ΑΡΘΡΑΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑΟΡΥΚΤΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΔΙΕΘΝΩΣΧΡΗΣΙΜΑ & ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΑ ΟΡΥΚΤΑ

Coober Pedy: Η παγκόσμια πρωτεύουσα του οπάλιου – Εκεί που οι άνθρωποι ζουν μέσα στη γη!

Από Δημήτρη Κ. Κωνσταντινίδη. Δρα Οικονομικής Γεωλογίας

Εικ. 5: Υπόγειο καθιστικό για τέσσερις (!), κατάλληλο για την εποχή του κορωνοϊού! Φωτογραφία Robin Sellick

Εισαγωγή. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν μονάχοι, όπως του πελάγου οι βράχοι, αλλά και κάποιοι που ζουν μέσα σε βράχους! Το Coober Pedy είναι μια μοναδική πόλη (Εικ. 1), γύρω από την οποία η έρημος και η διαμονή μέσα στη γη είναι κάτι που σπάνια θα συναντήσουμε κάπου αλλού.
Ο καλός μου φίλος Robin Sellick, επαγγελματίας και κορυφαίος φωτογράφος διασημοτήτων της Αυστραλίας, επισκέφθηκε πρόσφατα την περιοχή και είχε την καλοσύνη να μου στείλει μερικές φωτογραφίες από εκεί. Με αυτή την αφορμή, αποφάσισα να γράψω για το Coober Pedy, μια πόλη γνωστή και ως η παγκόσμια πρωτεύουσα του οπάλιου, αφού από εκεί προέρχεται το 85% των οπάλιων της παγκόσμιας αγοράς.

Εικ. 1: Η γεωγραφική θέση της Coober Pedy. Πηγή: https://gr.pinterest.com/pin/612489618066697065/%20visual-search/?cropSource=6&h=671&w=530&x=16&y=16
Το πολύτιμο οπάλιο. Το οπάλιο είναι ένυδρη μορφή του διοξειδίου του πυριτίου, με περιεκτικότητα σε νερό που κυμαίνεται συνήθως μεταξύ 6-10%. Αποτίθεται σε σχετικά χαμηλή θερμοκρασία και φιλοξενείται σε ρωγμές διαφόρων πετρωμάτων. Το οπάλιο διακρίνεται σε πολύτιμο και κοινό. Το πολύτιμο οπάλιο εμφανίζει ιριδίζουσα λάμψη, σε αντίθεση με το κοινό. Η εσωτερική δομή του πολύτιμου οπάλιου προκαλεί διάθλαση του φωτός, με αποτέλεσμα τον ιριδισμό του («δημιουργία διαφόρων χρωμάτων»). Ανάλογα με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες σχηματίστηκε, το ορυκτό αυτό μπορεί να είναι διαφανές, ημιδιαφανές ή αδιαφανές, ενώ το χρώμα του φόντου λευκό, μαύρο ή σχεδόν οποιοδήποτε χρώμα του οπτικού φάσματος. Το μαύρο οπάλιο θεωρείται το πιο σπάνιο, ενώ το άσπρο, το γκρι και το πράσινο είναι τα πιο συνηθισμένα.
Το Coober Pedy πολλά χρόνια πριν. Πριν από περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια, ο ωκεανός κάλυπτε την περιοχή του Coober Pedy. Καθώς το νερό της θάλασσας υποχωρούσε, οι κλιματολογικές αλλαγές προκάλεσαν τη μείωση της στάθμης των υπόγειων νερών. Έτσι, διαλύματα πυριτικού υλικού μεταφέρθηκαν σε κοιλότητες, ρήγματα και ρωγμές του εδάφους και εκατομμύρια χρόνια μετά αυτά τα διαλύματα σχημάτισαν συγκεντρώσεις οπάλιου. Στην περιοχή αυτή έζησαν για χιλιάδες χρόνια μόνο οι ιθαγενείς κάτοικοι. Διαβιώνοντας σε μία έρημο, οι άνθρωποι ήταν νομάδες κυνηγοί που ταξίδευαν ολημέρα αναζητώντας τροφή και νερό, ενώ συμμετείχαν και σε παραδοσιακές τελετές. Τον Ιούνιο του 1975, η κοινότητα του Coober Pedy υιοθέτησε το όνομα «Umoona», που σημαίνει μακροζωία. Στην πρόσφατη ιστορία, το Coober Pedy ήταν αρχικά γνωστό ως «Stuart Range Opal Field», από το όνομά του John McDouall Stuart, του πρώτου Ευρωπαίου εξερευνητή που επισκέφτηκε την περιοχή το 1858, και του οπάλιου. Το 1920 πήρε τη σημερινή του επωνυμία Coober Pedy, από τον αυτόχθονα όρο «kupa piti», που σημαίνει «πηγάδι αγοριών».

