Μετά από πολύχρονη προσπάθεια παρουσιάζουμε τον τόμο Τα Μεταλλεία της Αντιπάρου. Το βιβλίο αναφέρεται στις Κυκλάδες και την Αντίπαρο του 19ου – 20ού αιώνα (1830 – 1955), ειδικότερα στην άγνωστη μεταλλευτική ιστορία τους. Η μελέτη παρακολουθεί με τεκμηριωμένες λεπτομέρειες τις επιχειρηματικές δραστηριότητες στο νησί. Αυτές άλλωστε λειτούργησαν ως έναυσμα στην περαιτέρω αναπτυξιακή πορεία της μεταλλείας στην Αντίπαρο και στις Κυκλάδες γενικότερα.
Μεταξύ των κυριοτέρων λόγων που επέβαλαν την παρούσα έκδοση, ήταν η διαπίστωση, ότι, στην κατ’ εξοχήν εποχή της εικόνας, οι γνώσεις μας για τις κοινωνίες των Κυκλάδων ήταν ελάχιστες. Τι αλήθεια συνέβη την εποχή που δεν υπήρχε τουρισμός και η μεταλλευτική δραστηριότητα υπήρξε βασικό πεδίο επιχειρηματικής δράσης και πλουτισμού των επενδυτών, αλλά ταυτόχρονα, σχεδόν το μοναδικό μέσο βιοπορισμού ντόπιων και μετοίκων;
Επιχειρήθηκε επίσης να ανασυντεθούν με συνέπεια οι τρόποι παραγωγής – εξαγωγής των μεταλλευμάτων από τα βάθη της γης, όσο και οι οικονομικοκοινωνικές εξελίξεις. Οι τελευταίες δείχνουν ότι η Αντίπαρος όχι μόνο δεν υπήρξε απομονωμένη από το υπόλοιπο περιβάλλον αλλά αντίθετα, συμμετείχε ενεργά και με σταθερότητα για περισσότερα από 50 χρόνια σε κάθε καινοτόμο εγχείρημα του μεταλλευτικού, τεχνολογικού και εμπορικού τομέα.
Η αφήγηση ξετυλίγεται αγκαλιάζοντας μέσα από τις συνεντεύξεις πολλά ‘’μικρά’’ γεγονότα της καθημερινότητας των μεταλλωρύχων, ντόπιων και μετοίκων, που επηρέασαν ή και καθόρισαν τη ζωή τους. Παρά τις αλλαγές, τις ανατροπές, τις πληθυσμιακές μεταβολές η οικονομική ζωή του τόπου συνέχιζε το δρόμο της με την κοινωνία του νησιού να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες. Σήμερα τα κατάλοιπα της μεταλλευτικής δραστηριότητας στοιχειοθετούν εφαλτήρια ανάπτυξης που μπορούν να αποτελέσουν πόλους έλξης θεματικού, γεωλογικού και βιωματικού τουρισμού.
Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από τον εκ μητρός Αντιπαριώτη Άγγελο Σινάνη (e-mail: info@likno.gr) με πολύ κόπο – καθώς οι πηγές είναι διάσπαρτες και δυσεύρετες αποτελώντας πολύτιμο υλικό – και δίνουν μια εικόνα της εποχής. Το βιβλίο γεφυρώνει το παρόν με το παρελθόν ανοίγοντας τη μελέτη της πρόσφατης ιστορίας της Αντιπάρου και θέτει τις βάσεις για παρόμοιες μονογραφίες σε άλλα νησιά του Αιγαίου με μεταλλευτική δραστηριότητα.
Το βιβλίο συνοδεύεται από χάρτες της χαρτογραφικής εταιρείας ΑΝΑΒΑΣΗ (e-mail: editions@anavasi.gr). Ο περιηγητικός χαρακτήρας εξυπηρετείται από το τρίτο κεφάλαιο της μελέτης, καθώς δίνει τη δυνατότητα στον σημερινό επισκέπτη να περιηγηθεί στα βιομηχανικά κατάλοιπα της νήσου.
Αυτό επιτυγχάνεται με την παράθεση των μνημείων κατά μήκος των εννέα μεταλλευτικών διαδρομών ή των προεκτάσεών τους, όπως απαντώνται επιτόπου και όπως απεικονίζονται γραμμικά στους μικροχάρτες που ακολουθούν κάθε διαδρομή. Επικουρικά οι χάρτες που δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκδοση, συνοδεύονται από τις γεωγραφικές συντεταγμένες σημείων ενδιαφέροντος, διασταυρώσεων κ.λπ.
Η σημερινή κατάσταση των μεταλλείων
Εκτός από τις αναφορές στις επιχειρηματικές δραστηριότητες και τις διαδικασίες παραγωγής που γίνεται λόγος σε προηγούμενα κεφάλαια του βιβλίου, προκύπτουν ερωτήματα σχετικά με τα κοιτάσματα των μεταλλείων της Αντιπάρου, ποια ορυκτά εξήχθησαν, από πού, ποιες ήταν οι εγκαταστάσεις που κατασκευάστηκαν και βέβαια, πώς οι ενδιαφερόμενοι επισκέπτες θα μπορέσουν να τις επισκεφθούν και να τις δουν.
Αυτόν τον σκοπό εξυπηρετεί το τρίτο κεφάλαιο της μελέτης. Εκεί υπάρχουν οι περιγραφές των τοποθεσιών όπου για περίπου 50 χρόνια λειτούργησαν τα μεταλλεία της Αντιπάρου και τα βιομηχανικά κατάλοιπα όπως σώζονται σήμερα. Η σειρά διεξοδικής αναφοράς γίνεται σύμφωνα με τα κοιτάσματα που διέθεταν. Ο περιηγητικός χαρακτήρας επιτυγχάνεται με την παράθεση των μνημείων κατά μήκος των εννέα μεταλλευτικών διαδρομών ή των προεκτάσεών τους, όπως απαντώνται επιτόπου και όπως απεικονίζονται γραμμικά στους μικροχάρτες που ακολουθούν κάθε διαδρομή. Οι χάρτες δημιουργήθηκαν ειδικά για την έκδοση από την χαρτογραφική εταιρεία ΑΝΑΒΑΣΗ και συνοδεύονται, όπως στο παράδειγμα της Διαδρομής 3, από τις γεωγραφικές συντεταγμένες σημείων ενδιαφέροντος, διασταυρώσεων κ.λπ.