Τα κοιτάσματα μαγγανίου (Mn) της Δράμας - Ελληνικός Ορυκτός Πλούτος

Το 1976 ο Μιχάλης Σκαλιστήρης, εκμεταλλευόμενος τα κοιτάσματα μαγγανίου στην περιοχή Νευροκοπίου Δράμας, σχεδίαζε να προχωρήσει στην ανέγερση εγκαταστάσεων παραγωγής ξηρών στοιχείων (μπαταριών) στο Όρβιο της Ξάνθης. Μάλιστα, για την πλήρη καθετοποίηση της κατεργασίας του μεταλλεύματος είχε παραγγείλει μηχανήματα από τον διεθνούς φήμης «Οίκο Varta» της Γερμανίας, ο οποίος θα χορηγούσε και την απαραίτητη τεχνική βοήθεια (Know How). H ετήσια παραγωγή του εργοστασίου προβλεπόταν ότι θα προσέγγιζε τα 35.000.000 ξηρά στοιχεία, βλ. Ένημερωτικό έντυπο, Συγκρότημα Σκαλιστήρη, Αθήνα 1976. Όμως, σύμφωνα και με την παραδοχή του Μιχάλη Σκαλιστήρη, η συγκεκριμένη επένδυση, όταν αυτή ολοκληρώθηκε (1978), ήταν από τις πιο αποτυχημένες του Ομίλου, αφού, λόγω έλλειψης εμπειρίας, αναδύθηκαν σημαντικές δυσκολίες όχι τόσο στην παραγωγή όσο στην προώθηση και στη λιανική διάθεση του προϊόντος. Χαρακτηριστική είναι η ρήση του επιχειρηματία: «δεν πρέπει κανείς να μπλέκει σε δουλειές που δεν ξέρει», βλ. Παράρτημα: Συνέντευξη Μ. Σκαλιστήρη
Πηγή: ΒΙ.Δ.Α. – ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής. Α.Ε. ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΒΩΞΙΤΟΥ ΕΛΕΥΣΙΝΟΣ, μεταλλειο Δράμας

(Συνέντευξη Μιχάλη Δ. Σκαλιστήρη)

Σήμερα τα κοιτάσματα πυρολουσίτη της ευρύτερης περιοχής Δράμας, των οποίων τα αποθέματα δεν έχουν εξαντληθεί, επανέρχονται στο προσκήνιο. Η επανεκμετάλλευση των κοιτασμάτων αυτών άλλωστε θα οδηγήσει σε περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής που λόγω της εντατικής εκμετάλλευσης του παρελθόντος έχει οδηγήσει στην δημιουργία τεράστιων ποσοτήτων από εγκαταλειμμένα στερεά υλικά (απορρίμματα εμπλουτισμού, χαμηλής ποιότητας μετάλλευμα, σωροί συμπυκνωμάτων μεταλλεύματος) που επιβαρύνουν το περιβάλλον.

To φωτογραφικό υλικό από : ΒΙ.Δ.Α. – ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής

ΒΙ.Δ.Α. – ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής: Α.Ε. ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΒΩΞΙΤΟΥ ΕΛΕΥΣΙΝΟΣ, Εγκαταλειμμένες εγκαταστάσεις μεταλλείου Δράμας

ΒΙ.Δ.Α. – ΒΙομηχανικά Δελτία Απογραφής: Α.Ε. ΜΕΤΑΛΛΕΙΑ ΒΩΞΙΤΟΥ ΕΛΕΥΣΙΝΟΣ, Κατεστραμμένες εγκαταστάσεις μεταλλείου Δράμας

Πέραν των κατεξοχήν ΚΟΠΥ της ΕΕ στους ΔΜΧ υφίστανται και ορισμένα Μέταλλα Συσσωρευτών («Battery Metals») τα οποία αποτελούν πρώτες ύλες για την παραγωγή συσσωρευτών λιθίου απαραίτητων για τη βιομηχανία ηλεκτροκίνητων οχημάτων (EVs). Από αυτά, την Ελλάδα κυρίως ενδιαφέρουν το μαγγάνιο και το νικέλιο, τα οποία μάλιστα έχουν εντοπιστεί και εντός των ελληνικών ΔΜΧ. Τα μέταλλα αυτά δεν εντάσσονται (τουλάχιστον μέχρι σήμερα) στις ΚΟΠΥ (της ΕΕ) εντούτοις, χαρακτηρίζονται από ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση λόγω της προώθησης των τεχνολογιών EV’s και των αντίστοιχων πολιτικών της ΕΕ για Ηλεκτροκίνηση και Αποθήκευση της Ενέργειας από ΑΠΕ. Σύντομα κατά την άποψή μας, θα ενταχθούν κι αυτά στον κατάλογο των ΚΟΠΥ της ΕΕ.

