ΓΕΩΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ/ΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗΜΕΤΑΛΛΕΥΤΙΚΟ ΛΑΥΡΙΟ

Ρήγμα αποκόλλησης στο Πόρτο Εννιά Λαυρεωτικής: ένας εντυπωσιακός γεώτοπος (Ι)

Φωτ. 0. Πόρτο Εννιά. Γενική άποψη του Ρήγματος Αποκόλλησης Λαυρεωτικής (OL) με κόκκινη γραμμή, που φέρνει σε επαφή την “Ανώτερη Τεκτονική Ενότητα” (UTU) με την “Κατώτερη Τεκτονική Ενότητα” (LTU). Φωτογραφία από Δ. Μπίτζιο.
ΦΩΤΟ 1: Πόρτο Εννιά. Στην ίδια περιοχή του Ρήγματος Αποκόλλησης Λαυρεωτικής (OL) με κόκκινη διακεκομμένη γραμμή. Χαρακτηριστική είναι η εντυπωσιακή λέπτυνση, λόγω της τεκτονικής διαδικασίας της αποκόλλησης, του “Ανώτερου Μαρμάρου” (UM) που φθάνει σε πάχος τις λίγες δεκάδες εκατοστά, ενώ ο σχηματισμός αυτός στην ευρύτερη περιοχή φθάνει τα 150μ. Η φωτογραφία από την δημοσίευση των Berger, A., Schneider, A.D., Grasemann, B. & Stockli, D.,(2012).

[του Δ. Μπίτζιου, Dr. Γεωλόγου – Κοιτασματολόγου] [by Dr. D. Bitzios]


ΣΤΟ ΠΟΡΤΟ ΕΝΝΙΑ ΕΝΑ ΡΗΓΜΑ ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗΣ ΠΟΥ ΕΚΤΕΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ ΕΩΣ ΔΥΤΙΚΑ ΤΩΝ ΚΥΚΛΑΔΩΝ. ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΕΝΑΝ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΟ ΚΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΓΕΩΤΟΠΟ.

Πρόκειται για το Ρήγμα Αποκόλλησης Λαυρεωτικής (ΦΩΤΟ 0 και 1) που αποτελεί τμήμα του Δυτικού Τεκτονικού Συστήματος Αποκόλλησης των Κυκλάδων(ΦΩΤΟ 4, WCDS κατά C.Scheffer et al. 2015).

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ, ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΑ, ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΛΑΥΡΕΩΤΙΚΗΣ;

Για να κατανοήσουμε καλύτερα το τεκτονικό αυτό φαινόμενο του Ρήγματος Αποκόλλησης Λαυρεωτικής, θα πρέπει να κάνουμε μία σύντομη περιγραφή της γεωλογικής δομής της Λαυρεωτικής.

ΦΩΤΟ 2: Οι δύο κύριες Τεκτονικές Ενότητες: η “Ανώτερη”(UTU) και η “Κατώτερη Τεκτονική Ενότητα” (LTU), η οποία περιλαμβάνει, από πάνω προς τα βαθύτερα υψομετρικά επίπεδα, το “Ανώτερο Μάρμαρο”(UM), τους “Σχιστόλιθους Καισαριανής ή Καμάριζας” (SCH) και το “Κατώτερο Μάρμαρο”(LM). Η επαφή των δύο Τεκτονικών Ενοτήτων είναι τεκτονική με το χαρακτηριστικό Ρήγμα Αποκόλλησης Λαυρεωτικής (OL). Φωτογραφίες σύνθεση από Δ. Μπίτζιο.

Στην γεωλογική δομή αυτή, μεγάλη σημασία για την μεταλλογένεση παρουσιάζει η παρουσία του διεισδυτικού γρανοδιορίτη (Gr) Ανω Μειοκαινικής ηλικίας (8.27±0.11 Ma ή κατά άλλους ερευνητές 7.1±0.6 έως 7.9 ± 0.6 Ma), που αποτελεί μεν μία μικρή εμφάνιση στην περιοχή της Πλάκας, αλλά σύμφωνα με τα γεωφυσικά δεδομένα, πιθανολογείται η παρουσία ενός μη αποκαλυφθέντος μαγματικού θαλάμου σε βάθος κάτω από το χώρο του Λαυρίου. Επίσης στην γεωλογική δομή της Λαυρεωτικής συμμετέχουν “Yπολείμματα της Yποπελαγονικής ζώνης” καθώς και “Νεογενείς και Tεταρτογενείς σχηματισμοί”.Στην ΦΩΤΟ 2 διακρίνονται, από τα ανώτερα προς τα κατώτερα υψομετρικά επίπεδα, δύο κύριες Τεκτονικές Ενότητες: (i) την “Ανώτερη Τεκτονική Ενότητα” (UTU), πάχους 100-250μ.,από γλαυκοφανητικούς, χαλαζιακούς, μοσχοβιτικούς, σχιστόλιθους (κυανοσχιστόλιθοι) με ορίζοντες μαρμάρου και την παρουσία μεταβασιτών. και (ii) την “Κατώτερη Τεκτονική Ενότητα” (LTU),που περιλαμβάνει, από τα ανώτερα προς τα κατώτερα υψομετρικά επίπεδα, το “Ανώτερο Μάρμαρο” (UM) πάχους έως 150μ., τους “Μαρμαρυγιακούς Σχιστόλιθους Καισαριανής ή Καμάριζας” (SCH) πάχους έως 300μ. με Τριαδική πρωτολιθική ηλικία (240±4 Ma.) και το “Κατώτερο Μάρμαρο” (LM) πάχους έως 350- 500μ.

