Μάρμαρα Σφακίων: Τα ίχνη ενός αρχαίου λατομείου

Η παραλία Μάρμαρα Λουτρού Σφακίων που εκτός από τα καταγάλανα νερά διαθέτει και ...plattenkalk!

Η παραλία Μάρμαρα στην έξοδο του φαραγγιού της Αράδαινας στην περιοχή των Σφακίων. Βρίσκεται 85χλμ νότια των Χανίων και 5χλμ δυτικά του Λουτρού.

Υπάρχει στην περιοχή των Σφακίων μία μικρή παραλία προσβάσιμη διά θαλάσσης, τα “Μάρμαρα”, που αποτελεί “κοινό μυστικό” για τους επισκέπτες τα τελευταία χρόνια και κατακλύζεται από τουρίστες κάθε καλοκαίρι. Πέρα από τα υπέροχα καταγάλανα νερά και το χαρακτηριστικό βότσαλο που έχουν και άλλες παραλίες της περιοχής, εδώ δεσπόζουν συμπαγείς βράχοι από μάρμαρο που προσδίδουν στην παραλία την ιδιαίτερη φυσιογνωμία της.

Για την ιστορία του αρχαίου λατομείου μαρμάρου που υπήρχε στο σημείο αυτό αλλά και γενικότερα για τη λατομική δραστηριότητα στην Ελλάδα κατά τους ιστορικούς και προϊστορικούς χρόνους γράφει ο καθηγητής Μανόλης Μανούτσογλου, κοσμήτορας της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Chaniotika Nea Diadromes25aug2018 by tzeferisp on Scribd

Αν και έχει ήδη αναφερθεί στο βιβλίο του Στέλιου Μιχ. Μανωλιούδη Κρήτη: από τα αρχαία λατομεία στα μνημεία του πολιτισμού, ελάχιστα είναι γνωστά για το αρχαίο λατομείο μαρμάρων, στη θέση Μάρμαρα, δυτικά από το Λουτρό, στην επαρχία Σφακίων. Μια περιοχή που στην κυριολεξία αγκυρώνει το φαράγγι της Αράδαινας με τη θάλασσα, με μια μικρή βοτσαλένια παραλία, που περιστοιχίζεται από δεκάδες σπήλαια και απότομους βράχους που έχουν σμιλευτεί σκαφοειδώς από την μηχανική θαλάσσια διάβρωση (βλ. Φωτ.)

Τμήμα του λατομικού χώρου δίπλα στο κύμα.Στον ευρύτερο λατομικό χώρο διαπιστώνουμε την ύπαρξη φυσικών “καναλιών” που προέκυψαν από την διεύρυνση των συζυγών ρηγμάτων στην περιοχή.

Στην θέση αυτή, σύμφωνα με τον καθηγητή, εξορύχθηκε μάρμαρο που ανήκει στην ίδια στρωματογραφική ακολουθία με το Marmor Taenarium ή Rosso Antico των Ρωμαίων (Ηώκαινο της Ομάδας των Πλακωδών Ασβεστολίθων), ένα μάρμαρο που εμπεριέχει το ορυκτό αιματίτη που του προσέδωσε το ερυθρο - πορφυρόχρου έως κόκκινο χρώμα του και εξορύχτηκε αρχικά (αλλά όχι μόνο) στην ακροτελεύτια περιοχή της χερσονήσου της Μάνης,στο ακρωτήριο Ταίναρο. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα χρωματιστά μάρμαρα της αρχαιότητας, χρησιμοποιήθηκε τουλάχιστον από τη Μεσομινωική ΙΙΙ περίοδο (δηλαδή το 1700 π.Χ.), με πολλά κενά, στη νεοκλασική περίοδο. Από τα μάρμαρα αυτά κατασκευάστηκαν πανέμορφα αγγεία, αγάλματα και διάφορα αρχιτεκτονικά-διακοσμητικά στοιχεία όπως δάπεδα,τοίχοι, μικρές στήλες, γείσα κ.λπ.
  
Rosso antico και porfido verde antico: λίθοι λακωνικοί πλην πολυτελείς!

Στη δυτική περιοχή της παραλίας Μάρμαρα εκεί όπου μεταμορφωμένο υπόβαθρο καταλήγει στη θάλασσα και σε μια περιοχή που εκτείνεται μερικές δεκάδες μέτρα προς τα δυτικά παράλληλα με τη θάλασσα εκτείνεται ο αρχαίος λατομικός χώρος Μάρμαρα.

Εξορυγμένοι όγκοι και υπολείμματα σφυρηλάτησης

Στον ευρύτερο λατομικό χώρο διαπιστώνουμε την ύπαρξη φυσικών “καναλιών” που προέκυψαν από την διεύρυνση των συζυγών ρηγμάτων στην περιοχή . Η εξόρυξη όπως φαίνεται ξεκίνησε ακριβώς δίπλα στη θάλασσα και μάλιστα σε θέσεις όπου το ορατό πάχος των ερυθρών μαρμάρων ξεπερνάει το μέτρο. Η εξόρυξη υποβοηθούμενη από την ύπαρξη ασυνεχειών λόγω ρηγμάτωσης δεν ξεπερνάει την διάσταση του μέτρου ώστε να εξορύσσονται ογκοτεμάχια που μετακινούνται αλλά και φορτώνονται πιθανώς σε πλοιάρια.

Ενδείξεις εξόρυξης υπόλευκου μαρμάρου στην ίδια θέση

Πέραν όμως από το μάρμαρο αυτό (τύπου "ταινάριου λίθου") εξορύχθηκε στον ίδιο λατομικό χώρο και μια ακόμα «ποικιλία» μαρμάρων, το υπόλευκο, αδροκρυσταλλικό μάρμαρο που προσομοιάζει τουλάχιστον οπτικά με το υπόλευκο μάρμαρο Διρού, που εξορύχτηκε στο παρελθόν από δύο λατομεία, τα οποία βρίσκονται νοτίως του σπηλαίου της Μάνης, κοντά στο χωριό Χαρούδα (φωτ.)

Οπως και το ερυθροπορφυρόχροο μάρμαρο της Μάνης, εξορύχθηκε τόσο κατά τη ρωμαϊκή περίοδο, όσο και κατά τους νεότερους χρόνους, από την αγγλογαλλική εταιρεία "Grecian Marbles" έτσι και στην περιοχή Μάρμαρα υπάρχουν στοιχεία εκμετάλλευσης νεότερων χρόνων. Δεν έχουν βρεθεί διαθέσιμα στοιχεία για το πού έχουν χρησιμοποιηθεί τα μάρμαρα που εξορύχθηκαν από τη θέση Μάρμαρα, θα ήταν χρήσιμο να βρεθούν.

[Επιμέλεια Π. Τζεφέρης]