Τρείς είναι οι κατηγορίες αξιοποίησης της Γεωθερμικής Ενέργειας: Α) H Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή (electricity uses) Β) Οι άμεσες χρήσεις της γεωθερμίας (direct uses) που περιλαμβάνουν λουτροθεραπεία, αγροτικές εφαρμογές, τηλεθέρμανση κλπ. και Γ) Οι Γεωθερμικές Αντλίες Θερμότητας, δηλ. η αξιοποίηση της αβαθούς γεωθερμίας (Τ<25°C, shallow uses) για θέρμανση-δροσισμό.
Ηλεκτροπαραγωγή από γεωθερμικά ρευστά υλοποιείται σε οκτώ (8) χώρες της Ευρώπης, στις οποίες δεν συμπεριλαμβάνεται η Ελλάδα, αναμένεται όμως ο αριθμός αυτός να υπερδιπλασιαστεί μέχρι το 2020, δεδομένου ότι πολλά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη και προβλέπεται να ολοκληρωθούν μέχρι το 2020. Ως προς το ποσοστό διείσδυσης, μόνο στην Ισλανδία, Ιταλία και Τουρκία, η γεωθερμία καταφέρνει να υπερβεί το όριο του 1% συμμετοχής στο εθνικό ισοζύγιο ηλεκτρικής ενέργειας ενώ γενικότερα στο σύνολο της ΕΕ, οι ΑΠΕ συμμετέχουν σε ποσοστό που αγγίζει το 30% (στοιχεία Eurostat 2016).
Στην περίπτωση των άμεσων (θερμικών) εφαρμογών, η γεωθερμία φαίνεται ότι έχει πλέον αποκτήσει μια σταθερή βάση στην ενεργειακή αγορά της Ευρώπης, καθόσον ήδη εφαρμόζεται σε 28 χώρες, κυρίως για τηλεθέρμανση (4,9 GWth.), λουτροθεραπεία (2,24 GWth) καθώς και στον αγροτικό τομέα (1,69 GWth).
Το «State of the Art» Για Τ… by PETROS TZEFERIS on Scribd
Στην Ελλάδα γίνονται σημαντικές προσπάθειες κυρίως στον τομέα των άμεσων εφαρμογών, ο οποίος έχει τεθεί σε τροχιά ανάπτυξης, κυρίως στις Περιφέρειες Μακεδονίας-Θράκης, εντούτοις σε μία χώρα με τόσο αξιόλογο δυναμικό εντοπισμένο σε τόσο μικρά βάθη ταμιευτήρων, η γεωθερμία δεν έχει ακόμη παγιωθεί στο ενεργειακό ισοζύγιο και παραμένει διαχρονικά η μεγάλη αγνοημένη ΑΠΕ. Πράγματι, λιγότερο από το 10% των βεβαιωμένων γεωθερμικών αποθεμάτων για θερμικές χρήσεις αξιοποιείται σήμερα, ενώ η καταγραφείσα αύξηση της εγκατεστημένης γεωθερμικής ισχύος την τελευταία δεκαετία οφείλεται κυρίως στην αξιοποίηση της αβαθούς γεωθερμίας με τις ΓΑΘ, για τον κλιματισμό εσωτερικών χώρων.
Πράγματι, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, ο τομέας με τους μεγαλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων χρόνων είναι αυτός των γεωθερμικών αντλιών θερμότητας (ΓΑΘ), όπου οι μονάδες υπερβαίνουν συνολικά σε αριθμό τα 2 εκατ. με συνολική εγκατεστημένη ισχύ πάνω από 20 GWth, ποσοστό περίπου 65% στο σύνολο. Μάλιστα, για την περίπτωση των ΓΑΘ υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να επιτευχθεί ο ευρωπαϊκός στόχος των 48 GWth ισχύος μέχρι το 2020 (EGEC, Ferrara Declaration 1999).
Ως προς την ηλεκτρική ενέργεια, η συμμετοχή της γεωθερμίας είναι μηδενική, ενώ η συμμετοχή των ΑΠΕ στην (ακαθάριστη τελική) κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στη Χώρα μας για το 2016 ανήλθε στο 24,1%, κατατάσσοντας την Ελλάδα στη 15η θέση ανάμεσα στα 28 κράτη-μέλη (στοιχεία Eurostat).