Εντός των οριζόντων του μαρμάρου κοντά ή και στις επαφές τους (που συχνά είναι τεκτονισμένες-shear zones κατά Ν. Skarpelis, 2007), με τους σχιστολίθους (1η, 2η, 3η επαφή), αναπτύχθηκαν πολύ μεγάλα κοιτάσματα κύρια στρωματοειδούς, σακοειδούς, ή και φλεβοειδούς μορφής. Τα κοιτάσματα αυτά κατατάσσονται στον γενετικό τύπο “αντικατάστασης” (“manto-type”) ανθρακικών πετρωμάτων (μαρμάρων) από μικτά θειούχα βασικών μετάλλων Pb-Ag,Zn,Fe. Τα μεταλλεύματα αυτά έτυχαν εκμετάλλευσης από την 4η-3η χιλιετία π. Χ. με αποκορύφωμα την κλασική περίοδο του 5ου- 4ου αι.π.Χ. όπου το Αρχαίο μεταλλευτικό Λαύριο αποτελούσε τον κύριο χρηματοδότη της αίγλης της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Από τα τέλη του 19ου μέχρι τα τέλη του 20ου αι. το μεταλλευτικό Λαύριο ξαναζεί, δημιουργώντας την πρώτη βαριά βιομηχανία της νεότερης Ελλάδας, ενώ παράλληλα “κτίζεται” η πόλη του σημερινού Λαυρίου.



ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΑΥΤΟ ΤΟ ΡΗΓΜΑ ΑΠΟΚΟΛΛΗΣΗΣ;
ΦΩΤΟ 4: Το Δυτικό Σύστημα Τεκτονικής Αποκόλλησης WCDS, που εκτείνεται από την Λαυρεωτική και πιθανώς Βορειότερα μέχρι στα δυτικά όρια του Αττικο-Κυκλαδικού Μεταμορφικού Συμπλέγματος, σε ένα συνολικό μήκος άνω των 100χλμ. Σχεδιάγραμμα που περιλαμβάνεται στην δημοσίευση των Scheffer, C., Vanderhaeghe, O., Lanari, P., Tarantola, A., Ponthus , L., Photiades, A., France, L., (2015).

Το ρήγμα αυτό της επαφής (OL), ήπιας γωνίας κλίσης, λέγεται Ρήγμα Αποκόλλησης Λαυρεωτικής (detachment fault) και φέρνει σε επαφή την “Ανώτερη Τεκτονική Ενότητα” (UTU) και με τους τρείς κατά περίπτωση σχηματισμούς της “Κατώτερης Τεκτονικής Ενότητας” (LTU), δηλαδή, είτε με το “Ανώτερο Μάρμαρο” (UM) που είναι και το συνηθέστερο, είτε με τους Σχιστόλιθους της “Καισαριανής ή Καμάριζας”(SCH) ή σπανιότερα με το “Κατώτερο Μάρμαρο”(LM) (ΦΩΤΟ: 0,1,2).Η  επαφή μεταξύ της “Ανώτερης Τεκτονικής Ενότητας” (UTU) και της “Κατώτερης Τεκτονικής Ενότητας” (LTU) είναι τεκτονική. Η επαφή αυτή είχε ερμηνευθεί παλαιότερα ως επωθητική τεκτονική δομή λόγω συμπιεστικών δυνάμεων, ωστόσο οι νεότερες έρευνες και μελέτες του καθηγητή Ν. Skarpelis, (2007), έδειξαν ότι πρόκειται για μεγάλου μήκους τεκτονικό ρήγμα αποκόλλησης (detachment fault) ήπιας γωνίας κλίσης, το γνωστό Ρήγμα Αποκόλλησης της Λαυρεωτικής που σχετίζεται με τις εφελκυστικές δυνάμεις, που εξασκήθηκαν από την Μειοκαινική περίοδο στον Αγαιακό χώρο.

Το πολύ μεγάλο αυτό Δυτικό Σύστημα Τεκτονικής Αποκόλλησης (WCDS) διασχίζει την Λαυρεωτική, με εντυπωσιακή εμφάνιση στην παραλία του παραθεριστικού οικισμού Πόρτο Εννιά (4186762N, 243348E) και εκτείνεται σε ένα συνολικό μήκος άνω των 100χλμ. στα δυτικά όρια του Αττικο-Κυκλαδικού Μεταμορφικού Συμπλέγματος (ΦΩΤΟ 4).

Ρήγμα αποκόλλησης στο Πόρτο Εννιά Λαυρεωτικής: ένας εντυπωσιακός γεώτοπος (ΙΙ)

Σχετικά Άρθρα