Οι κίνδυνοι για το περιβάλλον και την τοπική κοινωνία από το κτίριο Κονοφάγου είναι γνωστοί τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και στην Πολιτεία. Μάλιστα, στο αφιέρωμα «Η Συμβολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου στο Λαύριο του 21ου αιώνα», που εξέδωσε το ΕΜΠ το 2015, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 150 χρόνων της πόλης, αναφέρεται ως ένα στρατηγικής σημασίας περιβαλλοντικό πρόβλημα για όλη την περιοχή. Πολυάριθμες δε υπήρξαν και οι ανοιχτές ενημερωτικές εκδηλώσεις για το πρόβλημα. Γιατί, όμως καθυστερεί, 10 ολόκληρα χρόνια μετά τη διάγνωση ενός τόσο σημαντικού προβλήματος η αντιμετώπισή του; Και που βρισκόμαστε σήμερα;
Το 2008, όταν ομάδα ερευνητών του ΕΜΠ, με επικεφαλής τον καθηγητή Δ. Καλιαμπάκο, μπήκε στο κτίριο, έκανε συστηματική δειγματοληψία και διαπίστωσε τα σοβαρά προβλήματα ρύπανσης, αλλά και ευστάθειας, που καθιστούσαν την περίπτωση όχι μόνο σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά και πρόβλημα δημόσιας ασφάλειας.
Από τότε ξεκινά η σκληρή μάχη για το έργο αποκατάστασης του Κτιρίου Κονοφάγου, οι σημαντικότεροι σταθμοί της οποίας δίνονται συνοπτικά παρακάτω:
• Τον Δεκέμβριο του 2008, ολοκληρώθηκε από τη ΕΑΔΙΠ-ΕΜΠ, παραδόθηκε και εγκρίθηκε από τη Διαχειριστική Αρχή του ΕΠΑΝ η «Προμελέτη απορρύπανσης- αποκατάστασης Κτιρίου Κονοφάγου στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (Τ.Π.Π.Λ.)»
• Το 2011, μετά από συντονισμένες ενέργειες ΕΜΠ και ΕΑΔΠ-ΕΜΠ, κατατέθηκε πρόταση με αντικείμενο την α) Απορρύπανση – Αποκατάσταση Κτιρίου «Κονοφάγος» και β) τη Συλλογή, Μεταφορά και Αποθήκευση Επικίνδυνων Αποβλήτων στον ειδικά διαμορφωμένο Υπόγειο Χώρο του Τ.Π.Π.Λ.
• Το 2012, έργο εντάχθηκε με την 3737/1043/A2/12-7-2012 απόφαση του Υπουργείου Ανάπτυξης Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, με το σύστημα «Μελέτη-Κατασκευή» και προϋπολογισμό 1.600.000€, έναν προϋπολογισμό ανεπαρκή για την κάλυψη των αναγκών του έργου, λαμβανομένης υπόψη της πολυπλοκότητας και του ειδικού χαρακτήρα του.
• Τον Ιούνιο του 2013, το έργο δημοπρατήθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία του ΕΜΠ. Ο διαγωνισμός κατέστη άγονος, εξαιτίας της μη προσέλευσης υποψηφίων αναδόχων.
• Τον Φεβρουάριο του 2014 o διαγωνισμός επαναλαμβάνεται, υποχρεωτικά από τον νόμο. Για τον ίδιο λόγο κατέστη, επίσης, άγονος.
• Κατά τα έτη 2014-2015, η ΕΑΔΙΠ-ΕΜΠ, ως κύριος του έργου, κάνει συνεχείς ενέργειες για την αναπροσαρμογή του προϋπολογισμού του έργου (2.500.000 €) και την ένταξή του στο νέο ΕΣΠΑ.
• Με συνεχείς επιστολές και συναντήσεις της η ΕΑΔΙΠ ΕΜΠ προσπαθεί να μην μπει το έργο σε δεύτερη προτεραιότητα σε μια εξαιρετικά δυσμενή συγκυρία. Μάλιστα με την 3907/6-4-2015 επιστολή της, απευθύνεται στον Πρύτανη του ΕΜΠ, στο Δήμαρχο Λαυρεωτικής, στα Υπουργεία Οικονομίας, Υποδομών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στην Περιφέρεια Αττικής, στον Αντιπεριφερειάρχη Ανατολικής Αττικής, προκειμένου να τονίσει για μία ακόμη φορά τον κατεπείγοντα χαρακτήρα του Έργου. Ο Πρύτανης του Ε.Μ.Π. και ο Δήμαρχος Λαυρεωτικής, αφού παρέλαβαν την ως άνω επιστολή, απέστειλαν επιστολές (28/04/2015 και 6582-7/4/15) προς τη ΓΓΒ, ζητώντας, επίσης, την άμεση ένταξη του Έργου στο ΕΣΠΑ 2014-2020.
• Αφού ξεπεράστηκαν απίθανα γραφειοκρατικά κωλύματα το έργο εντάχθηκε, μετά από πρόσκληση των αρμοδίων Υπηρεσιών (25/4/2016) και κατάθεση Πρότασης (16/6/2016), προς χρηματοδότηση στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014 – 2020, στις 20/1/2017 με προϋπολογισμό 2.500.000€, ΦΠΑ συμπεριλαμβανομένου.
Που βρισκόμαστε σήμερα; Σήμερα, 14 ολόκληρους μήνες μετά την ένταξη του έργου, η διενέργεια του διαγωνισμού και η δημοπράτηση του Έργου είναι ακόμη αδύνατη, λόγω προβλημάτων που προκύπτουν από την ψήφιση του νέου νόμου περί Δημοσίων Έργων (Ν. 4412/2016). Πιο συγκεκριμένα, με δεδομένο ότι η δημοπράτηση του έργου προβλέπεται να πραγματοποιηθεί με το σύστημα «Μελέτη-Κατασκευή» (πλέον ονομάζεται «Σύστημα με Αξιολόγηση Μελέτης»), τα μέλη της Επιτροπής του Διαγωνισμού θα πρέπει να επιλεγούν μέσα από ειδικό ηλεκτρονικό μητρώο, όπως ορίζει η περ. η, της παρ.8 του Άρθρου 221 του Ν. 4412/2016. Δυστυχώς, μέχρι να τεθεί σε πλήρη λειτουργία το ηλεκτρονικό μητρώο, το Ε.Μ.Π. και η ΕΑΔΙΠ/ΕΜΠ δεν δύνανται να δημοπρατήσουν το Έργο (αρ. 376 παρ. 10/Ν.4416/2016).
Με την ευκαιρία, για μια ακόμη φορά, τονίζεται ότι ο ειδικός Υπόγειος Χώρος στο ΤΠΠΛ είναι κατασκευασμένος για να φιλοξενήσει αποκλειστικά και μόνο τα επικίνδυνα απορρίμματα που υπάρχουν εντός του Πάρκου. Άλλωστε, εκτός από τον «λόγο τιμής», με τον οποίο οι άνθρωποι του ΕΜΠ έχουν δεσμευτεί, αυτό αναφέρεται ρητά και στη Μελέτη του Έργου. Εξάλλου, και τα κατασκευαστικά χαρακτηριστικά του χώρου δεν επιτρέπουν κάτι διαφορετικό. Άρα, το μόνο θέμα, τώρα, είναι να ολοκληρωθεί με την αποκατάσταση του κτιρίου Κονοφάγου η γιγαντιαία προσπάθεια της απορρύπανσης που ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια.