Του κ. Αθανασίου Κεφάλα, προέδρου του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ)
Το 2020 ξεκίνησε με πολύ καλές ενδείξεις, όμως στο πρώτο τρίμηνο η παγκόσμια κοινότητα και οικονομία βρέθηκαν στη δίνη της CoViD-19 που μας έφερε όλους στην ανάγκη επαναπροσδιορισμού προτεραιοτήτων και στόχων.
Η χρονιά έκλεισε με την παγκόσμια ύφεση στο 4,4%, η Ευρωπαϊκή Ένωση είδε την οικονομία της να συρρικνώνεται κατά 7,8% και η χώρα μας ξαναδοκιμάστηκε με πτώση στην οικονομία κατά 8,2%. Σημαντικό ζήτημα στο διεθνές εμπόριο ήταν οι αναταράξεις στις εγκαθιδρυμένες αλυσίδες εφοδιασμού και οι επιπτώσεις στο κόστος και την αποτελεσματικότητα των μεταφορών.
Τα μέλη μας ανταποκρίθηκαν αποτελεσματικά στις επιταγές των καιρών προσαρμοζόμενα στα νέα δεδομένα, διατηρώντας όμως ακέραιες τις παραγωγικές δομές. Πρώτη προτεραιότητα έγινε η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και των συνεργατών μας, με ταυτόχρονη συνεπή εξυπηρέτηση των πελατών σε απαιτητικές συνθήκες αλυσίδων εφοδιασμού. Επιπλέον, στάθηκαν κοντά στιςτοπικές κοινωνίες που λειτουργούν, στήριξαν το δοκιμαζόμενο Εθνικό Σύστημα Υγείαςκαι συνολικά βοήθησαν στην προσπάθεια για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πανδημίας. Ο Σύνδεσμός μας παρενέβη αποφασιστικά και πέτυχε να διασφαλίσει την ένταξη του κλάδου στα μέτρα στήριξης της ελληνικής οικονομίας, ενώ κατέθεσε έγκαιρα προτάσεις για την επόμενη μέρα.
Επικεντρώνοντας στις εξελίξεις του 2020 επισημαίνουμε κατ’ αρχάς ότι οι επιπτώσεις της CoViD-19 στην υγεία των εργαζομένων μας ήταν περιορισμένες και διαχειρίσιμες. Ο δείκτης συχνότητας ατυχημάτων σημείωσε τη μικρότερη τιμή από το 2005 που άρχισε ο συνολικός απολογισμός ασφάλειας του Συνδέσμου, ενώ το 70% των εταιρειών με παραγωγική δραστηριότητα ήταν ελεύθερες ατυχήματος τη χρονιά που μας πέρασε. Ο δείκτης σοβαρότητας όμως παρουσίασεαύξηση κατά 16%, ισχυρή ένδειξη ότι πρέπει να συνεχισθεί η προσπάθεια των μελώνμας για την περαιτέρω ευαισθητοποίηση όλων των εργαζομένων μας και των συνεργατών μας στην εφαρμογή ασφαλών πρακτικών εργασίας και στην εξάλειψη τυχουσών επικίνδυνων συνθηκών στους χώρους εργασίας.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας και κυρίως όμως της διαδικασίας απολιγνιτοποίησης στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα και της περικοπής παραγωγής σιδηρονικελίου, αποτυπώνονται στην πτώση του όγκου παραγωγής εμπορεύσιμων προϊόντων των μελών μας κατά 18% σε σχέση με το 2019, καθώς και στη μείωση των πωλήσεων κατά 25% και κατά 25% των εξαγωγών μας το 2020. Ειδικότερα για τις μεγάλες κατηγορίες των αγορών που εξυπηρετούν τα μέλη μας: τα αδρανή-δομικά υλικά παρουσίασαν αύξηση πωλήσεων της τάξης του 5% έναντι του 2019. Το 2021 προβλέπεται σχετικά ευοίωνο με καλύτερα αποτελέσματα έναντι του 2020. Τα βιομηχανικά ορυκτά είχαν μικτή εικόνα με κάποια από αυτά να έχουν καλή πορεία και άλλα με ελεγχόμενες μειώσεις πωλήσεων λόγω μειωμένης ζήτησης. Η συνολική υστέρηση έναντι του 2019 συνολικά εκτιμάται σε 8%.
