Η επισκεψιμότητα των παλαιών υπόγειων μεταλλευτικών εργασιών είναι ένα θέμα που απασχολεί εδώ και αρκετές δεκαετίες τους Ευρωπαίους , με δεδομένο ότι τα τελευταία χρόνια αποτελεί ολοένα και περισσότερο έναν ισχυρό πόλο έλξης του κοινού που θέλει να ζήσει την βιωματική εμπειρία μιας υπόγειας περιήγησης και να γευθεί έστω και για λίγες στιγμές τις ιδιάζουσες συνθήκες που διαβίωναν οι παλαιοί μεταλλωρύχοι.
Παράλληλα οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τις μεθόδους και τις τεχνικές της υπόγειας μεταλλευτικής εξόρυξης, ενώ έρχονται σε επαφή με τα γεωλογικά πετρώματα, τα ορυκτά και τα μεταλλεύματα στη φυσική τους θέση.
Η διαδικασία που προηγείται της επίσκεψης των υπογείων, όπου κάθε επισκέπτης θα φορέσει την ειδική προστατευτική ενδυμασία , το κράνος με το φωτισμό, τις μπότες κλπ., δημιουργεί ένα ιδιαίτερο συναίσθημα που τον “εξιτάρει”.
Κάθε υπόγεια επίσκεψη δένει την ομάδα, αφού οι επισκέπτες αντιμετωπίζουν ενιαία τα πρωτόγνωρο υπόγειο περιβάλλον, όπως την απόλυτη σιωπή που επικρατεί, το σκοτάδι που σπάει σε αρκετές περιπτώσεις μόνον από τις ακτίνες των φακών, τα νερά που στάζουν από τα τοιχώματα, τις ράγες των βαγονέτων πάνω στις οποίες πρέπει ορισμένες φορές να περπατήσουν, τον περιορισμένο χώρο και βέβαια την απόλυτη απομόνωση από το εξωτερικό κόσμο της επιφάνειας αφήνοντας έτσι πίσω τα όποια προβλήματα και σκοτούρες που έχει ο καθένας μας .
Ξεκινάμε σήμερα με την παρουσίαση παραδειγμάτων προς την κατεύθυνση αυτή! Η παρουσίαση θα γίνει σε 4 συνέχειες, πρώτα η ευρωπαϊκή και εν συνεχεία η ελληνική πραγματικότητα.
Η ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ. ΜΕΡΙΚΑ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:
Η Ευρώπη έχει να επιδείξει πολλά παραδείγματα ανάδειξης και μετατροπής παλαιών και μη ενεργών υπόγειων μεταλλευτικών εργασιών σε ασφαλείς και θεαματικούς επισκέψιμους χώρους εναλλακτικού τουρισμού.
Χωρίς αμφιβολία το αλατωρυχείο της Wieliczka στην Κρακοβία της Πολωνίας είναι από τα πιο εντυπωσιακά επισκέψιμα υπόγεια εξορυκτικά κέντρα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ήταν ενεργό από τον 13ο αι. και του οποίου η λειτουργία σταμάτησε το 1996, ενώ ακόμα και πριν από την καταληκτική αυτή ημερομηνία είχε αρχίσει να λειτουργεί παράλληλα και σαν μουσειακός χώρος.
Το υπόγεια αυτό αλατωρυχείο εντάχθηκε στα δίκτυα της παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και χαρακτηρίζεται από δαιδαλώδεις στοές συνολικού μήκους τριακοσίων χιλιομέτρων, κατανεμημένες σε εννέα επίπεδα που φθάνουν μέχρι βάθος 327 μ. και οι οποίες εκτείνονται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια.
