Με απόφαση που συνυπέγραψαν ο Υπουργός και ο Αναπληρωτής Υπουργός, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Σταθάκης και Σωκράτης Φάμελλος, εγκρίθηκε το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο (ΠΧΠ) της Θεσσαλίας, το οποίο αναθεωρεί και αντικαθιστά το προγενέστερο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της ίδιας Περιφέρειας. Με την απόφαση αυτή που εντός των ημερών θα πάρει αρθ. ΦΕΚ εγκρίνεται και περιβαλλοντικά το ΠΧΠ με την έγκριση της αντίστοιχης ΣΜΠΕ.
Η Περιφέρεια Θεσσαλίας βρίσκεται σε προνομιακή γεωγραφική θέση, στο κέντρο της ελληνικής επικράτειας, συνδέοντας όλες τις άλλες Περιφέρειες. Χαρακτηρίζεται από μεγάλη βιοποικιλότητα, μοναδικό συνδυασμό ορεινών όγκων και εκτεταμένης εύφορης πεδιάδας, διαθέτει αξιόλογα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, εξαιρετικά μορφωμένο και καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό με εμπειρία και μεγάλες δυνατότητες εξειδίκευσης, στον πρωτογενή τομέα, την αγροδιατροφική βιομηχανία, τη μεταποίηση, την έρευνα, τον τουρισμό. Παράλληλα, είναι μία Περιφέρεια με μεγάλη ιστορικότητα και παραδόσεις. Παρόλο που η ύφεση έπληξε την περιοχή εντονότερα και η αποεπένδυση είχε αρχίσει πριν από την κρίση, η αγροτική οικονομία και η μεταποίηση έδειξαν αντοχές, καθώς ως ποσοστό του ΑΕΠ και οι δυο αυτοί τομείς είναι πάνω από τον εθνικό μέσο όρο. Η Θεσσαλία έχει όλα τα περιθώρια να προσελκύσει επενδύσεις και να μετασχηματιστεί, ώστε να εδραιωθεί ως σημαντικό αγροτοβιομηχανικό κέντρο και τουριστικό θέρετρο.
Με το ΠΧΠ Θεσσαλίας, προωθείται η αξιοποίηση της κεντροβαρούς θέσης της Περιφέρειας και των νέων εθνικών αξόνων που διέρχονται από τη Θεσσαλία, ή πλησίον αυτής, με στόχο τη μετουσίωσή τους σε ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
Οι πόλοι ανάπτυξης περιλαμβάνουν, αφενός τις δύο μεγάλες πόλεις Λάρισα και Βόλο οι οποίες, μέσω της δικτύωσής τους, μπορούν να λειτουργήσουν ως δίπολο και να συγκροτήσουν τον τρίτο ελληνικό αστικό πόλο με περιθώρια άσκησης διεθνούς ρόλου και αφετέρου τους δευτερεύοντες πόλους ανάπτυξης, που είναι τα Τρίκαλα και η Καρδίτσα. Επίσης, το λιμάνι του Βόλου συγκαταλέγεται στις κύριες διεθνείς θαλάσσιες πύλες της χώρας, με μεγάλες δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης ως τουριστικό και εμπορικό κέντρο, μέσω προγραμματισμένων και προτεινόμενων έργων για την αναβάθμιση του λιμανιού και των λοιπών δικτύων μεταφορών με τα οποία συνδέεται.
Κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης. Σημαντικές μονάδες παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν σήμερα στην Περιφέρεια είναι οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί των τεχνητών λιμνών Πλαστήρα και Σμοκόβου. Ιδιαίτερης σημασίας σε εθνικό επίπεδο είναι τα έργα του Αχελώου, στο τμήμα τους που αφορά την παραγωγή ενέργειας.
