Με Κοινή Υπουργική Απόφαση του υπουργού ΥΠΕΝ Γιώργου Σταθάκη και του αν. ΥΠΕΝ Σωκράτη Φάμελλου, ανοίγει ο δρόμος για την αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς που προκλήθηκε από τη λειτουργία του ανενεργού πλέον μεταλλείου Κίρκης στην Αλεξανδρούπολη, με τη διάθεση 5,5 εκατ. ευρώ, που έχουν εξασφαλισθεί από το ΥΜΕΠΕΡΑΑ, στο πλαίσιο της «Αποκατάστασης βιομηχανικών χώρων και μολυσμένης γης».
Η άλλοτε δραστηριότητα στην περιοχή (1973‐1980 και 1989‐1997) δημιούργησε μία ανεξέλεγκτη ρύπανση από βαρέα μέταλλα λόγω της όξινης απορροής. Τα μεταλλεία με τα μεταλλευτικά απόβλητα, η μονάδα εμπλουτισμού, τα τέλματα, τα χημικά εργαστήρια αποτελούν πηγές τοξικών μετάλλων, κυρίως Pb, Cd, As και Cu, Zn, Fe, σε περιεκτικότητες εκατοντάδες ή χιλιάδες φορές πάνω από τα επιτρεπτά όρια όπως ορίζει η ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Το 2004 το μεταλλείο επέστρεψε στον έλεγχο του Δημοσίου, μετά την κήρυξη ως έκπτωτης της ιδιοκτήτριας εταιρείας για παραβίαση της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Έκτοτε ο χώρος διατηρήθηκε ως ανενεργό δημόσιο μεταλλείο, χωρίς ωστόσο να αναληφθεί ουδεμία πρωτοβουλία αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς που είχε προκληθεί.
Πρόκειται για μια έκταση 118.000 στρεμμάτων στους νομούς Έβρου και Ροδόπης, με μεταλλείο, εργοστάσιο εμπλουτισμού και 8 λίμνες-τελμάτων πλήρη τοξικών αποβλήτων που επηρεάζουν τα διερχόμενα ρέματα. Επιπλέον, η περιοχή του ανενεργού μεταλλείου βρίσκεται εξ ολοκλήρου εντός περιοχής του εθνικού καταλόγου του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Δικτύου Natura 2000 και συγκεκριμένα εντός της Ζώνης Ειδικής Προστασίας για την ορνιθοπανίδα (ΖΕΠ), με την επωνυμία «Νότιο Δασικό Σύμπλεγμα Έβρου» και με κωδικό «GR1110009».
Τα μεταλλεία καταλαμβάνουν στον Άγιο Φίλιππο μια περιοχή περίπου 20.000 στρεμμάτων, υποκείμενη στις διαβρωτικές διεργασίες των ανέμων (μεταφορά τοξικής σκόνης) και των βρόχινων νερών, με επακόλουθες καταστροφικές επιπτώσεις την όξινη απορροή και την εκπομπή τοξικών μετάλλων όπως: μόλυβδο, ψευδάργυρο, χαλκό, κάδμιο, αρσενικό, βισμούθιο κ.ά. Τα υλικά αυτά και τα υπόγεια νερά του μεταλλείου καταλήγουν στο Κιρκάλον Ρέμα, το οποίο εκβάλλει κοντά στο εργοστάσιο εμπλουτισμού (flotation) στον ποταμό Ειρήνη. Ο ποταμός Ειρήνη εκβάλλει μετά από 23 χλμ. στο Θρακικό Πέλαγος, στην ανατολική πλευρά της Αλεξανδρούπολης.