Ο επισκέπτης κατεβαίνει με ανελκυστήρα στο επίπεδο βάθους 135μ, από την επιφάνεια. Τι να πρωτοθαυμάσει κανείς: την τεράστια επιβλητική αίθουσα της εκκλησίας Sainte-Kinga (ΕΙΚΟΝΑ 1) διαστάσεων 54 μ. επί 17 μ. και με ύψος 12 μέτρα, που ακόμη και οι πολυέλαιοι είναι από αλάτι, το κάστρο, τις 40 και πλέον εκκλησίες ή παρεκκλήσια, την υπόγεια λίμνη, το σανατόριο, ή τα έργα τέχνης και τα αγάλματα που είναι σμιλευμένα στο ορυκτό αλάτι (ΕΙΚΟΝΑ 2) και διακοσμούν τις υπόγειες αίθουσες . Παράλληλα ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί στο υπόγειο μουσείο για την ιστορία του ορυχείου και να ξεκουραστεί στο εστιατόριο θαυμάζοντας τον υπόγειο αυτό φαντασμαγορικό χώρο. Το 2018 είχαν επισκεφτεί το αλατωρυχείο της Κρακοβίας 1.750.000 επισκέπτες από 175 χώρες https://www.thefirstnews.com/article/wieliczka-salt-mine-attracts-record-number-of-visitors-in-2018-4161).
Ένα άλλο σημαντικό αλατωρυχείο, που για πολλούς θεωρείται ως το παλαιότερο στον κόσμο, είναι το Salt mine Hallstatt, που ευρίσκεται στην περιοχή Salzkammergut της Άνω Αυστρίας (ΕΙΚΟΝΑ 3) κοντά στο Ζάλτσμπουργκ της Αυστρίας στις όχθες της λίμνης Hallstātter See και είναι προσβάσιμο στο κοινό, αν και είναι ακόμη ενεργό. Η ευρύτερη περιοχή αποτελεί έναν δημοφιλή προορισμό με αποτέλεσμα οι επισκέπτες να μπορούν να συνδυάσουν την υπόγεια επίσκεψη του αλατωρυχείου με την απόλαυση του μοναδικού Αλπικού τοπίου, να περιηγηθούν στα ιστορικά αξιοθέατα και να ψυχαγωγηθούν κάνοντας χειμερινά σπορ.
Ένα επίσης αξιόλογο εξορυκτικό υπόγειο αλατωρυχείο των ορυκτών αλάτων KCl και Nacl ευρίσκεται στην Αλσατία της Γαλλίας (EIKONA 4). Ήταν ενεργό από τις αρχές του 20ου αι. μέχρι το 2004. Η εταιρεία Groupe Rodolphe το μετέτρεψε σε επισκέψιμο μεταλλευτικό χώρο αποκαθιστώντας μάλιστα τον εξοπλισμό ώστε οι επισκέπτες – περιηγητές να μπορούν να κατανοήσουν τις μεθόδους και τεχνικές εξόρυξης .
Λόγω της γενικότερης ανάπτυξης των αλατούχων ιζηματογενών κοιτασμάτων των πιο πάνω αλατωρυχείων, δημιουργούνται οι κατάλληλες προϋποθέσεις για διαμόρφωση , εξαιρετικά μεγάλων και επιβλητικών υπόγειων χώρων, ιδανικών για την υποδοχή και κυκλοφορία μεγάλου αριθμού επισκεπτών.
Παρόλο όμως που τα παραπάνω ευνοϊκά χαρακτηριστικά δεν υφίστανται σε άλλα είδη υπόγειων ορυχείων – μεταλλείων, εντούτοις συναντάμε στον Ευρωπαϊκό χώρο μία πληθώρα από υπόγεια μεταλλεία μεταλλικών ορυκτών , που μετά τη διακοπή της λειτουργίας των έχουν μετατραπεί σε επισκέψιμους και μουσειακούς χώρους. Αποτελούν έτσι έναν ισχυρό πόλο έλξης χιλιάδων επισκεπτών, που αναζητούν μία εναλλακτική βιωματική εμπειρία στα πλαίσια της μεταλλευτικής κληρονομιάς του τόπου τους .
Παρουσιάζονται στην ακριβώς επόμενη ενότητα (ΙΙ), ενώ στις δύο επόμενες ενότητες (ΙΙΙ και IV) δίνεται η ελληνική πραγματικότητα για το θέμα: