Πέτρου Τζεφέρη, Δρ. ΕΜΠ-Συγγραφέα
Σε ένα τόσο εκτεταμένο μεταλλευτικό κέντροόπως η Πλάκα, είναι λογικό τα φρέατα και οι γαλαρίες (Φωτό 6) να είναι τόσα πολλά που καθίσταται αδύνατον να καταμετρηθούν.Ενδεικτικά αναφέρουμε τα σπουδαιότερα που σήμερα αποτελούν ιστορικά μνημεία: Φρέαρ Σκλιβών, Φρέαρ Λουΐζας (Φωτό 7), Φρέαρ Βιλλίων, Φρεαρ Βορρά, Γαλαρία “80” (Φωτο 8).
Οι εργασίες εξόρυξης στην περιοχή σταμάτησαν από την Γ.Ε.Μ.Λ το 1977 και κάθε μεταλλουργική δραστηριότητα το 1981. Ένα χρόνο πριν (το 1976) η Γ.Ε.Μ.Λ έκανε εκτεταμένες έρευνες για την ανακάλυψη κοιτασμάτων μαγνητίτη που είναι ένα οξείδιο του σιδήρου (Fe3O4). με περιεκτικότητα σιδήρου έως 75%.
Οι εργασίες εξόρυξης στην περιοχή της Πλάκας σταμάτησαν από την Γ.Ε.Μ.Λ το 1977 και κάθε μεταλλουργική δραστηριότητα το 1981. Ένα χρόνο πριν (το 1976) η Γ.Ε.Μ.Λ έκανε εκτεταμένες έρευνες για την ανακάλυψη κοιτασμάτων μαγνητίτη που είναι ένα οξείδιο του σιδήρου (Fe3O4) με περιεκτικότητα σιδήρου έως 75%.
Φαίνεται ότι ο πλούτος στα σπλάχνα αυτής της “ευλογημένης” Γης είναι αστείρευτος τόσο κυριολεκτικά όσο και μεταφορικά. Και για το λόγο αυτό συνεχίζει να προσελκύει το επιστημονικό ενδιαφέρον πολλών ερευνητικών κέντρων της Ελλάδας και του εξωτερικού. Πολλές επιστημονικές παρουσιάσεις και δημοσιεύσεις με νέα στοιχεία έχουν ανακοινωθεί τα τελευταία χρόνια για την γεωλογική δομή της Λαυρεωτικής, για την ερμηνεία των μεταλλογενετικών διεργασιών αλλά και για τον προσδιορισμό νέων ορυκτών (B. Riek et al, 2018) ή στοιχείων όπως π.χ. σπάνιες γαίες REE στους μετασωματωμένους σχηματισμούς ”Skarn” της Πλάκας (Μ. Φίτρος, 2017).
Μετά την οριστική παύση των μεταλλευτικών εργασιών, η φύση βοηθούμενη και από τα απορρέοντα νερά αποστράγγισης των γαλαριών, ανέλαβε την αποκατάσταση δημιουργώντας ένα μαγευτικό καταπράσινο περιβάλλον φυσικής αναχλόασης με αναρριχώμενη χλωρίδα αποκρύβοντας έτσι τα στόμια των φρεάτων και γαλαριών και προσφέροντας ένα πανέμορφο τοπίο ιδανικό για περιηγήσεις και εξερευνήσεις ποικίλου ενδιαφέροντος
.
Το “Ρήγμα της Αποκόλλησης της Λαυρεωτικής”, που εμφανίζεται στις στοές της Πλάκας και αποτελεί ένα μοναδικό και εντυπωσιακό γεώτοπο με διεθνή απήχηση στην επιστημονική κοινότητα, οι ενστρωμένες μορφές ανάπτυξης του μεταλλεύματος, τα πολύ όμορφα κρυσταλλικά ορυκτά που μπορεί κάποιος να θαυμάσει στη θέση τους (Φωτό 10), είναι ορισμένα μόνον από τα παραδείγματα του πολιτιστικού αυτού θησαυρού της Λαυρεωτικής γης.
