[Από Δ. Μπίτζιο Dr. Γεωλόγο – Κοιτασματολόγο] [by Dr. D. Bitzios]
Το σημαντικότερο βέβαια γεγονός του Καινοζωικού αιώνα ήταν χωρίς αμφιβολία η εμφάνιση του Ανθρώπου. Σε μία ανασκόπηση της εξελικτικής πορείας του ανθρώπου ο καθηγητής Σ. Παυλίδης σε άρθρο του αναφέρει ότι…. «από σύγχρονες αναλύσεις του ανθρώπινου DNA, φαίνεται ότι τα ανθρωποειδή αποσπάσθηκαν εξελικτικά από τον κύριο κορµό των άλλων πρωτευόντων (πιθήκων) πριν από 5-6 εκατομμύρια χρόνια, δηλαδή κατά τα τέλη του Μειοκαίνου…». Το γένος Homo ουσιαστικά ξεκινάει µε το δίποδο-όρθιο άνθρωπο, γνωστό µε το επιστημονικό όνοµα Homo erectus (όρθιος άνθρωπος), που η αρχή του χάνεται πριν από 1,5 µε 2 εκατομμύρια χρόνια. Τα αρχαιότερα δείγματα του σοφού ανθρώπου “Homo sapiens”, στο είδος που ανήκουµε, έχουν ανασυρθεί από τη γη της Αιθιοπίας και σύμφωνα από µια πρόσφατη προσπάθεια χρονολόγησης, τοποθετούνται ηλικιακά στα 190.000 χρόνια. Οι άνθρωποι µε ανατοµικά χαρακτηριστικά όπως τα δικά µας αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της τελευταίας παγετώδους εποχής, Würm (70.000-15.00 χρόνια ).
Εάν προσομοιώσουμε την ηλικία της γης με ένα 24ωρο ρολόι (Εικόνα 10) τότε η εμφάνιση του ανθρώπου στη Γή, συνέβη μόλις μερικά δευτερόλεπτα πριν ο ωροδείκτης δείξει 24 ακριβώς. Αυτό νομίζω ότι τα λέει όλα, όσον αφορά στην επιρροή του ανθρώπου στην μέχρι τώρα αλλά και πιθανώς και στην μελλοντική πορεία της εξέλιξης του πλανήτη.
Συμπερασματικά από τα παραπάνω φαίνεται ότι κατά τον γεωλογικό χρόνο των 4,5 και πλέον δισεκατομμυρίων ετών, δημιουργήθηκαν αλλά και αφανίστηκαν μαζικά χιλιάδες είδη της ξηράς και της θάλασσας, είτε σαν µια σταδιακή εξελικτική πορεία είτε και σαν μία πολύ γρηγορότερη από τη συνηθισμένη μεταβολή λόγω ταχύτερων περιβαλλοντικών αλλαγών. Ολοκληρώνοντας το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να επισημάνουμε την σημαντική συμβολή στην επιστημονική γνώση της Ανθρωπότητας, του συστηματικού και μεθοδικού ερευνητή Κάρολου ∆αρβίνου (Εικόνα 11) που ήταν ο θεμελιωτής και ο κύριος εκφραστής της θεωρίας της εξέλιξης των ειδών και εκείνος που διατύπωσε, μετά από πολύχρονες έρευνες και μελέτες απολιθωμάτων, το μηχανισμό της φυσικής επιλογής και της κοινής καταγωγής των ειδών.
Η γη συνεχίζει να εξελίσσεται σήμερα. Ο γεωλογικός χρόνος “τρέχει“. Εντυπωσιακά ακτουαλιστικά παραδείγματα.
