ΓΕΩΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ/ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Βιομηχανική Αρχαιολογία και Αρχαιομεταλλευτική Κληρονομιά

Το Λαύριο αποτελεί την κορωνίδα της αρχαιομεταλλευτικής κληρονομιάς στον τόπο μας. Σχέδιο των φάσεων της μεταλλουργίας Λαυρίου, υπό Δ. Μπίτζιου.
Αρχαία Μεταλλευτική Στοά (No.3),δυτικά και δίπλα στο αρχαίο θέατρο Θορικού περί το 3000 π.Χ. όπου θεωρείται ότι έγινε έναρξη της εκμετάλλευσης μεταλλείων αργυρούχου μολύβδου στο Λαύριο.
Στον χώρο του Τεχνολογικού και Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου προτείνεται η δημιουργία χώρου Μουσείου Μεταλλευτικής-Μεταλλουργικής Τεχνολογίας. Αριστερά διακρίνεται το κτίριο “Κονοφάγου”.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες η Βιομηχανική Αρχαιολογία (Industrial Archaeology) και η Διαχείριση της Κληρονομιάς (Heritage Management), δύο νέοι επιστημονικοί κλάδοι, ασχολούνται με τη μελέτη της βιομηχανικής κληρονομιάς και τον προσδιορισμό κατάλληλων τύπων και επιπέδων χρήσης της.

Η βιομηχανική αρχαιολογία είναι ο διεπιστημονικός κλάδος, που συνθέτει τα πορίσματα ιστορικών, αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων, κοινωνιολόγων, μέσα από τα υλικά της κατάλοιπα, (αρχιτεκτονικά κελύφη, μηχανολογικό εξοπλισμό, αρχεία, τεχνικές παραγωγής, κ.ά.) προκειμένου να ερμηνεύσει τις επιδράσεις της βιομηχανίας στην οργάνωση και εξέλιξη της κοινωνίας, της οικονομίας, και του αστικού χώρου.

Το επιστημονικό πεδίο της Διαχείρισης αντλώντας στρατηγικές από τον κόσμο των επιχειρήσεων (π.χ. τη διοίκηση/management και την προώθηση/marketing) προσεγγίζει τη βιομηχανική κληρονομιά όχι μόνο ως ιστορική και πολιτιστική αξία, αλλά ως δυναμικό παράγοντα που μπορεί να συμβάλει στην αναδιάρθρωση μιας περιοχής και της οικονομίας της.

Κάθε σύγχρονη παρέμβαση σε βιομηχανικό τόπο – ανεξάρτητα από την κλίμακά της, π.χ. σύσταση ενός κτιρίου, ή ακόμη, η επανα-ανάπτυξη ενός ολόκληρου τομέα – είναι “προβαλλόμενη”, υλικά και νοητικά, στο πεδίο παρέμβασης και καταλήγει σ’ ένα πλέγμα ισχυρών σχέσεων με το περιβάλλον -φυσικό, κοινωνικό και πολιτιστικό-ή αλλιώς, δυνάμει της συμμετοχής της στη συνολική πολιτιστική παραγωγή. Ο στόχος του προγράμματος πρέπει να είναι, η διατήρηση όχι μόνο του κτιρίου, αλλά επίσης των πολιτιστικών αξιών του (αισθητικές ή αρχιτεκτονικές αρετές, δομική καινοτομία, τυπολογία, ιστορικοί συσχετισμοί, κλπ.).

Βασική πρόκληση αποτελεί η εύρεση της σωστής ισορροπίας μεταξύ διατήρησης και μεταβολής. Η συντήρηση, σχεδόν από την ετυμολογία της, συμφιλιώνει την επιθυμία για συνέχεια με την εισαγωγή νέων χρήσεων, και την αμιγή διατήρηση με την ανάγκη εκσυγχρονισμού της δομής και της εικόνας ενός κτιρίου. Η επανάχρηση είναι παρακινδυνευμένη, αλλά η πιθανότητα αποτυχίας μπορεί να μειωθεί με τη χρήση Μελέτης Εφικτότητας, μεθόδου που αρχικά προτάθηκε τη δεκαετία του 1980 από Βρετανούς αρχιτέκτονες ως σημαντικό αρχικό στάδιο σε κάθε σχέδιο συντήρησης.