Μπορεί στην Πλάκα να μη συναντάμε τα μαγευτικά χρώματα των δευτερογενών και οξειδωμένων ορυκτών που παρατηρούμε στην Καμάριζα και στις στοές στο Σούνιο, όμως εντυπωσιαζόμαστε από την πρόσφατη ανάπτυξη ανθρακικών ορυκτών (αραγωνίτης) που καλύπτουν σιδερένιες σωληνώσεις αερισμού στα υπόγεια μεταλλεία της νεότερης μεταλλευτικής δραστηριότητας (Φωτό 10).
Το μεταλλευτικό κέντρο της περιοχής της Πλάκας είναι ένας παράδεισος Γεωλογικής και Μεταλλευτικής κληρονομιάς και θα μπορούσαμε να τον αξιοποιήσουμε περαιτέρω δημιουργώντας θεματικά πάρκα με σκοπό την μεταλλευτική περιήγηση, πχ. σε ορισμένες επιλεγμένες στοές όπως τη γαλαρία “80” (Φωτό 8), αφού προηγηθεί η διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών ασφαλούς επισκεψιμότητας.
Βιβλιογραφικές Αναφορές
Economou, M., Skounakis, S., and Papathanassiou, C., 1981: Magnetite deposits of skarn type from the Plaka area of Laurium, Greece: Chemie der Erde v. 40, 241−252p.
ΙΓΜΕ (ομάδα εργασίας), 1987: Τα αποτελέσματα της έρευνας στο Λαύριο για τον εντοπισμό Μ-Θειούχου μεταλλοφορίας (Γεωλογία-Κοιτασματολογία-Πρόδρομη Οικονομοτεχνιή προσέγγιση).
Μαρίνος, Γ.Π. & Petrascheck, W.E.,1956: Λαύριο. Γεωλογικαί και Γεωφυσικαί Μελέται, Τόμος IV, Νο. 1. Ινστιτούτο Γεωλογίας και Ερευνών Υπεδάφους, Αθήνα, 247 σελ.
Μπίτζιος, Δ., 2017: Παρουσίαση. Εντυπώσεις από ένα οδοιπορικό στο Αρχαίο και Νεότερο Μεταλλευτικό Λαύριο. Γιατί θα πρέπει να επισκεφθείτε το Λαύριο. http://www.oryktosploutos.net/2017/08/blog-post_12.html#.WZAVzVGrTIU
Σκαρπέλης, Ν.,2012: Οδηγός άσκησης. Άσκηση Υπαίθρου στη Λαυρεωτική (Περιοχή Πλάκας –Αδάμι). Αναγνώριση τεκτονικών δομών, πετρολογικών τύπων και μεταλλοφοριών, δειγματοληψία και σύνθεση μιας κοιτασματολογικής τομής. Αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Τμήματος Γεωλογίας & Γεωπεριβάλλοντος ΕΚΠΑ.
Rieck, B., et al, 2018: Weitere Neufunde aus Lavrion, Griechenland (New minerals from Lavrion, Greece). Mineralien Welt, 5/2018, 32-65.
Skarpelis, N., 2007: The Lavrion deposit (SE Attica, Greece): Geology, mineralogy and minor elements chemistry.N.Jb.Miner.Abh.2007, Vol.183/3, 227–249p.
Skarpelis, N., Tsikouras, B. and Pe-Piper, G., 2008:. The Miocene igneous rocks in the Basal Unit of Lavrion (SE Attica, Greece): petrology and geodynamic implications. Geol. Mag., 145, 1–15 σελ.
Φίτρος Μ., 2017: Προσδιορισμός των φυσικοχημικών συνθηκών των REE’s στους σχηματισμούς τύπου Skarn των περιοχών Ξάνθης και Λαυρεωτικής. Μεταπτυχιακή διατριβή Ειδίκευσης . Τμήμα Γεωλογίας, Τομέας Ορυκτών Πρώτων Υλών. Πανεπιστημίο Πατρών. http://www.oryktosploutos.net/2015/11/80.html