Ως προς την τεχνολογική πρόοδο, η αξιοποίηση των Εξελιγμένων Γεωθερμικών Συστημάτων (Enhanced Geothermal Systems, EGS), ειδικά σε περιοχές της Κεντρικής Ευρώπης όπου δεν υπάρχει διαθέσιμος γεωθερμικός πόρος (ατμός ή νερό) ή οι ποσότητες είναι ανεπαρκείς και, επίσης, η διαπερατότητα των πετρωμάτων είναι σχετικά μικρή, έχει δώσει σημαντικές λύσεις. Μάλιστα, η επιτυχής εφαρμογή της τεχνολογίας των EGS έχει αυξήσει τις προσδοκίες για την παγκόσμια παραγωγή γεωθερμικής ισχύος από τα σημερινά επίπεδα των 10 GWe στα 150 GWe μέχρι το 2050 (Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας).
Η τεχνολογία EGS, βρίσκει εφαρμογή στην Ευρώπη σε τρεις ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες (Inshein και Landau στη Γερμανία, Soultz-sous-Forêts στη Γαλλία) και μία θερμική μονάδα (Rittershoffen, Γαλλία), ενώ αρκετές ακόμη μονάδες βρίσκονται υπό κατασκευή. Εντούτοις, το κόστος της αρχικής επένδυσης και το γεωλογικό αλλά και περιβαλλοντικό ρίσκο παραμένουν αρκετά μεγάλα. Για παράδειγμα, στη μονάδα EGS στο Soultz-sous-Forêts της Γαλλίας, ηλεκτρικής ισχύος 1,7MWe, η θερμότητα εξάγεται από γρανιτικά πετρώματα που βρίσκονται σε βάθος περίπου 5km στην κοιλάδα του Ρήνου, με τη βοήθεια τεσσάρων γεωτρήσεων και αφού είχε προηγηθεί η δημιουργία μίας ζώνη ρωγματώσεων με υδραυλικό και χημικό τρόπο.
Μεγάλης επιστημονικής και τεχνολογικής αξίας είναι και το πρόγραμμα Iceland Deep Drilling Project (γεώτρηση βάθους 4-5 ΚΜ και τελική θερμοκρασία 430-450°C) με στόχο την μελέτη της ενεργειακής συμπεριφοράς υπερκρίσιμων υδροθερμικών ρευστών που βρίσκονται σε μεγάλα ηφαιστειακά βάθη (βλ. εικόνα).
Στο επισυναπτόμενο άρθρο γίνεται ανάλυση και στις τρεις κατηγορίες χρήσεων, τόσο για την Ευρώπη οσο και για την Ελλάδα. Επίσης, γίνεται αναφορά στον νέο νόμο για την γεωθερμία ο οποίος αναθεωρεί τον ισχύοντα Ν. 3175/2003.Ο νέος νόμος, που αναμένεται σύντομα να εισαχθεί στη βουλή (έχει συνταχθεί από ειδική επιτροπή και έχει ήδη περάσει το στάδιο της δημόσιας διαβούλευσης, http://www.opengov.gr/minenv/?p=9454), προσβλέπει στην ενίσχυση της επενδυτικής κινητικότητας κυρίως στη χαμηλή ενθαλπία, διαχωρίζοντας την αξιοποίηση από τη διαχείριση των πεδίων οπότε με τον τρόπο αυτό προσδοκάται η είσοδος του μικρού τοπικού επενδυτή στη γεωθερμική αγορά.
Ουσιαστικά σήμερα δεν γίνεται διαχείριση σε κανένα πεδίο. Επιπλέον δε η κατηγοριοποίηση και ο χαρακτηρισμός των πεδίων που προβλέπεται από τον Ν. 3175 σε «βεβαιωμένα» και «πιθανά» είναι κατ’ουσίαν πλασματικός. Ο νέος νόμος, προβλέπει νέα κατηγοριοποίηση των γεωθερμικών πεδίων σε τοπικού (θερμοκρασία ρευστού 30-90°C) και εθνικού ενδιαφέροντος (άνω των 90°C) καθώς και τον ορισμό της ελάχιστης θερμοκρασίας γεωθερμικού δυναμικού στους 30°C, παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα αξιοποίησης αρκετών αγροτικών υδρογεωτρήσεων για άρδευση. Τέλος, απλοποιούνται ορισμένες διαδικασίες αδειοδότησης και θεσπίζονται ανταποδοτικά οφέλη, από τα μισθώματα, για τις τοπικές κοινωνίες, με το 10% του ποσού των ετήσιων αναλογικών μισθωμάτων να διατίθεται πλέον στους Δήμους. Εξάλλου, η γεωθερμική ενέργεια, εκτός των εθνικών στόχων που έχουν τεθεί, αποδεδειγμένα συμβάλει στην περιφερειακή ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, είτε είναι αστικές είτε αγροτικές, με πολλά άμεσα και έμμεσα πολλαπλασιαστικά οφέλη.
[του Πέτρου Τζεφέρη]
Επίσης έχει δημοσιευθεί: https://energypress.gr/news/state-art-gia-tis-hriseis-tis-geothermias-se-eyropi-kai-ellada