Η εξόρυξη του μαρμάρου περνούσε από τρεις φάσεις. Στη διάρκεια της πρώτης φάσης, στο λατομείο, η εξόρυξη ενός όγκου μαρμάρου δεν γίνονταν ποτέ χωρίς προσχεδίασμα της παραγωγής του έργου. Εξαρχής οι εργάτες γνώριζαν πού επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί ο όγκος που θα εξορύσσονταν, αν δηλαδή θα γίνει γλυπτό, αν θα «ντύσει» κάποιον τοίχο ή αν θα γίνει κίονας.
Η δεύτερη φάση εξελίσσονταν στο εργαστήρι του λατομείου. Εκεί οι γλύπτες και οι σμιλευτές έδιναν στον όγκο την πρώτη φόρμα απομακρύνοντας τα περιττά τμήματα, ώστε να γίνει ελαφρύτερος και να βοηθηθεί στη μεταφορά.Το είδος της παραγωγής μπορεί σήμερα ένας επισκέπτης να το αναγνωρίσει εύκολα από τους όγκους που εγκαταλείφθηκαν στα λατομεία. Είναι εντυπωσιακή η εικόνα ημιτελών γλυπτών ή κάποιου μονολιθικού κίονα που ξεκίνησαν να δουλεύονται δίπλα στα λατομεία και στη συνέχεια -οπότε γίνεται αντιληπτό- για ποια χρήση προορίζονταν.
Η τρίτη και τελευταία φάση της επεξεργασίας γίνονταν όταν ο ήδη διαμορφωμένος όγκος μαρμάρου έφτανε στον προορισμό του. Εκεί, επιτόπου, ο γλύπτης ολοκλήρωνε το έργο και του προσέδιδε την οριστική μορφή μου.
Οι τεχνικές εξόρυξης και επεξεργασίας Ακόμα πιο εντυπωσιακή ήταν η τεχνική που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή των λεγόμενων κανελούρων στους κίονες, οι αυλακιές δηλαδή που υπάρχουν πάνω στους κίονες. Αρχικά οι γλύπτες στο λατομείο δημιουργούσαν μικρές κανελούρες στην αρχή και στο τέλος του κίονα.Όταν αυτός μεταφερόταν στην οριστική του θέση, ο γλύπτης ένωνε τις πάνω με τις κάτω κανελούρες και στη συνέχεια τοποθετούσε τα κιονόκρανα, αφού όμως πρώτα σφυρηλατούσε την κορυφή και τη βάση του κίονα για να υπάρχει τέλεια συγκόλληση.Η τεχνική αυτή ήταν μοναδική κι έκανε κάθε κίονα μοναδικό.Κανένας κίονας δεν ήταν ίδιος με τον άλλο, αφού όλοι σκαλίζονταν στο χέρι.
Loading…
Reload document 
Open in new tab Η άφθονη ξυλεία που υπήρχε στο νησί της Θάσου συνέβαλε στην κατασκευή ανυψωτικών μηχανών με τη βοήθεια των οποίων μεταφέρονταν οι όγκοι μαρμάρου από τον χώρο εξόρυξης, στην πλατφόρμα και εν συνέχεια στο πλοίο που θα τους μετέφερε. Στην αρχαιότητα υπήρχαν αρκετοί τύποι ανυψωτικών μηχανών ανάλογα με τις ανάγκες του έργου και του κάθε λατομείου.
Οι οργανωμένες κοινωνίες των λατομείων. Τα λατομεία, σύμφωνα με τον Tony Kozelj, ήταν κλειστές κοινωνίες που είχαν τη δική τους οργάνωση. Για τη σκληρή δουλειά όπως ήταν η εξόρυξη χρησιμοποιούνταν αιχμάλωτοι πολέμου, σκλάβοι και ισοβίτες. Ο κ. Kozelj επισημαίνει πως ήταν κοινό μυστικό ότι όσοι εργάζονταν στα λατομεία ήταν καταδικασμένοι να πεθάνουν, λόγω της σκληρής εργασίας και των κακουχιών.
