Διάσκεψη Κορυφής της IEA (ΔΟΕ) για τα CRMs, Παρίσι: έξι (6) δράσεις για ασφαλείς, βιώσιμες και υπεύθυνες αλυσίδες εφοδιασμού

Η επινόηση νέων στρατηγικών για την κάλυψη του μεγάλου κύματος ζήτησης των κρίσιμων ορυκτών ήταν στο επίκεντρο των συζητήσεων μεταξύ των συμμετεχόντων στη χθεσινή Σύνοδο Κορυφής. Προσδιορίστηκαν έξι βασικοί τομείς δράσης, μεταξύ των οποίων: 1) Επιτάχυνση της προόδου προς τη διαφοροποίηση των προμηθειών ορυκτών 2) ξεκλείδωμα της δύναμης της τεχνολογίας και της ανακύκλωσης 3) προώθηση της διαφάνειας στις αγορές 4) ενίσχυση της διαθεσιμότητας αξιόπιστων πληροφοριών. 5) δημιουργία κινήτρων για βιώσιμη και υπεύθυνη παραγωγή και 6) ενίσχυση των προσπαθειών για διεθνή συνεργασία.

H Eλλάδα εκπροσωπήθηκε στη Συνοδο Κορυφής από την Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κα Αλεξάνδρα Σδούκου, η οποία ανέπτυξε τις ελληνικές θέσεις και το σχέδιο δράσης για την προώθηση των κρισίμων ορυκτών στον τόπο μας και την παράλληλη συνδρομή της Χώρας στην Ευρωπαϊκή και Παγκόσμια προσπάθεια για στρατηγική αυτονομία στον τομέα των Πρώτων Υλών, γεγονός που θα επιτρέψει την έγκαιρη ενεργειακή μετάβαση και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

H κα υφυπουργός υπογράμμισε ότι η ελληνική κυβέρνηση εργάζεται εντατικά για τη δημιουργία ενός επιχειρηματικού περιβάλλοντος και ενός ρυθμιστικού πλαισίου που θα ξεκλειδώσει την προστιθέμενη αξία της εγχώριας βιομηχανίας κρισμίων ορυκτών : “Ετοιμάζουμε μια στοχευμένη μεταρρύθμιση που θα συμπεριληφθεί στο Εθνικό μας Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και μεταξύ των πρωτοβουλιών της κυβέρνησής μας είναι ο προσδιορισμός κρίσιμων ορυκτών πόρων, η μείωση των χρονοδιαγραμμάτων αδειοδότησης και της γραφειοκρατίας, η συμπερίληψη των οφελειμάτων των εμπλεκόμενων τοπικών κοινωνιών και η συμμόρφωση με τα πρότυπα της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής προστασίας“.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, συζητήθηκαν πώς οι πολιτικές και τα χρηματοοικονομικά μέσα, όπως η ίδρυση μιας Ένωσης Κεφαλαιαγορών (CMU) (Green capital union, CMU) μπορούν να ξεκλειδώσουν περαιτέρω επενδύσεις. Συμφωνήσαμε ότι η Ευρώπη πρέπει να αυξήσει τη χρηματοδότηση για να υποστηρίξει μια ομαλή μετάβαση στη νέα ενεργειακή οικονομία. Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δεσμευτεί να δαπανήσει τουλάχιστον το 30% του προϋπολογισμού της για την περίοδο 2021-2027 για το κλίμα, οι ετήσιες επενδύσεις της σε καθαρή ενέργεια πρέπει να αυξηθούν σημαντικά έως το 2030, στα 530 δισεκατομμύρια ετησίως από 330 δισεκατομμύρια το 2022. Συμφωνήθηκε επίσης για τον ρόλο των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων -όπως η EIB (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων)- που πρέπει να παίξουν στην παροχή υποστήριξης σε έργα καθαρής ενέργειας για τη ενθάρυνση της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα.