Τα μεταλλεύματα είχαν συνολικά πτωτική τάση όγκων, κυρίως λόγω περικοπών στη παραγωγή σιδηρονικελίου κατά 50% και εν μέρει στο βωξίτη. Οι τιμές των μετάλλων όπως και των συμπυκνωμάτων είχαν σημαντικές αυξήσεις τα προϊόντα λευκολίθου εμφάνισαν πτώση όγκων κατά 6% σε σχέση με το 2019, οφειλόμενη κυρίως στην πανδημία τα μάρμαρα εμφανίζονται με υστέρηση πάνω από 20% στις εξαγωγές σε σύγκριση με το 2019 κυρίως λόγω τω υυγειονομικών συνθηκών. Η παραγωγή λιγνίτη μειώθηκε κατά 48%, σε λιγότερο από 15 εκατομμύρια τόνους, λόγω της σταδιακής παύσης λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων. Επίσης, στο 2020 είχαμε προβλήματα στις μεταφορές με έλλειψη εμπορευματοκιβωτίων, προβλήματα διαθεσιμότητας λιμενεργατών και οδηγών χερσαίων μεταφορών, ελλείψεις υλικών και πρώτων υλών και προς το τέλος του έτους σταδιακή άνοδο των θαλασσίων ναύλων.
Παρά τις δυσκολίες για αποτελεσματική απευθείας επικοινωνία με τα αρμόδια Υπουργεία και άλλες υπηρεσίες, ο Σύνδεσμός μας αξιοποίησε σε μεγάλο βαθμό τις νέες τεχνολογίες προκειμένου με λίγες συναντήσεις, αρκετές τηλεδιασκέψεις και πολλές επιστολές και υπομνήματα να προβάλλει τα κρίσιμα θέματα που αφορούν στα μέλη μας και γενικότερα στον εξορυκτικό κλάδο.
Ο εξορυκτικός κλάδος είναι στην κορυφή των καθυστερήσεων στις αδειοδοτήσεις και η χαμηλή προτεραιότητα στην επίλυση ρυθμιστικών κρίσιμων θεμάτων του είναι σε πλήρη αναντιστοιχία με τη συμβολή του στο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν και στις εξαγωγές της χώρας. Τα δύο αυτά προβλήματα πρέπει να αντιμετωπισθούν το ταχύτερο δυνατόν ώστε να ξεδιπλωθεί στην πληρότητά του το δυναμικό ενός κλάδου για τον οποίο και η Επιτροπή Πισσαρίδη επισημαίνει ιδιαίτερα την εξωστρέφειά του, την επιτυχημένη παρουσία του στις διεθνείςαλυσίδες αξίας και τη διεθνή ανταγωνιστικότητά του.
Ο Σύνδεσμός μας έχει πλήρως κατανοήσει τη σοβαρή επίδραση των Ευρωπαϊκών ρυθμίσεων στη δραστηριότητα του έντονα διεθνοποιημένου κλάδου μας και γι ́ αυτό είναι ενεργός στην κατανόηση των επερχόμενων μεταβολών αλλά και στη διαμόρφωση ρεαλιστικού κοινοτικού πλαισίου.