Μια Μελέτη Σκοπιμότητας & Βιωσιμότητας περιλαμβάνει ενότητες που αφορούν: α) την τεκμηρίωση ενός τόπου ή κτιρίου και της ιστορικής και πολιτιστικής σημασίας του, β) θέματα όπως: έκθεση κατάστασης του κτιρίου, ιδιοκτησίας, πόρων, προσδοκίες του κοινού, γ) συνοπτική οικονομική έκθεση και σχέδιο αγοράς, δ) Τεχνική Έκθεση για την κατάσταση διατήρησής του και προσδιορισμός πολιτικών συντήρησης (με σχέδια του υπάρχοντος και προτεινόμενου πεδίου παρέμβασης).

Τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά λαμβάνονται υπόψη: η διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας και φυσιογνωμίας, η προσέλκυση επισκεπτών, ο άμεσος ή έμμεσος εκπαιδευτικός χαρακτήρας της και η συμβολή της στην οικονομική ανάκαμψη.

 
Περισσότερα στην συνημμένη εργασία της κας Μ. Καραβασίλη.
Loader Loading…
EAD Logo Taking too long?
Reload Reload document
| Open Open in new tab

Download [336.89 KB]

Ειδικότερα, η γεω-μεταλλευτική κληρονομιά, αποτελεί μια κατηγορία που απαιτείται η ειδική ματιά του γεωλόγου και του μηχανικού μεταλλείων-μεταλλουργού μηχανικού. Οι χώροι εξόρυξης αλλά και επεξεργασίας συνδέονται με τις βασικές πρώτες ύλες για την εξέλιξη της κοινωνίας και της οικονομίας διαχρονικά.

 
Ο λίθος, ο χαλκός, ο σίδηρος κ.ά. χαρακτήρισαν ολόκληρες χρονικές περιόδους και λειτούργησαν ως βάση ανάπτυξης των αντίστοιχων κοινωνιών. Ήδη από την αρχαιότητα, στην Ελλάδα, η εξόρυξη και εκμετάλλευση οψιανού, μαρμάρου, αργύρου, χρυσού, σμύριδας κ.ά. αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη συγκεκριμένων περιοχών με μεγάλη απήχηση στο παγκόσμιο στερέωμα, μέσω του εμπορίου.
 
 
Σε άλλες χώρες ο σίδηρος, ο κασσίτερος, ο άνθρακας, το αλάτι, οι πολύτιμοι λίθοι κ.ά. δημιούργησαν τη δυναμική της οικονομίας διάφορων περιοχών της γης. Οι αρχαιολογικοί αυτοί χώροι σπάνια προστατεύονται σύμφωνα με τις ανάλογες αρχές διαχείρισης τους μαζί με το περιβάλλον τους ή τις επαρχιακές οικιστικές δομές, που συνήθως αναπτύσσονται στην εγγύτητά τους και όπου διέμεναν οι άνθρωποι, που τους αξιοποιούσαν.
 
 
Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στο ότι δεν έχουν καταγραφεί ποτέ οι βασικές κατευθυντήριες αρχές που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό, για τη διαχείριση και διαφύλαξη των χώρων αυτών, που αποτελούν μνημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, εκτός των άλλων από το ICOMOS και τις επιστημονικές επιτροπές του.
 
 
Το Λαύριο αποτελεί την κορωνίδα της αρχαιομεταλλευτικής κληρονομιάς στον τόπο μας.  Το Πολιτιστικό Tεχνολογικό Πάρκο στο Λαύριο, το οποίο δημιουργήθηκε από το μετασχηματισμό του ιστορικού βιομηχανικού συγκροτήματος της πρώην Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου με σκοπό να συμβάλλει στην ανάπτυξη της έρευνας και της τεχνολογίας, με επιστημονικό φορέα το ΕΜΠ, και στην πολιτισμική και οικονομική ανασυγκρότηση της ευρύτερης περιοχής. Αποτελεί ένα πρωτοποριακό εγχείρημα μεγάλης εμβέλειας, που στοχεύει να δώσει στην τεχνολογική πρόοδο ένα χαρακτήρα περισσότερο ανθρώπινο.
 

Στην παρακάτω εργασία της κα. Μ. Μαρμάνη (εισήγηση στην εκδήλωση «Αρχαία και Σύγχρονα Λατομεία-Μεταλλεία-Λιγνιτωρυχεία Ν.Α. Αττικής») γίνεται εκτενής αναφορά στο Λαύριο και επίσης προτάσεις για την ανάδειξη της βιομηχανικής και πολιτιστικής κληρονομιάς τη Λαυρεωτικής.

Loader Loading…
EAD Logo Taking too long?
Reload Reload document
| Open Open in new tab

Download [442.76 KB]

Σχετικά Άρθρα