Στις 10 Δεκεμβρίου 2021 εκδόθηκε το ΦΕΚ (Τεύχος A’ 247/10.12.2021) για το Νόμο 4872 που αφορά στη Δίκαιη Αναπτυξιακή Μετάβαση και ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων απολιγνιτοποίησης.
Σκοπός του νόμου είναι η δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση των περιοχών της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και του Δήμου Μεγαλόπολης που εξαρτώνται από την εξόρυξη και χρήση του λιγνίτη και των Περιφερειών Βορείου Αιγαίου, Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης που εξαρτώνται από τη χρήση πετρελαίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, όπως οι περιοχές αυτές αναφέρονται στα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ), που συνοδεύουν το Πρόγραμμα ΕΣΠΑ – ΔΑΜ 2021-2027. Η δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση πραγματοποιείται μέσω της οικονομικής διαφοροποίησης της παραγωγικής βάσης των περιοχών του πρώτου εδαφίου βάσει του Εθνικού Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (Master Plan ΔΑΜ) και του Επιχειρησιακού Προγράμματος ΕΣΠΑ – ΔΑΜ 2021-2027 με τα συνοδά αυτού ΕΣΔΙΜ.
Το αντικείμενο του νόμου είναι ο σχεδιασμός και η οργάνωση του συστήματος διοίκησης και η ρύθμιση ειδικότερων ζητημάτων για την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη υλοποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού για τη δίκαιη αναπτυξιακή μετάβαση των περιοχών μετάβασης.
Στο άρθρο 35 του ιδίου νόμου υφίσταται πρόβλεψη για τις εγγυητικές επιστολές αποκατάστασης λιγνιτωρυχείων.
Άρθρο 35
Ρύθμιση εγγυητικών επιστολών αποκατάστασης λιγνιτωρυχείων
1. Το ύψος εγγυητικών επιστολών για την αποκατάσταση των λιγνιτωρυχείων, υπολογίζεται εκ νέου με βάση τη συντόμευση του χρόνου ζωής και τη μείωση της θιγόμενης επιφάνειας των ορυχείων, καθώς και τις επακόλουθες μεταβολές στις εργασίες εξόρυξης και αποκατάστασης αυτών. Προς τούτο, οι εκμεταλλευτές καλούνται να καταθέσουν φάκελο τροποποίησης Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) βάσει του άρθρου 6 του ν. 4014/2011 (Α’ 209), έως την 30ή Απριλίου 2022, στον οποίο προσδιορίζεται το κόστος αποκατάστασης για τον υπολειπόμενο χρόνο λειτουργίας του έργου, εντός του οποίου οφείλουν να ολοκληρώσουν την αποκατάσταση σε σχέση με τη νέα έκταση επέμβασης. Η τροποποίηση αυτή θεωρείται μη ουσιώδης κατά την έννοια της υποπερ. αα’ της περ. α’ της παρ. 2 του άρθρου 6 του ν. 4014/2011 (Α’ 209).
2. Οι εκμεταλλευτές είναι υποχρεωμένοι να καταθέσουν εγγυητική επιστολή, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 55 του ν. 4512/2018 (Α’ 5) εντός ενός (1) μηνός από την υποβολή προς έγκριση του φακέλου τροποποίησης Α.Ε.Π.Ο., και σε κάθε περίπτωση έως την 30ή Απριλίου 2022, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα του υπό έγκριση φακέλου. Σε περίπτωση που η Α.Ε.Π.Ο. διαφοροποιείται ως προς τον υπολογισμό του κόστους αποκατάστασης από την υποβληθείσα με τον φάκελο τροποποίησης μελέτη, το ποσό της εγγυητικής επιστολής προσαρμόζεται εντός τριών (3) μηνών από την έκδοση της Α.Ε.Π.Ο. Ως προς τη διαδικασία αντικατάστασης και κατάπτωσης της εγγυητικής επιστολής και τη διαδικασία απόδοσης στον Ειδικό Λογαριασμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ισχύει η υπό στοιχεία ΔΑΠ/A/Φ.4.2/οικ.176641/2214/28.6.2018 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 2909). Το ποσό της εγγυητικής επιστολής υπολογίζεται με βάση την παρ. 22 του άρθρου 68 του ν. 4512/2018.
3. Η επιβολή κυρώσεων για τη μη κατάθεση εγγυητικής επιστολής αναστέλλεται έως την 30ή Μαΐου 2022. Μέχρι την έγκριση του φακέλου τροποποίησης της Α.Ε.Π.Ο., οι εκμεταλλευτές δύνανται να εκτελούν όλες τις εργασίες που αφορούν τις εκτάσεις της υποβληθείσας προς έγκριση τροποποιητικής μελέτης. Όσο εκκρεμεί η έγκριση του φακέλου τροποποίησης της Α.Ε.Π.Ο. τυχόν αδειοδοτήσεις από εμπλεκόμενες αρμόδιες υπηρεσίες, όπως δασαρχεία και υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, χορηγούνται στο πλαίσιο της υφιστάμενης εγκεκριμένης υπό τροποποίηση Α.Ε.Π.Ο., ώστε να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη συνέχιση των εργασιών στα λιγνιτωρυχεία
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ (για το άρθρο 35)
Σύμφωνα με την παρ.22 του άρθρου 68 του ν. 4512/2018 οι εκμεταλλευτές μεταλλείων υποχρεούνται στην κατάθεση εγγυητικών επιστολών για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Το ύψος αυτών συναρτάται με το αναφερόμενο ποσό στην Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) και στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), το οποίο ορίζεται ως κόστος αποκατάστασης, ενώ ο επιμερισμός του ως προς τη χρονική υποχρέωση καταβολής σχετίζεται με τη διάρκεια του έργου και με την ημερομηνία έγκρισης της τεχνικής μελέτης εκμετάλλευσης. Καθώς τα λιγνιτωρυχεία εμπίπτουν στις διατάξεις των μεταλλείων, η ίδια υποχρέωση ισχύει και για τους εκμεταλλευτές αυτών.
Δεδομένου του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), σύμφωνα με το οποίο ο λιγνίτης θα αποσυρθεί πλήρως το 2028 από την ηλεκτροπαραγωγή, προκαλείται νωρίτερη περάτωση της λειτουργίας των λιγνιτωρυχείων, με συνέπεια να προσβληθούν μικρότερες εκτάσεις γης από τις αρχικά σχεδιαζόμενες σε μικρότερο χρονικό διάστημα.
Τα λιγνιτωρυχεία από την φύση τους και από το μέχρι τώρα ισχύον πρόγραμμα ανάπτυξης τους, προέβλεπαν ιδιαίτερα μεγάλα χρονικά διαστήματα λειτουργίας. Συνεπώς, πρέπει να αναπροσαρμοστεί και το κόστος αποκατάστασης σύμφωνα με τη νέα προγραμματιζόμενη περαίωση της εκμετάλλευσης και την νέα μικρότερη έκταση που πρόκειται να προσβάλει κάθε λιγνιτωρυχείο, και πλέον σύμφωνα με τα αρχικά υπολογιζόμενα μεγέθη (διάρκεια του έργου, προσβαλλόμενη έκταση κλπ). Υπό αυτό το φως και δεδομένου του επείγοντος, για λόγους τάξης και ισονομίας, προτείνεται η ανωτέρω διάταξη.