδιαδρομές στην Ελλάδα
- Φύλλο αξιολόγησης για καρτέλλες και πινακίδες γεωδιαδρομών
- Αξιολόγηση φακέλων υποψηφιότητας στα διεθνή δίκτυα γεωπάρκων
- Περιοχή Λαυρεωτικής: Φάκελος υποψηφιότητας προς ένταξη στο δίκτυο των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO
- Περιοχή Βίκου-Αώου: Φάκελος υποψηφιότητας προς ένταξη στο δίκτυο των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων και στο δίκτυο των Παγκόσμιων Γεωπάρκων της UNESCO
- Γεωδιαδρομές Λαυρίου
- «Γεωεπιστήμες και Κοινωνία»
- Αδελφοποιήθηκαν τα Γεωπάρκα Λέσβου και Χονγκ Κονγκ!
[επιμέλεια Π. Τζεφέρης]