Η ευρύτερη περιοχή του Νομού Δράμας αποτέλεσε στο παρελθόν κύριο μεταλλευτικό κέντρο της Ελλάδας στην παραγωγή μαγγανίου και ιδιαίτερα της ποιότητας “battery grade”. Το μαγγάνιο (ορυκτό πυρολουσίτης (MnO₂) σε αρκετές θέσεις στην ευρύτερη περιοχή της ΠΕ Δράμας διαθέτει ικανοποιητικά ποιοτικά χαρακτηριστικά, εμπλουτισιμότητα που συμβάλουν στην δυνατότητα παραγωγής εμπορεύσιμου συμπυκνώματος στη βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρικών στοιχείων (μπαταριών). Αξιόλογο κοίτασμα πυρολουσίτη βρίσκεται στην περιοχή του χωριού Γρανίτης, ανάμεσα στη Δράμα και στο Κάτω Νευροκόπι. Πρόκειται για κοίτασμα υδροθερμικό το οποίο εντοπίζεται μέσα σε μάρμαρα του όρους Φαλακρού και που εναλάσσονται με σχιστόλιθους. Το μετάλλευμα περιέχει πυρολουσίτη, αλλά και ψιλομέλανα, ροδοχρωσίτη, ροδονίτη και μαγγανίτη.

Oι μεταλλοφορίες οξειδίων μαγγανίου στην περιοχή του χωριού Γρανίτης, ανάμεσα στη Δράμα και στο Kάτω Nευροκόπι, φιλοξενούνται μέσα στα μάρμαρα του όρους Φαλακρό, τα οποία ανήκουν στη μάζα της Ροδόπης. Πηγή: https://www.oryktosploutos.net/wp-content/uploads/2022/07/Melfos_and_Voudouris_2022_Ore_deposits_o-1.pdf

Στο κοίτασμα αυτό έγινε εκμετάλλευση στη θέση «25° χιλιόμετρο Δράμας-Κάτω Νευροκοπίου» με υπόγειες στοές κατά τις δεκαετίες 1930 έως 1990, από το «Συγκρότημα Σκαλιστήρη» που το 1951 μετονομάστηκε σε «ΑΕ Μεταλλεία Βωξίτου Ελευσίνος». Επιτόπου γίνονταν εξόρυξη, λειοτρίβιση, εμπλουτισμός με υδρομηχανική μέθοδο, ξήρανση και ενσάκκιση του τελικού προϊόντος, το οποίο εξαγόταν σε χώρες όπως η Γαλλία, Βουλγαρία,Τουρκία, Αίγυπτος, Ισπανία με το εμπορικό όνομα SCALMA 72 ή 74. Το εξορυσσόμενο μετάλλευμα αποτελούνταν κυρίως από πυρολουσίτη με μέση περιεκτικότητα 30% σε MnO2 και με τον εμπλουτισμό το συμπύκνωμα περιείχε 73% MnO2 με μεγάλη καθαρότητα, χωρίς προσμείξεις σε βαρέα μέταλλα όπως χαλκό, μόλυβδο ή ψευδάργυρο. Μέχρι το 1994 είχαν εξορυχθεί 500.000 τόνοι εμπλουτισμένου μαγγανίου, με μέση ετήσια παραγωγή 6.000 τόνων, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων χρησιμοποιούνταν στην βιομηχανία παραγωγής μπαταριών.

Η διακοπή της εκμετάλλευσης οφείλεται στη σταδιακή απώλεια των διεθνών αγορών, εξαιτίας της εισαγωγής μαγγανίου στην ευρωπαϊκή αγορά από τη Βραζιλία, σε πολύ χαμηλότερες τιμές, το οποίο εκτόπισε το εξαιρετικής ποιότητας, αλλά υψηλού κόστους παραγωγής μετάλλευμα μαγγανίου της Δράμας. Σήμερα η μονάδα εμπλουτισμού είναι εγκαταλειμμένη και κατεστραμμένη.

Σήμερα τα κοιτάσματα πυρολουσίτη της ευρύτερης περιοχής Δράμας, των οποίων τα αποθέματα δεν έχουν εξαντληθεί, επανέρχονται στο προσκήνιο. Η επαν εκμετάλλευση των κοιτασμάτων αυτών άλλωστε θα οδηγήσει σε περιβαλλοντική αποκατάσταση της περιοχής που λόγω της εντατικής εκμετάλλευσης του παρελθόντος έχει οδηγήσει στην δημιουργία τεράστιων ποσοτήτων από εγκαταλειμμένα στερεά υλικά (απορρίμματα εμπλουτισμού, χαμηλής ποιότητας μετάλλευμα, σωροί συμπυκνωμάτων μεταλλεύματος) που επιβαρύνουν το περιβάλλον.

Υδροθερμικής προέλευσης κοίτασμα (επιθερμικό) είναι το κοίτασμα «Μαύρες-Πέτρες-Πιάβιτσα», στη Χαλκιδική, που υπέρκειται της μεταλλοφορίας P.B.G. της περιοχής. Ιζηματογενούς προέλευσης κοιτάσματα απαντούν στα Λέϊκα (Μεσσηνίας), Νταρντάνα (Δράμας), Περαχώρα (Λουτράκι), στην ενότητα Ολωνού-Πίνδου.