Αρκετοί άνθρωποι, με βάση παρωχημένες δοξασίες του απώτερου παρελθόντος, θεωρούν ότι όποια εξέλιξη της γεωλογικής δομής και της εξελικτικής πορείας της ζωής στον πλανήτη, που περιγράψαμε πιο πάνω, ολοκληρώθηκε με την εμφάνιση του ανθρώπου σαν η εμφάνιση του ανθρώπου να ήταν ο αυτοσκοπός της φύσης. Ορισμένοι μάλιστα ταυτίζουν μία πιθανή μελλοντική εξαφάνιση του ανθρώπινου είδους με την “συντέλεια του κόσμου” δηλαδή του πλανήτη. Όμως τα γεγονότα που αποκαλύπτει η επιστημονική έρευνα διαψεύδει τέτοιες αβάσιμες και ατεκμηρίωτες απαρχαιωμένες θεωρίες. Ο πλανήτης όπως θα περιγράψουμε στα ακτουαλιστικά παραδείγματα που ακολουθούν δεν είναι σήμερα σταθερός, αλλά συνεχίζει να είναι ενεργός και να εξελίσσεται.
Η ηφαιστειακή και η σεισμική δραστηριότητα, που είναι άμεσα αντιληπτές από τον άνθρωπο, αποτελούν χωρίς άλλο μία τρανή και εμφανή απόδειξη της ενεργούς και συνεχούς τεκτονικής δραστηριότητας της γης. Στην εικόνα 12 φαίνεται η διασπορά των ενεργών ηφαιστείων και των κέντρων της σεισμικής δραστηριότητας κατά μήκος του λεγόμενου “Δαχτυλιδιού της φωτιάς – Ring of Fire” που δημιουργήθηκε από την κίνηση της τεκτονικής πλάκας του Ειρηνικού ωκεανού σε σύγκλιση με τις ηπειρωτικές πλάκες της Ασίας και της Βόρεια – Νότιας Αμερικής και προς τα Δυτικά με τις μικροπλάκες των νησιωτικών συμπλεγμάτων Μαριάνες, Φιλιππίνες, Τόνγκα και Νέας Ζηλανδίας. Συγκεκριμένα στα περιθώρια των ανωτέρω γεωτεκτονικών πλακών συγκεντρώνεται ποσοστό 75% των ενεργών ηφαιστείων και το 81% των σεισμικών εστιών σε παγκόσμια κλίμακα (Wikipedia “Ring of Fire”).
Εξάλλου στον Αιγαιακό χώρο έχουμε ένα εντυπωσιακό φαινόμενο της ηφαιστειότητας και της συνοδευτικής “ εν τη γενέσει ” σήμερα μεταλλογένεσης, που συνδέεται με την κινηματική των τεκτονικών πλακών του Αιγαίου. Πρόκειται για το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπος, ΒΑ της καλδέρας της Σαντορίνης, που ως γνωστόν έδωσε την ιστορική ηφαιστειακή έκρηξη το 1650. Πολλές μικτές διεθνείς ερευνητικές ομάδες διεξάγουν επιστημονικές έρευνες για να κατανοήσουν ένα μοναδικό φαινόμενο που εξελίσσεται σήμερα. Στον καλδερικό κρατήρα υπάρχει ένα σημαντικό μεταλλοφόρο υδροθερμικό πεδίο. Από τους υποθαλάσσιους υδροθερμικούς πόρους εξέρχονται υπέρθερμα υδροθερμικά ρευστά, που έχουν αποθέσει πολυμεταλλικά σουλφίδια και θειικά άλατα βασικών μετάλλων καθώς και πολύτιμα μέταλλα και έχουν οικοδομήσει “Καμινάδες – Black smokers” ύψους έως και 4 m. Επιπλέον, οι υδροθερμικοί πόροι είναι καλυμμένοι με ένα παχύ στρώμα από βακτηρίδια (Εικόνα 13). Ανάλογα ακτουαλιστικά φαινόμενα μεταλλογένεσης συμπαγών θειούχων βασικών μετάλλων έχουν μελετηθεί με γεωτρήσεις και στο Palinuro Volcanic Complex, Aeolian Island Arc στην γειτονική Ιταλία. Ευνόητο λοιπόν είναι ότι οι μεταλλικές συγκεντρώσεις που συνδέονται με την σύγχρονη ηφαιστειότητα θα δημιουργήσουν στην πορεία του γεωλογικού χρόνου σημαντικά κοιτάσματα μεταλλικών πρώτων υλών ανατρέποντας βέβαια τον χαρακτηρισμό των μη ανανεώσιμων πρώτων υλών.
Συνέχεια στο: Ο γεωλογικός χρόνος (V)
[Επιμέλεια: Π. Τζεφέρης]