Το σημερινό Coober Pedy. Ο πληθυσμός του Coober Pedy εκτιμάται στις 2.500 κατοίκους. Περίπου το 60% των ανθρώπων είναι ευρωπαϊκής προέλευσης, έχοντας μεταναστεύσει από τη νότια και ανατολική Ευρώπη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ανάμεσα τους αρκετοί Έλληνες. Συνολικά, υπάρχουν περισσότερες από 45 εθνικότητες που δημιουργούν μια άκρως πολυεθνική κοινότητα. Οι τέσσερις βασικές παραγωγικές δραστηριότητες είναι η εξόρυξη του οπάλιου, ο τουρισμός, η πρωτογενής παραγωγή και οι υπηρεσίες υποστήριξης. Μαζί με τα κοντινά Andamooka και Mintabie, το Coober Pedy, όπως προαναφέρθηκε, προσφέρει το 85% της παγκόσμιας παραγωγής οπάλιου.

Εικ. 2: Το σεληνιακό τοπίο του Coober Pedy, με εκσκαφές και μπάζα από την εξόρυξη του οπάλιου. Πηγή: https://www.cooberpedy.com/old-timers-mine/

Η πόλη και τα περίχωρα μοιάζουν σαν σεληνιακό τοπίο (Εικ. 2), αφού είναι γεμάτα με εξορυκτικά πηγάδια και μπάζα από την εξόρυξη του οπάλιου. Πολλά από τα κτίρια είναι μερικώς ή εξ ολοκλήρου υπόγεια, για αυτό ο επισκέπτης πρέπει απαραίτητα να έχει ένα λεπτομερή χάρτη ή οδηγό για να κινηθεί με ασφάλεια στην περιοχή.
1. Νερό στην έρημο. Από το 1985, λειτουργεί στο Coober Pedy ένα σύγχρονο εργοστάσιο αφαλάτωσης νερού που χρησιμοποιεί τη διαδικασία της αντίστροφης ώσμωσης. Το ακατέργαστο νερό αντλείται από αρτεσιανές γεωτρήσεις βάθους 60 μέτρων που βρίσκονται 23 χλμ. ΒΑ του Coober Pedy. Μεταφέρεται και αποθηκεύεται σε δεξαμενές νερού της πόλης μέσω αγωγού (https://www.cooberpedy.com/about-coober-pedy-2/). Οι αντλίες νερού των γεωτρήσεων λειτουργούν αυτόματα μέσω ραδιοσημάτων που μεταδίδονται από το εργοστάσιο επεξεργασίας του νερού, το οποίο βρίσκεται μέσα στην πόλη. Η ποιότητα του νερού είναι εξαιρετική. Για τους επισκέπτες, διατίθεται ένας διανεμητής νερού με τη χρήση κερμάτων.

2. Ηλεκτρική ενέργεια στην έρημο. Η ηλεκτρική ενέργεια του Coober Pedy προερχόταν παλιά από γεννήτριες που λειτουργούσαν με πετρέλαιο. Ο πρώτος σταθμός ανεμογεννητριών εγκαταστάθηκε το 1991 και προμήθευε την πόλη με περίπου το 4% της ηλεκτρικής ενέργειας. Παροπλίστηκε το 2017, όταν η εταιρία Energy Developments δημιούργησε ένα έργο ανανεώσιμης υβριδικής ενέργειας, μια προηγμένη εφαρμογή από ανανεώσιμες πηγές εκτός δικτύου. Αποτελεί μοναδικό συνδυασμό συστημάτων ηλιακής και αιολικής ενέργειας, αποθήκευσης σε μπαταρίες και άλλων τεχνολογιών που επιτρέπουν την εξασφάλιση αξιόπιστης ισχύος. Στόχος του έργου είναι η παροχή στο Coober Pedy της μεγαλύτερης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές παγκοσμίως σε κλίμακα MW σε απομακρυσμένες από το ηλεκτρικό δίκτυο περιοχές. Το έργο αναμένεται να μειώσει τη χρήση ντίζελ κατά περίπου 70% καθ΄ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του.
Τα αξιοθέατα του Coober Pedy 1. Το σύμβολο της πόλης. Το «σήμα κατατεθέν» της πόλης, δεν είναι τίποτε άλλο από ένα φορτηγό όχημα με ένα απορροφητήρα, που χρησιμοποιούν οι συλλέκτες οπάλιου, για να απορροφήσουν σε ένα βαρέλι τα θραύσματα πετρωμάτων και το εδαφικό υλικό, μέσα στα οποία βρίσκουν το οπάλιο (Εικ. 3). Όταν το βαρέλι γεμίσει, αδειάζεται κοντά στην εκσκαφή, όπου δημιουργούνται κώνοι μπάζων (Εικ. 2).

Εικ. 3: Το σύμβολο του Cooper Pedy στην είσοδο της πόλης.

2. Οι υπόγειες κατοικίες του Coober Pedy.Περίπου 1.700 άνθρωποι, που ζουν μόνιμα στην πόλη και ασχολούνται με την εξόρυξη, στην προσπάθεια τους να αποφύγουν την τρομερή ζέστη της ερήμου, ζουν σε υπόγειες κατοικίες. Αυτά τα σπίτια απαιτούν οροφές ύψους τουλάχιστον 4 μέτρων για να αποφευχθεί η κατάρρευση. Συνεπώς, δεν αποτελεί έκπληξη ότι πολλοί ιδιοκτήτες σπιτιών έχουν βρει και εκμεταλλευτεί εμπορικά το οπάλιο, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών και της οικοδόμησης των κατοικιών. Περισσότερες από τις μισές οικογένειες της πόλης ζουν σε τέτοια υπόγεια σπίτια, όπου οι θερμοκρασίες διατηρούνται, όλο το χρόνο, στους 23-25 ​​βαθμούς Κελσίου (Εικ. 4-5). Μερικά αρχοντικά σπίτια των ορυκτορύχων έχουν εμβαδόν μέχρι και 450 τετρ. μέτρα!

Εικ. 4: Κλασσικό υπνοδωμάτιο κτισμένο μέσα σε πρώην στοά. Φωτογραφία Robin Sellick

3. Το Ορυχείο και Μουσείο Old Timers. Μια από τις κλασικές περιηγήσεις είναι στο ιστορικό ορυχείο και μουσείο Old Timers, σκαμμένο με τα χέρια το 1916, που διαθέτει μια αυτοματοποιημένη περιήγηση σε καλλιτεχνικές γκαλερί, σε δύο υπόγεια σπίτια, σε καταστήματα λιανικής πώλησης οπάλιου, κ.α. Μία επειδή μια εικόνα χίλιες λέξεις, δείτε τις φωτογραφίες 6-8.

Εικ. 6: Το κεντρικό πηγάδι στο ορυχείο Old Timers.   https://www.cooberpedy.com/old-timers-mine/
Εικ. 7: Υπόγεια αίθουσα με ενημερωτικούς πίνακες στο πρώην ορυχείο Old Timers. Πηγή: https://www.cooberpedy.com/old-timers-mine/
Εικ. 8: Εκποίηση οπάλιου σε υπόγειο κατάστημα του πρώην ορυχείου Old Timers. Πηγή: https://www.cooberpedy.com/old-timers-mine/

4. Υπόγεια Ξενοδοχεία. Μιμούμενοι τους ντόπιους ορυκτορύχους, κάποιοι επενδυτές έκτισαν ξενοδοχεία και μοτέλς μέσα σε υπόγεια βράχια για να έχουν οι επισκέπτες ευχάριστες θερμοκρασίες μέσα σε μια έρημο. Υπάρχουν αρκετές τέτοιες κατασκευές. Στην Εικ. 9 απεικονίζομαι δυο τυπικά υπνοδωμάτια σε ξενοδοχεία της πόλης.

Εικ. 9: Υπόγεια υπνοδωμάτια ξενοδοχείων. Πηγή: https://www.cooberpedy.com/old-timers-mine/
Εικ. 10: Μια από πολλές υπόγειες αίθουσες μπιλιάρδου. Φωτογραφία Robin Sellick.

Στους χώρους φιλοξενίας ανήκει και το βραβευμένο ξενοδοχείο Desert Cave, το πρώτο πολυτελές ξενοδοχείο 4 αστέρων στον κόσμο αυτού του τύπου, γεμάτο με πολλές στοές ορυχείων, εστιατόρια, αίθουσες μπιλιάρδου (Εικ. 10) και εκθετικούς χώρους οπάλιου.

Εικ. 11: Η Σέρβικη Ορθόδοξη Εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Φωτογραφία Robin Sellick.

5. Υπόγειες εκκλησίες. Θα ήταν βέβαια παράξενο, αν σε μία περιοχή, όπου καταφύγαν πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί μετανάστες από τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη, δεν υπήρχαν εκκλησίες και μάλιστα υπόγειες. Στην Εικ. 11 απεικονίζεται η Σέρβικη Ορθόδοξη Εκκλησία του Προφήτη Ηλία, που βρίσκεται σε μια κατακόμβη (πρώην ορυχείο οπάλιου). Υπάρχει και Ελληνο-ορθόδοξη εκκλησία, του Αγίου Νικολάου, η οποία όμως κτίσθηκε στην επιφάνεια της γης.

Εικ. 12: λειασμένα δείγματα οπάλιου από το Cooper Pedy. Πηγή: https://www.opalauctions.com/auctions/305-cts-gem-opal-shell-fossil-doublet-parcel-safe428-752785

Επίλογος. Ως υπηρέτης των επιστημών της φύσης είναι δύσκολο να δεχθώ τα όσα πίστευαν οι άνθρωποι, από τους αρχαίους Έλληνες, τους Ρωμαίους και μέχρι σήμερα. Αλλά, θα πρέπει να αναφέρω ότι είναι πολλοί εκείνοι που προσδίδουν (ακόμα και σήμερα) στο οπάλιο πνευματικές και θεραπευτικές ιδιότητες, ανάμεσα στις οποίες κατατάσσουν την τύχη, την αγάπη, τη θετική σκέψη, την προσέλκυση χρημάτων, την απαλλαγή από την κατάθλιψη, …..τη θεραπεία του στομάχου (!) και πολλά άλλα.Ανεξάρτητα από το τί πιστεύετε εσείς και εγώ, με την Εικ. 12, που δείχνει τέσσερα λειασμένα δείγματα οπάλιου από το Cooper Pedy, σας εύχομαι καλή τύχη.

Σχετικά Άρθρα