Συμμετοχή της Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Αλεξάνδρας Σδούκου στη διάσκεψη του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για τις Κρίσιμες Ορυκτές Πρώτες Ύλες και τη διασφάλιση της ενεργειακής μετάβασης

Σχεδόν 50 χώρες από ηπείρους σε όλο τον κόσμο – συμπεριλαμβανομένων μεγάλων και αναδυόμενων κρίσιμων παραγωγών ορυκτών και καταναλωτών – συγκεντρώθηκαν με ηγέτες από τη βιομηχανία, τις επενδύσεις και την κοινωνία των πολιτών στην πρώτη σύνοδο κορυφής της IEA Critical Minerals and Clean Energy για να μοιραστούν εμπειρίες και να συζητήσουν αποτελεσματικές πορείες δράσης σχετικά με κρίσιμα ορυκτά για τη διασφάλιση γρήγορων και ασφαλών ενεργειακών μεταβάσεων.

Η πρώτη στο είδος της διεθνής σύνοδος βασίζεται στο ministerial mandate που δόθηκε στον ΔΟΕ το 2022 για να προωθήσει το έργο του για κρίσιμα ορυκτά, τα υλικά που βρίσκονται στο επίκεντρο των βασικών τεχνολογιών καθαρής ενέργειας, όπως οι ανεμογεννήτριες, τα ηλεκτρικά οχήματα και οι ηλιακοί συλλέκτες. Ο ΔΟΕ έχει ζητήσει από τις κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο να κάνουν συστάσεις σχετικά με επιλογές διαφοροποίησης των προμηθειών κρίσιμων ορυκτών και της παραγωγής τεχνολογίας καθαρής ενέργειας. Για να το επιτύχει αυτό, ο ΔΟΕ δημιουργεί ένα νέο Τμήμα Ενεργειακής Ασφάλειας και Κρίσιμων Ορυκτών στη Γραμματεία του, αφιερωμένο σε αυτά τα θέματα.

«Το επίπεδο υπερσυγκέντρωσης που βλέπουμε στις αγορές κρίσιμων ορυκτών σήμερα δεν μοιάζει με αυτό για οποιοδήποτε άλλο σημαντικό εμπόρευμα στο οποίο βασιζόμαστε στον σύγχρονο κόσμο. Η ιστορία μάς έχει δείξει ότι η αποτυχία της σωστής διαφοροποίησης των προμηθειών και των εμπορικών οδών βασικών πόρων ενέχει σοβαρούς κινδύνους», δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής του IEA, Fatih Birol. «Το κλείδωμα σε ασφαλείς και βιώσιμες προμήθειες κρίσιμων ορυκτών για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια έχει γίνει γρήγορα κορυφαία προτεραιότητα για τις κυβερνήσεις, τις εταιρείες και τους επενδυτές σε όλο τον κόσμο. Ο ΔΟΕ εργάζεται για το θέμα αυτό εδώ και χρόνια και έχει καθιερώσει έναν ηγετικό ρόλο, όπως αντικατοπτρίζεται από την ευρεία και υψηλού επιπέδου συμμετοχή σε αυτή τη Σύνοδο Κορυφής. Με πολλούς ενδιαφερόμενους να ρωτούν τώρα πόσο καλά προετοιμασμένοι είναι για αυτή τη νέα πραγματικότητα, ο IEA επεκτείνει και εμβαθύνει το έργο μας για να βοηθήσει τις χώρες σε όλο τον κόσμο να αναπτύξουν ισχυρές και ανθεκτικές αλυσίδες εφοδιασμού καθαρής ενέργειας».

Η πρώτη ετήσια επισκόπηση της αγοράς κρίσιμων ορυκτών του IEA, που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο, δείχνει ότι η ανάπτυξη ρεκόρ τεχνολογιών καθαρής ενέργειας ωθεί την τεράστια ζήτηση για ορυκτά όπως το λίθιο, το κοβάλτιο, το νικέλιο και ο χαλκός. Η επινόηση νέων στρατηγικών για την κάλυψη αυτού του νέου κύματος ζήτησης ήταν στο επίκεντρο των συζητήσεων μεταξύ των συμμετεχόντων στη σημερινή Σύνοδο Κορυφής. Προσδιορίστηκαν έξι βασικοί τομείς δράσης, μεταξύ των οποίων: 1) επιτάχυνση της προόδου προς τη διαφοροποίηση των προμηθειών ορυκτών. 2) ξεκλείδωμα της δύναμης της τεχνολογίας και της ανακύκλωσης. 3) προώθηση της διαφάνειας στις αγορές. 4) ενίσχυση της διαθεσιμότητας αξιόπιστων πληροφοριών. 5) δημιουργία κινήτρων για βιώσιμη και υπεύθυνη παραγωγή. και 6) ενίσχυση των προσπαθειών για διεθνή συνεργασία.

