[Από Δ. Μπίτζιο Dr. Γεωλόγο – Κοιτασματολόγο] [by Dr. D. Bitzios]
Οι σφαιροειδείς γεωμορφές, που προέρχονται από υπεργενετικά (εξωγενή) γεωλογικά φαινόμενα, προσελκύουν πάντα το ενδιαφέρον των επιστημόνων αλλά και μη ειδικών, που θέλουν να θαυμάσουν τα εντυπωσιακά αυτά και σχετικά σπάνια δημιουργήματα της φύσης.
Αναφέρουμε συνοπτικά πιο κάτω δύο παγκοσμίως γνωστά χαρακτηριστικά παραδείγματα από τέτοια θαυμαστά γεωλογικά φαινόμενα το ένα από τη Καλιφόρνια της Αμερικής και το άλλο από το Βώλακα της Τήνου, που παρόλο ότι δεν έχουν δημιουργηθεί κάτω από τις ίδιες συνθήκες και με τον ίδιο μηχανισμό, παρουσιάζουν και τα δύο μία ασυνήθιστη σφαιροειδή μορφή των πετρωμάτων, με αποτέλεσμα την δυνατότητα αξιοποίησή τους για τουριστικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Το Pumpkin Patch, Anza-Borrego Desert State Park, California είναι μία έρημος με αποστρογγυλωμμένα αμμώδη πετρώματα που ομοιάζουν με κολοκύθες (εξού και το όνομα), τα λεγόμενα συγκρίματα “concretions”, που όπως αναφέρονται στις επεξηγηματικές πινακίδες (Φωτό) σχηματίσθηκαν με τον ακόλουθο τρόπο:
Σε ερημικό περιβάλλον η διαδικασία σχηματισμού αρχίζει με ένα μικρό αντικείμενο, ένα κοχύλι ή ένα μικρό χαλίκι που δρα σαν πυρήνας. Καθώς ο άνεμος φυσάει τότε υγρή άμμος κολλάει πάνω στον πυρήνα. Όταν το νερό εξατμίζεται τότε το στρώμα της άμμου σκληραίνει. Ακολουθούν πολλαπλές τέτοιες διαδοχικές διαδικασίες και τελικά λόγω της αιολικής αποσάθρωσης (αμμοθύελλες) δημιουργούνται αυτές οι όμορφες σφαιρικές γεωμορφές (στη Φωτό, φαίνονται οι διαστάσεις αυτών των γεωμορφών σε σύγκριση με τους ανθρώπους της φωτογραφίας). Τέτοια συγκρίματα “concretions”, βρέθηκαν και σε άλλες περιοχές στο κόσμο αλλά λόγω των ευνοϊκών συνθηκών που επικράτησαν, παρουσιάζονται ιδιαίτερα εντυπωσιακά σε αυτή τη σχετικά περιορισμένη περιοχή.
Μπορεί να μην έχουμε στην Ελλάδα τον ίδιο τύπο γεώτοπου. Έχουμε όμως στη περιοχή του Βώλακα της Τήνου ένα εντυπωσιακό γεώτοπο από σφαιροειδείς γρανιτικούς όγκους ως αποτέλεσμα της χημικής και αιολικής αποσάθρωσης (Spheroidal weathering σύμφωνα με τη διεθνή ορολογία) του γρανίτη του Βώλακα, Μειοκαινικής ηλικίας (15 περίπου εκατομμύρια έτη), από εξωγενείς δηλαδή από ατμοσφαιρικούς παράγοντες (το νερό, ο αέρας), που έδρασαν για μεγάλο χρονικό διάστημα στα πλαίσια του γεωλογικού χρόνου. Αποτέλεσμα των διαδικασιών αυτών είναι να προκαλούνται διαδοχικές αποφλοιώσεις και αποσύνθεση ορισμένων ορυκτολογικών του συστατικών όπως οι άστριοι και τελικά να σχηματίζονται οι εντυπωσιακοί σφαιροειδείς γρανιτικοί όγκοι (Φωτο από το Δημήτρη Ασιθιανάκη, tinos.gr).
Κατά συνέπεια δεν υπάρχει γενετική ομοιότητα του γεώτοπου του Βώλακα με τα συγκρίματα “concretions” του Pumpkin Patch, Anza-Borrego Desert State Park ούτε όσον αφορά στη σύσταση (γρανίτης στο Βώλακα σε αντίθεση με την αμμώδη σύσταση στο Pumpkin Patch Park) ούτε όμως και στο μηχανισμό της δημιουργίας των, που παρουσιάζει αντίθετη πορεία (διαδοχικές “αποφλοιώσεις” του γρανίτη στο Βώλακα σε αντίθεση με διαδοχικές αποθέσεις υγρής άμμου στο Pumpkin Patch Park).