Με στόχο την πρόληψη και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή προβλέπονται: η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας, η προώθηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και της Συμπαραγωγής Ενέργειας σε όλους τους τομείς (δημόσια διοίκηση, κατοικία, βιομηχανία, μεταφορές). Η ανάπτυξη των ΑΠΕ αφορά σε αιολικές και φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, μικρά υδροηλεκτρικά έργα. Ως «Περιοχή Αιολικής Προτεραιότητας» καθορίζεται το δυτικό ορεινό τμήμα της ΠΕ Καρδίτσας, στις ΔΕ Καλλιφώνου, Μενελαϊδας, Ρεντίνης και Ιτάμου.Όσον αφορά τα δίκτυα διανομής εκτιμάται ότι δεν θα απαιτηθούν έργα μεγάλης κλίμακας για τη σταδιακή τους ενίσχυση, ώστε να καλυφθούν οι μελλοντικές ανάγκες στις περιοχές που προγραμματίζεται ένταση της αστικής και ιδιαίτερα της βιομηχανικής ανάπτυξης, δεδομένου ότι με την υπάρχουσα όδευση, οι κεντρικές γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας διασχίζουν τις περιοχές αυτές.
Η Μαγνησία είναι γνωστή για τα λατομεία μαρμάρων που συγκεντρώνονται εκεί, τα οποία προσφέρουν μεγάλη ποικιλία λευκών, ημίλευκων, ροζ και έγχρωμων μαρμάρων. Σημαντικό κέντρο έντονης λατομικής δραστηριότητας η περιοχή δίνει συνολική ετήσια παραγωγή ογκομαρμάρων της τάξης των 5.000 m3 από 6 λατομεία μαρμάρων (στοιχεία ΙΓΜΕ).Αναφορικά με την εξορυκτική δραστηριότητα, στη Θεσσαλία η υφιστάμενη εξορυκτική δραστηριότητα αφορά αποκλειστικά λατομικές εγκαταστάσεις και όχι μεταλλεία. Στο σύνολό τους οι εγκαταστάσεις αυτές παράγουν αδρανή απόβλητα. Συνεπώς, δεν πρόκειται για μια σημαντική πηγή ρύπανσης. Επίσης, στα νησιά των Σποράδων πρακτικά δεν λειτουργούν λατομεία και μεταλλεία.
Τα λατομεία αδρανών υλικών είναι συνολικά 16 και είναι κατανεμημένα σε όλη την περιοχή μελέτη. Από τη διαθέσιμη πληροφορία διαπιστώνεται ότι τα περισσότερα, 7 τον αριθμό, βρίσκονται στην ΠΕ Λάρισας, ακολουθεί με 4 η ΠΕ Μαγνησίας, με 3 η ΠΕ Καρδίτσας και με 2 η ΠΕ Τρικάλων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΓΜΕ, η περιοχή δίνει συνολική ετήσια παραγωγή αδρανών της τάξης των 11,8 εκ. τόνων.
Τα λατομεία βιομηχανικών ορυκτών συγκεντρώνονται στη Λάρισα, με υλικό εξόρυξης αποκλειστικά την άργιλο. Οι μεγάλες βιομηχανίες κεραμικών οφείλουν σε μεγάλο βαθμό την δυναμική παρουσία τους στα πλαίσια ενός ιδιαίτερα ανταγωνιστικού κλάδου της ελληνικής μεταποίησης στις αργίλους που παράγουν συνήθως από ιδιόκτητες εγκαταστάσεις εξόρυξης. Συγκεκριμένα σε λειτουργία είναι 6 ιδιωτικά λατομεία.
Στον πίνακα παρουσιάζονται αναλυτικά τα λατομεία της περιοχής μελέτης με τα στοιχεία της θέσης, την επωνυμία του εκμεταλλευτή και τα δεδομένα δραστηριότητας σχετικά με την κατηγορία (λατομείο αδρανών, λατομείο μαρμάρων, λατομείο βιομηχανικών ορυκτών) και το υλικό εξόρυξής του.
[Επιμέλεια: Π. Τζεφέρης]