Το τελευταίο καιρό γίνεται μία έντονη συζήτηση για την αναγκαιότητα της θεσμοθέτησης του Ενιαίου Διαθεματικού Πάρκου του Λαυρίου και παράλληλα για την ενεργοποίηση όλων των φορέων για την ένταξή του Λαυρίου στο παγκόσμιο δίκτυο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Με γνώμονα λοιπόν το επιτυχημένο παράδειγμα του Πάρκου “Vagonetto” στη Φωκίδα, γίνονται συζητήσεις και ανταλλάσσονται απόψεις για τη δυνατότητα επισκεψιμότητας της στοάς “80” στην Πλάκα Λαυρεωτικής αλλά και επιλεγμένων στοών στην Καμάριζα εντάσσοντας και το φρέαρ Serpieri με τον εμβληματικό πύργο-γάβρια. Και οι δύο αυτές προτάσεις είναι εξαιρετικές ιδέες και συνδυάζουν τη γεω- ορυκτολογική και μεταλλευτική κληρονομιά με την μοναδική εμπειρία που θα αποκτήσουν οι επισκέπτες ταυτιζόμενοι με τους υπογείτες – μεταλλωρύχους των μεταλλείων του 19ου-20ου αι. Ωστόσο οι προτάσεις αυτές θα πάρουν χρόνο να υλοποιηθούν αφού απαιτούνται θεσμικές παρεμβάσεις και κυρίως η εξασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών κονδυλίων, που προβλέπονται να είναι σημαντικά.
Ας εξετάσουμε λοιπόν τα πλεονεκτήματα της πρότασης αυτής για ΑΝΟΙΧΤΟ ΥΠΑΙΘΡΙΟ-ΥΠΟΓΕΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ.
Ο μεταλλευτικός αυτός χώρος του “3ου χλμ”, είναι εύκολα προσβάσιμος, πολύ κοντά στον κεντρικό δρόμο Λαυρίου – Αγίου Κωνσταντίνου (Εικόνα 1), ιδανικός για επισκέπτες που θέλουν να τον συνδυάσουν με άλλες τοποθεσίες επίσκεψης στα πλαίσια μία μονοήμερης περιήγησης. Εισερχόμενοι από την είσοδο (Εικόνα 2) παρατηρούμε ένα υπόγειο θάλαμο μεταλλευτικής εξόρυξης (Εικόνα 3) και στύλους για τη στήριξη της οροφής κατά τη μεταλλευτική δραστηριότητα του 19ου– 20ου αι.
Εντυπωσιακά είναι για τον επισκέπτη τα αρχαία μεταλλευτικά έργα, που έχουν απομείνει όπως οι δαιδαλώδεις ερευνητικές στοές πολύ μικρών διαστάσεων (Εικόνες 4 και 5) καθώς και τα ίχνη κάθετων αυλακώσεων (Εικόνα 6) από τα εξορυκτικά εργαλεία των αρχαίων μεταλλευτών όπως η αρχαία σμίλη (καλέμι) που την ονόμαζαν “Ξοϊς”. Επίσης πολύ κοντά στην είσοδο μπορεί ο επισκέπτης να παρατηρήσει οξειδωμένη σιδηρούχο μεταλλοφορία (Εικόνα 7), που αντικαθιστά το μάρμαρο καθώς επίσης και όμορφους ιδιόμορφους κρυστάλλους ασβεστίτη (εικόνα 8) και φθορίτη (Εικόνα 9) “in situ”.
- Να διερευνηθεί πρωτίστως το νομικό καθεστώς και να γίνουν οι σχετικές θεσμικές παρεμβάσεις, ώστε να είναι δυνατή η επισκεψιμότητα του μεταλλευτικού αυτού χώρου.
- Να εκπονηθεί μελέτη ή να ενταχθεί στην υπό εξέλιξη μελέτη του Δήμου, που διεξάγεται με τη χορηγία του ΣΜΕ για την αξιοποίηση της μεταλλευτικής κληρονομιάς της Λαυρεωτικής. Να εξεταστεί στο πλαίσιο της μελέτης αυτής η δυνατότητα δημιουργίας ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΥΠΑΙΘΡΙΟΥ-ΥΠΟΓΕΙΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ. Συγκεκριμένα:
- Να διαπιστωθεί από τους αρμόδιους φορείς η ασφάλεια του μεταλλευτικού αυτού χώρου. Να καθαριστεί ο περιβάλλον χώρος και βέβαια το εσωτερικό της μεταλλευτικής αυτής θέσης από διάφορα φερτά ξένα στοιχεία που κατά καιρούς συσσωρεύονται.
- Να εξεταστεί η δυνατότητα τοποθέτησης ενός μη μόνιμου διαδρόμου από ξύλινο ή άλλο φιλικό προς το περιβάλλον υλικό ώστε να καθορίζεται η ασφαλής διαδρομή των επισκεπτών αλλά και εκείνων που χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα.
- Να γίνει ηλεκτροφωτισμός του υπόγειου μεταλλευτικού αυτού χώρου, που να τίθεται σε προοδευτική λειτουργία με φωτοκύτταρα.
- Να γίνει τοπογραφική, γεωλογική και μεταλλευτική αποτύπωση που μπορεί να γίνει ΔΩΡΕΑΝ από το ΙΓΜΕ, το Πανεπιστήμιο ή και το Πολυτεχνείο στα πλαίσια διπλωματικών εργασιών των σπουδαστών. Να συνταχθούν καλαίσθητες δίγλωσσες επεξηγηματικές πινακίδες, καθώς και ενημερωτικά φυλλάδια.
Αυτά που προτείνονται δεν είναι δύσκολα, ούτε είναι χρονοβόρα ούτε όμως και δαπανηρά.Όραμα, μεράκι και θέληση να υπάρχει.Άλλα σύγχρονα Ευρωπαϊκά κράτη θα τα είχαν όλα αυτά πραγματοποιήσει. ΟΨΟΜΕΘΑ λοιπόν.
Δημήτρης Μπίτζιος, Dr. Γεωλόγος – Κοιτασματολόγος