Νέα έκθεση του ΔΟΕ για τα κρίσιμα ορυκτά

«Η προώθηση του διαλόγου χωρίς αποκλεισμούς πρέπει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ατζέντας για τα κρίσιμα ορυκτά καθώς πλοηγούμαστε σε αυτό το περίπλοκο και πολύπλευρο ζήτημα στο πλαίσιο της μετάβασης στην καθαρή ενέργεια», δήλωσε ο Δρ. Birol. «Μέσω της ανάλυσης και των δεδομένων του, είναι αποστολή του IEA να διασφαλίσει ότι τα κρίσιμα ορυκτά θα γίνουν σύμβολο διεθνούς συνεργασίας και όχι άγχος για τους πόρους».

Στη Σύνοδο Κορυφής παρουσιάστηκαν έξι βασικές δράσεις για τη διασφάλιση ασφαλών, βιώσιμων και αξιόπιστων προμηθειών κρίσιμων ορυκτών:

1.Επιτάχυνση της προόδου προς τη διαφοροποίηση των προμηθειών ορυκτών: Για να υποστηριχθούν οι φιλοδοξίες των χωρών για το κλίμα και την καθαρή ενέργεια, θα είναι απαραίτητο να αυξηθούν σημαντικά οι προμήθειες πολλών ορυκτών και μετάλλων. Η πρόοδος στη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού ήταν επίσης περιορισμένη τα τελευταία χρόνια. Οι αντιπρόσωποι συμφώνησαν στην ανάγκη να επιταχυνθεί η πρόοδος προς διαφοροποιημένες και βιώσιμες προμήθειες κρίσιμων ορυκτών. Ξεκινώντας με την έκθεση ορόσημο του 2021 The Role of Critical Minerals in Clean Energy Transitions, ο IEA έχει συνεχώς έντονο φως στο θέμα των κρίσιμων ορυκτών, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη επέκτασης της προσφοράς για την υποστήριξη καθαρών μηδενικών στόχων, διασφαλίζοντας παράλληλα μια διαφοροποιημένη, ασφαλή αγορά.

2.Ξεκλείδωμα της δύναμης της τεχνολογίας και της ανακύκλωσης: Οι συμμετέχοντες τόνισαν τη σημασία της αξιοποίησης του πλήρους δυναμικού της τεχνολογίας και της ανακύκλωσης για την άμβλυνση των πιθανών πιέσεων στην προσφορά. Η νέα τεχνολογία μπορεί να μειώσει τις απαιτήσεις ενέργειας και νερού στην εξόρυξη και την επεξεργασία, να βελτιστοποιήσει τις μεθόδους εξόρυξης, το σχεδιασμό προϊόντων και τις διαδικασίες στο τέλος του κύκλου ζωής τους για να βελτιώσει την αποδοτικότητα των πόρων. Ο ΔΟΕ θα αναλάβει επίσης μια εις βάθος μελέτη για να εξετάσει αποτελεσματικές προσεγγίσεις για την ανακύκλωση που καλύπτουν όλες τις πιθανές πηγές όπως ηλεκτρονικά απόβλητα, σκραπ της βιομηχανίας, μπαταρίες στο τέλος του κύκλου ζωής τους, ανεμογεννήτριες και μόνιμους μαγνήτες.

3.Προώθηση της διαφάνειας στις αγορές: Ορισμένες αγορές κρίσιμων ορυκτών χαρακτηρίζονται από περιορισμένη διαφάνεια τιμών που μπορεί να προκαλέσει αστάθεια και να εμποδίσει νέες επενδύσεις. Υπάρχουν επίσης αυξανόμενες κλήσεις από καταναλωτές για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τους κινδύνους σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού. Οι συμμετέχοντες τόνισαν την ανάγκη προώθησης διαφανών αγορών που διευκολύνουν τις νέες επενδύσεις ενισχύοντας τις πρακτικές δέουσας επιμέλειας και ιχνηλασιμότητας. Ο ΔΟΕ θα ενισχύσει τις ικανότητές του για παρακολούθηση της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων των προβλέψεων προσφοράς και ζήτησης, όπως απαιτείται στο σχέδιο πέντε σημείων της G7 για την ασφάλεια των κρίσιμων ορυκτών. Το 2023, η εναρκτήρια έκδοση του IEA Critical Minerals Market Review παρέχει μια ολοκληρωμένη προοπτική της αγοράς. Η έκθεση θα συντάσσεται σε τακτική βάση, όπως κάνει ήδη ο ΔΟΕ για το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, την ηλεκτρική ενέργεια, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άλλους τομείς του ενεργειακού συστήματος.

4.Βελτίωση της διαθεσιμότητας αξιόπιστων πληροφοριών: Τα δεδομένα είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς και για να επιτραπεί στις εταιρείες και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να θέτουν προτεραιότητες και να αντιμετωπίζουν πιθανά σημεία ασφυξίας. Ο ΔΟΕ έχει μακροχρόνιο ρόλο ως ο κορυφαίος πάροχος ακριβών, ενημερωμένων δεδομένων. Μαζί με τους εταίρους, ο ΔΟΕ θα διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στη διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο αυτή η εμπειρία μπορεί να επιτρέψει την κοινή χρήση δημοσίων δεδομένων γύρω από κρίσιμα ορυκτά.

5.Δημιουργία κινήτρων για βιώσιμες και υπεύθυνες πρακτικές: Οι συμμετέχοντες στη σύνοδο κορυφής τόνισαν τη σημασία της παροχής κινήτρων για βιώσιμη και υπεύθυνη παραγωγή κρίσιμων ορυκτών, όπως η επιβράβευση των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και διοικητικών προσπαθειών (ESG) και η επιτάχυνση των εγκρίσεων νέων εγκαταστάσεων χωρίς χαλάρωση των νομικών και κανονιστικών προστασιών. Το Critical Minerals Policy Tracker του IEA παρακολουθεί τις εξελίξεις πολιτικής και τις ανησυχίες ESG, επιπλέον της συνεργασίας με τις κυβερνήσεις και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς για την ανάπτυξη νέων κατευθυντήριων γραμμών πολιτικής για τη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων της παραγωγής ορυκτών.

6.Ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας: Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα σε όλη τη Διάσκεψη Κορυφής ήταν ότι η αύξηση της ζήτησης για κρίσιμα ορυκτά δεν μπορεί να επιλυθεί από καμία χώρα ή εταιρεία. Η ενίσχυση των προσπαθειών για τη διεθνή συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων, των συμμετεχόντων στην αγορά, της κοινωνίας των πολιτών και των διεθνών οργανισμών είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων με τρόπο χωρίς αποκλεισμούς. Ο ΔΟΕ έχει μακρά ιστορία στη διευκόλυνση του διαλόγου μεταξύ ηγετών από την κυβέρνηση, τη βιομηχανία και την κοινωνία των πολιτών μέσω εκδηλώσεων όπως η Σύνοδος Κορυφής.

Όσον αφορά τη συνέχεια, ο ΔΟΕ θα πραγματοποιήσει Υπουργική Σύνοδο τον Φεβρουάριο του 2024, που συμπίπτει με την 50ή επέτειο από την ίδρυση του Οργανισμού. Η Υπουργική Διάσκεψη του 2024 θα προσφέρει μια βασική ευκαιρία στις χώρες να αξιολογήσουν τι σημαίνουν κρίσιμα ορυκτά για το μεταβαλλόμενο τοπίο της διεθνούς συνεργασίας για την ενεργειακή ασφάλεια και την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένου του ρόλου του ΔΟΕ στη διασφάλιση ενός ασφαλούς, βιώσιμου και υπεύθυνου εφοδιασμού κρίσιμων ορυκτών για καθαρό αλυσίδες εφοδιασμού ενέργειας. Αυτό θα περιλαμβάνει την ανακοίνωση της επόμενης φάσης του Εθελοντικού Προγράμματος Ασφάλειας Κρίσιμων Ορυκτών (Voluntary Critical Mineral Security Programme) του IEA, το οποίο θα περιλαμβάνει επιλογές για αποθήκευση και άλλα μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για τη διασφάλιση διαφανών και ανθεκτικών αλυσίδων εφοδιασμού με βάση την κοινή εμπειρία και πληροφορίες.