Και οι δύο όμως περιπτώσεις χαρακτηρίζονται από δυνατότητα ανάπτυξης εναλλακτικού τουριστικού ενδιαφέροντος, λόγω των σφαιροειδών γεωμορφών τους. Τολμώ όμως να πω ότι ο Βώλακας υπερισχύει αντικειμενικά λόγω της μεγάλης έκτασης του γεωλογικού φαινομένου, των σημαντικά μεγαλύτερων διαστάσεων των σφαιροειδών γεωμορφών και το κυριότερο διότι είναι ευκολότερα προσβάσιμος και μπορεί να συνδυασθεί και με άλλες δραστηριότητες στο μαγευτικό νησί της Τήνου. Ένα επιπλέον συγκριτικό πλεονέκτημα είναι ότι το χωριό Βώλακας, είναι χτισμένο στις γρανιτικές αυτές σφαιρικές γεωμορφές, παρουσιάζοντας έτσι μία μοναδική και παραμυθένια εικόνα (βλ. Φωτό “Βώλακας Τήνου”, μίας πολύ παραστατικής χαλκογραφίας του Bürger 1836 στο βιβλίο του γεωλόγου Karl Gustav Fiedler) .
Όμως, το ερώτημα που τίθεται είναι αν προβάλλαμε μέχρι σήμερα όσο ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ το μοναδικό αυτό γεωλογικό φαινόμενο; Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχουν γίνει μέχρι σήμερα αξιόλογες προσπάθειες όπως η διαφήμιση σε διάφορους χώρους, η διοργάνωση εκδηλώσεων και πανηγυριών, η οργάνωση διεθνών αναρριχητικών διαδρομών κ.α. ΄Όμως, αναλογιζόμενος και το παράδειγμα της Αμερικής που αναφέραμε πιο πάνω, θεωρώ ότι ΘΑ ΜΠΟΡΟΎΣΑΜΕ, διδασκόμενοι από τους αμερικανούς “καθηγητές του Marketing” και από άλλους ξένους, να κάνουμε περισσότερα.
- ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΑΜΕ, για παράδειγμα, να απευθυνθούμε, σε διεθνούς φήμης φωτογράφους ώστε να αξιοποιήσουμε τα “κανάλια” τους για να κατακλύσουμε τα επικοινωνιακά μέσα με ποιοτικές φωτογραφίες του εντυπωσιακού αυτού γεωλογικού φαινομένου. Το ίδιο άλλωστε έχουν κάνει και οι Αμερικάνοι στην περίπτωση του Pumpkin Patch, Anza-Borrego Desert State Park.
- Να τοποθετήσουμε επί τόπου, επεξηγηματικές πινακίδες του φαινομένου, που εκτός από την επιστημονική εξήγηση του φαινομένου θα διανθίζαμε το κείμενο και με τα μυθοπλαστικά στοιχεία της Ελληνικής μυθολογίας (οι γρανιτικοί αυτοί όγκοι θεωρούνται ότι είναι το αποτέλεσμα της Γιγαντομαχίας), που αποτελούν ένα ακόμα συγκριτικό μας πλεονέκτημα.
- Να τυπώσουμε ειδικά καλαίσθητα φυλλάδια ή μονόφυλλα, καθώς και διάφορα αναμνηστικά π.χ, μαγνητάκια, μπρελόκ, πετσέτες θαλάσσης, διακοσμητικά πιάτα με τη παλιά χαλκογραφία του 1836.
- Τέλος, θα μπορούσε να γίνει προσπάθεια ένταξης του Βώλακα στα Geological Wonders.
Όμως για να μην αδικούμε τις προσπάθειες των φιλόξενων κατοίκων και του υπέροχου νησιού πολλά από αυτά ή και άλλα περισσότερα μπορεί να έχουν ήδη γίνει ή ακόμη και να εντάσσονται σε ένα μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό.
ΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΑΥΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ, ΠΟΥ ΑΡΧΙΣΕ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΥΤΑΙ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΛΙΓΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΧΡΟΝΙΑ, ΜΠΟΡΕΙ ΣΗΜΕΡΑ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΕΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
Ο εντυπωσιακός γεώτοπος στο χωριό Βώλακας της Τήνου !