Του κ Κωνσταντίνου Γιαζιτζόγλου , ΓΕΩΕΛΛΑΣ ΑΜΜΑΕ
Όσοι από εμάς έχουν ασχοληθεί με την αδειοδότηση μιας κατασκευής, οποιουδήποτε είδους και μεγέθους, έχουν βιώσει τον «εφιάλτη» που λέγεται άδεια της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Ακόμα και στην μέση του πουθενά, στην κορφή του βουνού, χιλιόμετρα από κάθε άλλη ανθρώπινη δραστηριότητα της εποχής, οι αρχαίοι μας πρόγονοι με βεβαιότητα θα έχουν αφήσει κάποιο ίχνος τους, αρκετό για να μην μπορούμε να κάνουμε εμείς τίποτε στα υπερκείμενα.
Πρόσφατα προέκυψε η γνωμάτευση του ΚΑΣ για τον Πειραιά, η οποία ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών καθώς αποκλείει μια τεράστια έκταση από οποιαδήποτε οικονομική αξιοποίηση. Πολλοί έσπευσαν να εκτοξεύσουν βαρύτατους χαρακτηρισμούς εναντίον των μελών του ΚΑΣ, χωρίς μάλιστα να γνωρίζουν καν ποιοι το αποτελούν. Το ΚΑΣ δεν προέκυψε αυτόκλητο. Το συγκρότησε το Ελληνικό κράτος (δηλαδή εμείς) για να επιτελέσει ένα συγκεκριμένο έργο. Θα πρέπει λοιπόν να κριθεί ως προς αυτό και μόνον. Να δούμε δηλαδή εάν έπραξε το καθήκον του, σύμφωνα με την αποστολή του, με τον καλύτερο τρόπο.
Όταν συγκροτείς ένα συλλογικό όργανο, οφείλεις κατ’ αρχήν να είσαι σαφής όσον αφορά τον σκοπό, την αποστολή που πρέπει να επιτελέσει. Εν συνεχεία οφείλεις να μεριμνήσεις ώστε τα προσόντα των μελών και τα εργαλεία που θα τεθούν στη διάθεση τους, να είναι επαρκή για να μπορούν να εκτελέσουν την αποστολή τους. Τέλος, θα πρέπει οι διαδικασίες να είναι τέτοιες ώστε να προστατεύουν κατά το δυνατόν την αντικειμενικότητα της κρίσης.
Αποστολή του ΚΑΣ είναι να προστατεύει την αρχαιολογική μας κληρονομιά. Είναι κοινό μυστικό, ότι ολόκληρη η Αττική είναι ένας σημαντικότατος αρχαιολογικός χώρος. Δεν μπορεί λοιπόν να αποτελεί έκπληξη, το γεγονός ότι ακαδημαϊκοί με πολύχρονη θητεία – και προφανή συναισθηματική εγγύτητα – προς την κλασσική κληρονομιά μας, θα έσπευδαν να προστατεύσουν τα μυστικά του υπεδάφους από μείζονες εργασίες οι οποίες με βεβαιότητα θα οδηγούσαν σε καταστροφές. Το γεγονός ότι με την απόφαση τους αυτή εμποδίζουν μια επένδυση, με βάση την Νομοθεσία δεν τους αφορά. Εκ πρώτη όψεως λοιπόν, στην περίπτωση του Πειραιά, το ΚΑΣ έχει πράξει άριστα
Πουθενά στην αποστολή του ΚΑΣ ή στις διαδικασίες λήψης απόφασης δεν προβλέπεται το να ληφθεί υπ’ όψη το προτεινόμενο έργο. Πέραν των περιπτώσεων «μείζονος εθνικού συμφέροντος» που και αυτές είναι σχετικά ασαφείς, όλες οι άλλες περιπτώσεις έργων είναι της ίδιας αξίας και σημασίας για την κρίση του ΚΑΣ και μάλιστα μιας αξίας / σημασίας την οποία δεν έχει ούτε την αρμοδιότητα αλλά ούτε και τα εργαλεία για να κρίνει. Ο αντίλογος ότι, ως ευφυείς πολίτες, τα μέλη του ΚΑΣ οφείλουν να αντιλαμβάνονται την σημασία κάποιων πραγμάτων, θα άνοιγε πολύ επικίνδυνα μονοπάτια, τα οποία είμαι βέβαιος ότι κανένας δεν θέλει να υποδείξει.
Με δυο λόγια, το ΚΑΣ κλήθηκε να αποφασίσει ανάμεσα σε μια επένδυση και την προστασία των αρχαιοτήτων ενώ, αφ’ ενός μεν έχει σαφή «προκατάληψη» (με την καλή έννοια) υπέρ των αρχαιοτήτων, αφ’ ετέρου δε δεν έχει καμία τεκμηριωμένη γνωμάτευση για την αξία της προτεινόμενης επένδυσης για την ευρύτερη κοινωνία. Ακόμα δε και αν είχε, θα έπρεπε να «ζυγίσει» την καθαρά οικονομική επίπτωση της απόρριψης του έργου, έναντι της ενδεχόμενης πολιτισμικής ζημιάς σε περίπτωση που η επένδυση προχωρούσε και κατέστρεφε εν δυνάμει αρχαιολογικούς θησαυρούς.
Η προβλεπόμενη δικλείδα του πολιτικού προϊσταμένου μάλλον είναι προσχηματική, καθώς είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ένα πολιτικό που εξαρτάται από τις ψήφους των πολιτών να «θυσιάζει», αντίθετα στην εισήγηση των αρχαιολόγων, την κληρονομιά μας για να «κερδοσκοπήσει» ένας ιδιώτης. Άρα, αν η τελική απόφαση για την αδειοδότηση ή όχι μιας επένδυσης, δεν περάσει σε ένα άλλο συλλογικό όργανο, στο οποίο θα έχουν ισότιμη φωνή και οι λοιποί κοινωνικοί εταίροι και θα λαμβάνει υπ’ όψη του τόσο τις εισηγήσεις των κρατικών αρχών που είναι επιφορτισμένες με την προστασία των κοινωνικών αγαθών, όσο και τις εισηγήσεις των εμπλεκομένων που έχουν ως αποστολή την παραγωγή των οικονομικών αγαθών, θα συνεχίσουμε να έχουμε απορριπτικές αποφάσεις για λόγους πολιτιστικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς κλπ.
Σε κάθε περίπτωση όμως, το ΚΑΣ και το κάθε ΚΑΣ έκανε την δουλειά που του είχε ανατεθεί, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Το ότι ο σχεδιασμός του συστήματος αδειοδοτήσεων είναι λάθος, είναι άλλο θέμα. Το μείζον θέμα !