Σε απόσταση 3 χλμ. ανατολικά της Κίρκης βρίσκεται η μονάδα επεξεργασίας του μεταλλεύματος. Εκτός από τα δύο κτίρια του εργοστασίου, διατηρούνται επίσης το κτίριο της μονάδας παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος με τμήμα του εξοπλισμού του, το χημείο, η αποθήκη και τρία άλλα κτίρια, μεταξύ των οποίων και η κατοικία του διευθυντή στο υψηλότερο μορφολογικό σημείο της περιοχής. Τα κτίρια αυτά βρίσκονται σε ερειπωμένη κατάσταση. Το μετάλλευμα μεταφερόταν εκεί από τον Άγιο Φίλιππο με εναέρια βαγονέτα και αργότερα με φορτηγά οχήματα για εμπλουτισμό με τη μέθοδο της επίπλευσης (flotation). Στις διεργασίες εμπλουτισμού χρησιμοποιήθηκαν διάφορα χημικά αντιδραστήρια, μερικά ιδιαίτερα τοξικά, όπως οι «ξανθάτες»(οργανικές θειικές ενώσεις), η καυστική σόδα, το θειούχο νάτριο, το κυανιούχο νάτριο κ.ά.
Στο πρόβλημα και στην ανάγκη αντιμετώπισής του είχε αναφερθεί ο αν. ΥΠΕΝ Σωκράτης Φάμελλος, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στον Νομό Έβρου το 2017, και το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας είχε δεσμευτεί για τη δράση αποκατάστασης στο περιφερειακό συνέδριο Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης. Τις σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη μη αποκατάσταση των χώρων του μεταλλείου είχαν διαπιστώσει και οι Επιθεωρητές Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ, με αυτοψίες που διενήργησαν το 2016.
Loading…
Reload document 
Open in new tab Η δράση αποκατάστασης περιλαμβάνει τα εξής μέτρα:
- Επικαιροποίηση των μελετών με ταυτόχρονο έλεγχο, εντοπισμό και καταγραφή της ρύπανσης των εδαφών, ιζημάτων ρέματος, υπόγειων και επιφανειακών υδάτων και κατά δεύτερον των σωρών των αποβλήτων.
- Αποκατάσταση των λεκανών απόθεσης τελμάτων.
- Διαμόρφωση ελεγχόμενου χώρου απόθεσης.
- Διαχείριση των σωρών των εξορυκτικών αποβλήτων.
- Διαχείριση των διαφυγών των τελμάτων και των ρυπασμένων ιζημάτων στα τμήματα των ρεμάτων Κιρκάλων και Ειρήνη.
- Μερική εκτροπή της κοίτης του ρέματος Κιρκάλων (εφόσον απαιτηθεί σύμφωνα με την επικαιροποίηση των μελετών).
- Αποκατάσταση της περιοχής στο μεταλλείο Αγίου Φιλίππου.
Σύμφωνα με την ΚΥΑ, αρμόδιοι φορείς για την υλοποίηση του έργου ορίζονται η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης ως φορέας υλοποίησης του έργου, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Ειδική Γραμματεία Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών ΥΠΕΝ, ΣΥΓΑΠΕΖ), ως κύριος του έργου, το οποίο σύμφωνα με απόφαση του υπουργείου Ανάπτυξης έχει παραλάβει μέσω της Επιθεώρησης Μεταλλείων Βορείου Ελλάδος το δημόσιο μεταλλείο Κίρκης, και η Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ, πρώην Ινστιτούτο Γεωλογικών & Μεταλλευτικών Ερευνών), ως Τεχνικός Σύμβουλος του φορέα υλοποίησης.
Τέλος όπως αναφέρεται στην ΚΥΑ, «η δράση και τα μέτρα αποκατάστασης για την αντιμετώπιση της περιβαλλοντικής ζημίας στο δημόσιο ανενεργό μεταλλείο Κίρκης, εστιάζουν σε δράσεις με στόχο την εξυγίανση και αποκατάσταση του περιβάλλοντος χώρου του εργοστασίου εμπλουτισμού από επικίνδυνα απόβλητα, δεν αφορούν σε οικοδομικές ή συναφείς εργασίες, δεν θέτουν σε κίνδυνο όμορες κτιριακές εγκαταστάσεις ή άλλες υποδομές, δεν έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου Ν. 3028/002, ούτε επηρεάζουν το ιστορικό ή μνημειακό απόθεμα της περιοχής».
[Επιμέλεια: Π. Τζεφέρης]