Στο πλαίσιο αυτό: Ο ΣΜΕ εκπροσωπεί το Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) στην Advisory Committee Safety & Health και στο Μanagement Board της EU-OSHA, και έχει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση στρατηγικής, οδηγιών και παρακολούθησης υλοποίησης των σε θέματα Υγείας και Ασφάλειας.Είμαστε ενεργό μέλος της Euromines και το 2020 και έτσι ασχοληθήκαμε με τη Πράσινη Συμφωνία και τις επιπτώσεις της στην ασφάλεια εφοδιασμού με πρώτες ύλες και στη βιομηχανία, συμβάλαμε ενεργά στη προσπάθεια ένταξης της εξορυκτικής δραστηριότητας στην Ευρωπαϊκή Ταξινομία, καθώς στην αξιολόγηση μίας σειράς πρωτοβουλιών για τη διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων, τις Πρώτες Ύλες και τη Βιοποικιλότητα. Οργανώσαμε εκστρατεία ενημέρωσης των Ελλήνων Ευρωβουλευτών για το ρόλο και την αναγκαιότητα διασφάλισης επαρκών στερεών ορυκτών πρώτων υλών για την υλοποίηση των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας.
Η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί πλέον στρατηγική επιλογή για πολλά κράτη, στην προσπάθεια τους να συνδυάσουν την ανάκαμψη της οικονομίας από το πλήγμα της πανδημίας και τις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με την Πράσινη Συμφωνία (Green Deal) και τις εξειδικευτικές αυτής πολιτικές, δείχνει τη σχετική κατεύθυνση, ενώ και οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν βάλει στα επενδυτικά τους κριτήρια θέματα που αφορούν το περιβάλλον, την κοινωνία και την εταιρική διακυβέρνηση. Παρ ́ όλους τους προβληματισμούς, είναι σαφές ότι χωρίς ασφαλή επάρκεια ορυκτών πρώτων υλών η πράσινη μετάβαση δεν είναι εφικτή. Τα μέλη μας έχουν υιοθετήσει από το 2006, Κώδικα Αρχών Βιώσιμης Ανάπτυξης, και ο δημοσιευόμενος Ετήσιος Συγκεντρωτικός Απολογισμός καταδεικνύει τη συνεχή βελτίωση των επιδόσεων μας. Σημαντικό στοιχείο από αυτόν τον απολογισμό είναι ότι από 230.000 στρέμματα (0,175 % της ελληνικής έκτασης) παράγεται με βιώσιμο τρόπο το 3,1% του ΑΕΠ της χώρας.
Στο χρόνο που πέρασε συνεχίστηκε η έντονη προσπάθεια του Συνδέσμου για την έγκυρη και αποτελεσματική πληροφόρηση του κοινού και της Δημόσιας Διοίκησης για τη σημασία των ορυκτών πρώτων υλών στη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Είχαμε 180 αναπαραγωγές ειδήσεων βασισμένων σε δελτία τύπου, ομιλίες, άρθρα στα Μέσα Ενημέρωσης, συμμετοχές σε συνέδρια καθώς και στο περιεχόμενο του Newletter του Συνδέσμου. Επίσης, ολοκληρώθηκε η έκθεση «Ορυκτά και ο Άνθρωπος» στο Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Θεσσαλονίκης με 30.000 επισκέπτες και με συνολικά 60.000 επισκέπτες στους 34 μήνες λειτουργίας της.
Σήμερα, έχοντας ήδη διανύσει σημαντικό μέρος του 2021 αξίζει να σημειώσουμε ότι το ξεκίνημα ήταν πολύ ενθαρρυντικό. Τα αδρανή και δομικά υλικά συνεχίζουν την ανοδική πορεία που δεν είχε ανακοπεί στο 2020, οι τιμές των μετάλλων είναι ανοδικές ή σχετικά υψηλές, τα μάρμαρα είναι σε τροχιά ανάκαμψης, τα βιομηχανικά ορυκτά θα επανέλθουν τουλάχιστον στα επίπεδα του 2019 και η παραγωγή λιγνίτη θα παραμείνει στα επίπεδα του 2020. Προκλήσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθούμε αφορούν στη συνέχιση της φροντίδας για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων μας, στην αντιμετώπιση των αυξητικών τάσεων μίας σειράς παραγόντων κόστους με κύρια την ενέργεια, τα θαλάσσια ναύλα, τις πρώτες ύλες, καθώς και την προσαρμογή στις απαιτήσεις της Πράσινης μετάβασης.