Στα λατομεία εργαζόταν ένας μεγάλος αριθμός ατόμων εκ των οποίων ο καθένας είχε διαφορετική ειδικότητα.Υπήρχαν ξυλουργοί, σχοινοποιοί, σιδεράδες, γλύπτες, που όλοι τους συνέβαλαν στην επεξεργασία του μαρμάρου και την παραγωγή των μαρμάρινων ειδών που παραγγέλνονταν. Στα πρώτα χριστιανικά χρόνια πολλοί ισοβίτες που εργάζονταν στα λατομεία ήταν χριστιανοί που συνέχιζαν κρυφά τη λατρεία τους σκαλίζοντας θρησκευτικά σύμβολα σε μέρη που δεν φαίνονταν εύκολα από τους φρουρούς.Επίσης, κάθε καλά οργανωμένο λατομείο διέθετε πύργους με παρατηρητήρια στα οποία διέμεναν και ελέγχονταν από τους στρατιώτες, οι οποίοι επέβλεπαν τη δουλειά των εργατών και φρόντιζαν για την ασφάλεια του λατομείου και κυρίως των μαρμάρινων όγκων που εξορύσσονταν.
Παιδεία και ευαισθητοποίηση. Τα λατομεία μαρμάρου στη Θάσο άκμαζαν όσο ήταν χρήσιμα για τις κατασκευαστικές ανάγκες των αρχόντων που βρίσκονταν στην εξουσία. Έτσι, το λατομείο στις Αλυκές που το χρησιμοποιούσαν κυρίως οι Βυζαντινοί σταμάτησε με την παρακμή της αυτοκρατορίας. Ανάλογη ήταν η τύχη και των άλλων λατομείων, όπου γινόταν η εξόρυξη του λευκού μαρμάρου, που σταμάτησαν να λειτουργούν με την παρακμή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Η μακρά και άκρως ενδιαφέρουσα παρουσίαση της ιστορικής διαδρομής των αρχαίων λατομείων μαρμάρου της Θάσου που επιχείρησε ο Tony Kozelj ολοκληρώνεται με μια πικρή διαπίστωση από τον ίδιο: «Η Θάσος διαθέτει τεράστιο ιστορικό θησαυρό που ακόμα δεν έχει βγει στην επιφάνεια και το σημαντικότερο είναι ότι δεν έχει εκτιμηθεί όσο θα έπρεπε από την κοινωνία του νησιού.Δεν είναι όλα χρήματα, σίγουρα όμως όλα είναι παιδεία και ευαισθητοποίηση. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει καλή συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση για να προστατευτεί και να αναδεχθεί αυτός ο τεράστιος πολιτιστικός όγκος ευρημάτων που υπάρχουν διάσπαρτα σε όλο το σύγχρονο εμπορικό κέντρο της πρωτεύουσας της Θάσου, τον Λιμένα. Ξέρετε κάτι… σε άλλες χώρες βρίσκουν μια πέτρα και την κάνουν μνημείο, δυστυχώς εδώ βρίσκουμε ένα μνημείο και το κάνουμε πέτρα».
«Είναι ελπιδοφόρο», συνεχίζει ο κ. Kozelj, «που οι δικές μας προσπάθειες βρήκαν ανταπόκριση στα παιδιά και τους εκπαιδευτικούς. Πριν χρόνια το να παίζεις δίπλα σε αρχαία ήταν αφορμή απλώς για να καταστραφούν. Σήμερα, η καθημερινή παρουσία των παιδιών και των δασκάλων τους διπλά στα μνημεία είναι αφορμή για ενημέρωση, κατανόηση, ιστορική έρευνα και αναζήτηση.Τα παιδιά και οι δάσκαλοί τους είναι ευαισθητοποιημένοι. Θέλουν να μάθουν την πλούσια ιστορία του τόπου τους.Θέλουν να γνωρίσουν πως ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα τους πριν από χιλιάδες χρόνια. Κάποτε, ψάχναμε εμείς τα παιδιά για να τα ενημερώσουμε, σήμερα, μας ψάχνουν αυτά».
Όσο για τα αρχαία μεταλλεία χρυσού, αυτά είναι η μεγάλη προσωπική πρόκληση του Tony Kozelj.
Χρόνια τώρα περιμένει καρτερικά την κατάλληλη συγκυρία, πότε θα υπάρξουν οι οικονομικοί πόροι ώστε να ξεκινήσει η συστηματική έρευνα και ανασκαφή των μεταλλείων που είναι σίγουρο ότι θ’ αποκαλύψουν τη λαμπρή τροχιά που διέγραψε το νησί της Θάσου στο πέρασμα της ιστορίας.
Πηγή: Γάλλος αρχαιολόγος κάτοικος Θάσου μας ξεναγεί στα αρχαία λατομεία του νησιού iefimerida.gr
Τα αρχαία λατομεία μαρμάρου της Θάσου (Ι)