Παρουσιάζουμε σήμερα δύο εργασίες που αφορούν το υπό εκπόνηση Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΕΧΠ ΟΠΥ)
Η μία από αυτές αξιοποιεί την αποδελτίωση των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εκπόνησης του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΕΧΠ ΟΠΥ) με στόχο τη μεταξύ τους ανάδραση.
■Η εργασία επιχειρεί την εξαγωγή συμπερασμάτων χρήσιμων τόσο στη διαμόρφωση του ΕΧΠ, όσο και για την εφαρμογή του χωρικού σχεδιασμού γενικότερα.
■Τα ζητήματα που εξετάζονται αφορούν:
–καταρχήν στο γενικό προσανατολισμό των Πλαισίων έναντι της εξορυκτικής δραστηριότητας,
–Αφετέρου στη μεθοδολογία προσέγγισης της χωρικής ανάπτυξης της δραστηριότητας.
Η συμπερίληψη της Εθνικής Πολιτικής για την Αξιοποίηση των ΟΠΥ στις κατευθύνσεις του τ. ΥΠΕΚΑ, με πρωτοβουλία της ΓΔΟΠΥ του Υπουργείου, προσέδωσε μια σχετική ομοιογένεια στις αρχικές προσεγγίσεις και επαναληψιμότητα κάποιων κατευθύνσεων για τη χωρική ανάπτυξη της δραστηριότητας.
Εντούτοις, παρά το γεγονός, ότι στην πρώτη φάση των μελετών η ανάλυση και καταγραφή της δραστηριότητας ήταν ενδελεχής, στη δεύτερη φάση και με βάση τις μελέτες και τα ΦΕΚ των εγκεκριμένων Περιφερειακών διαπιστώνεται ότι οι προσεγγίσεις και προτάσεις για τη μελλοντική χωρική ανάπτυξη του κλάδου παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία.
Το σύνολο των μελετητικών ομάδων είναι κατ’ αρχήν υπέρ της προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης της εξορυκτικής βιομηχανίας, αλλά υπό όρους. Ολα τα Πλαίσια υιοθετούν ως γενική κατεύθυνση τις αρχές της Εθνικής Πολιτικής και ειδικότερα τη διασφάλιση της δυνατότητας πρόσβασης στα κοιτάσματα ΟΠΥ (έρευνα και εκμετάλλευση) και την επίλυση ανταγωνισμού των χρήσεων γης. Γενικά, αναγνωρίζεται ότι η εξορυκτική βιομηχανία «έχει προοπτικές και δίνει δυνατότητες τόνωσης της περιφερειακής οικονομίας, νέων εξειδικεύσεων και παραγωγής πρώτων υλών για νέα προϊόντα της διεθνούς αγοράς».
Πρακτικά όλα τα Πλαίσια αποδίδουν έναν αναβαθμισμένο ρόλο στον υποκείμενο χωρικό σχεδιασμό για τη χωρική οργάνωση της εξορυκτικής δραστηριότητας. Η κοινή κατεύθυνση είναι ότι «Από τον υποκείμενο σχεδιασμό θα πρέπει να θεσπιστούν συγκεκριμένοι χωρικοί περιορισμοί που θα εξειδικεύουν τις κατευθύνσεις της μεταλλευτικής πολιτικής».Επίσης ότι ο υποκείμενος χωρικός σχεδιασμός αποτελεί το κατεξοχήν εργαλείο για την επίλυση των συγκρούσεων χρήσεων γης.
Μολαταύτα, τα ίδια τα Πλαίσια δεν επιχειρούν να γεφυρώσουν το κενό μεταξύ της Εθνικής Πολιτικής ΟΠΥ και του σχεδιασμού των χρήσεων γης, μη κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων του άρθρου 6 του ν.4447/2016 για κατευθύνσεις για χρήσεις γης μέχρι τη θεσμοθέτηση του υποκείμενου ρυθμιστικού σχεδιασμού. Σε ορισμένα Πλαίσια τίθενται σαφέστερα τα όρια αρμοδιότητας του υποκείμενου χωρικού σχεδιασμού.
Ουσιαστικά δύο τύπων αναφορές στοχεύουν προς αυτή την κατεύθυνση:
α) Ένταξη στον σχεδιασμό του υποκείμενου επιπέδου (ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ/ΤΧΣ) των ζητημάτων της διαχείρισης των χρήσεων στις μεταλλευτικές ζώνες.
β) Στο πλαίσιο του έργου εκπόνησης Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών προτείνεται η άμεση προώθηση του προγράμματος για την περίπτωση των προστατευόμενων περιοχών της περιοχής, όπου αναπτύσσεται έντονη εξορυκτική δραστηριότητα και απαιτούνται συνολικές ρυθμίσεις χρήσεων που δεν μπορούν να διευθετήσουν τα μεμονωμένα ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ και ΤΧΣ.
Συμπεράσματα:
■Παρότι όλα τα Πλαίσια υιοθετούν ως γενική κατεύθυνση την εφαρμογή των χωροταξικών κατευθύνσεων της Εθνικής Πολιτικής ΟΠΥ, οι τελικές προσεγγίσεις και προτάσεις για τη μελλοντική χωρική ανάπτυξη του κλάδου παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία.
■Υπάρχει έλλειμμα στην κατανόηση της χωρικής συμπεριφοράς και των αναγκών της δραστηριότητας.
■Δεν υπάρχει συντονισμός των τριών νομοθετικών πλεγμάτων που τη διέπουν: τομεακή, περιβαλλοντική, χωροταξική νομοθεσία.
■Δεν αξιοποιούνται οι δυνατότητες του Ν. 4447/2016 για εξειδικεύσεις σε υποκείμενα επίπεδα αλλά και δεν παρέχονται σαφείς κατευθύνσεις προς αυτά.
■Στη βάση αυτή συνάγονται δύο βασικά συμπεράσματα:
– Ανάγκη μιας ειδικότερης προσέγγισης /Πλαισίου για μια δραστηριότητα με ειδικά και μη ευρύτερα γνωστά χαρακτηριστικά.
–Εξ ορισμού δυσχέρεια στην ανάδραση Ειδικού – Περιφερειακών Πλαισίων λόγω της ποικιλομορφίας των τελευταίων.