Επίσης η αξιοποίηση των παραπροϊόντων είναι μια «win-win» διαδικασία με διττό στόχο, αφενός εκμετάλλευση και αφετέρου συμβολή στην περιβαλλοντική διάσταση που σχετίζεται με την ορθολογική και κερδοφόρα διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι παρότι ο βαθμός αποληψιμότητας των κοιτασμάτων μαρμάρου είναι μικρός και η ποσότητες των στείρων σημαντικές, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τις εκμεταλλεύσεις μαρμάρου είναι περιορισμένες σε σχέση με άλλους τύπους εκμεταλλεύσεων και αφορούν κυρίως σε θέματα αισθητικής αλλοίωσης του τοπίου. Δεν υπάρχουν εδώ προβλήματα όπως η όξινη απορροή, τα επικίνδυνα απόβλητα, οι δονήσεις από τις ανατινάξεις, η σκόνη κατά την εξόρυξη κλπ. Επίσης η δυνατότητα υπόγειας εξόρυξης μαρμάρου περιορίζει την οπτική ρύπανση και ελαχιστοποιεί την παραγωγή απορριμμάτων. Αρα το περιβαλλοντικό ζήτημα είναι διαχειρίσιμο και στην περίπτωση επωφελούς αξιοποίησης των παραπροϊόντων μπορεί τελικά να αποτελέσει και ευκαιρία!
4.Τέλος υπάρχουν κίνδυνοι και ενδεχομένως απειλές
που σε κάθε περίπτωση συνδυάζονται με τις αδυναμίες και τις διαχρονικά εφαρμοσθείσες κακές πρακτικές οι οποίες δεν συνάδουν με την δυναμική και το momentum του κλάδου. Δυστυχώς, η έκθεση στον διεθνή ανταγωνισμό και ειδικότερα με Ασιατικές χώρες και χώρες που γενικά επιδοτούν παντοιοτρόπως τον τομέα (πχ. τις εξαγωγές, τις προσλήψεις, τη συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις κλπ.) αποτελεί κίνδυνο όσο δεν λαμβάνεται μέριμνα για την προστασία των ελληνικών προϊόντων. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να τεθεί ως προτεραιότητα η χρήση ελληνικού μαρμάρου και πέτρας τουλάχιστον στα δημόσια ή μεγάλα έργα, κάτι που γίνεται πχ. στη γειτονική Τουρκία, με αποτέλεσμα να βάζουμε τελικά Τούρκικα μάρμαρα σε ελληνικά σχολεία και να προορίζουμε τα δικά μας μάρμαρα αποκλειστικά σε αγορές του εξωτερικού! Αντιστοίχως, δεν υφίστανται προδιαγραφές και οδηγίες κατασκευής τουριστικών καταλυμάτων που να προκρίνουν το ελληνικό μάρμαρο και την ελληνική παραδοσιακή πέτρα σε αντίθεση με τους Ιταλούς, Τούρκους κ.α.
Με τον τρόπο αυτό η ελληνική μαρμαρική παράδοση αποδημεί σιγά-σιγά διακοσμώντας ξένα τοπία και χώρους που ελάχιστοι πλέον γνωρίζουν την προέλευση του μαρμάρου ή ενδιαφέρονται να τα συσχετίσουν με την Ελλάδα. Ποιος θα θυμάται, για παράδειγμα, μετά από χρόνια τη χρήση του ιταλικού τραβερτίνη (romano clasico) στο Getty Center στο Los Angeles (ήδη από το 1997 πολλοί ίσως έχουν λησμονήσει την προέλευση!) ενώ δεν ισχύει το ίδιο όταν ο ίδιος περίφημος ιστορικός τραβερτίνης από το Tivoli της Ρώμης κοσμεί το γειτονικό Colosseum, το μεγαλύτερο γνωστό κτίριο που οι Ρωμαίοι έφτιαξαν με το δικό τους υλικό! Το ίδιο ισχύει και για την δική μας Ακρόπολη και το Πεντελικό μάρμαρο, το οποίο επίσης έχει ταξιδέψει στα πέρατα του κόσμου, όμως η ταύτισή του με την ιστορία αλλά και συγκεκριμένα έργα της γλυπτικής και της αρχιτεκτονικής της Αρχαίας Ελλάδας, το καθιστά περιζήτητο ακόμη και σήμερα.
Μπορεί λοιπόν το ελληνικό μάρμαρο να γίνεται πολίτης του …κόσμου, αλλά με τον τρόπο αυτό «ξενιτεύεται» και ενσωματώνει πλέον ως φορέας άλλες καλλιτεχνικές τεχνοτροπίες και την αισθητική κουλτούρα της κάθε περιοχής όπου εγκαθίσταται. Ευτυχώς αυτό το τελευταίο έχει διπλή ανάγνωση, σύμφωνα με την οποία το ελληνικό μάρμαρο εκεί στην ξένη γη παρά τον «ξενιτεμό» του, καθίσταται (διαχρονικός και αναλλοίωτος) πρεσβευτής της Ελλάδας και κράχτης του ελληνικού τουρισμού, κάτι που σε τελική ανάλυση μας παρηγορεί!
Τέλος, η εστίαση της παραγωγικής δραστηριότητας σε ένα τόπο (Αν. Μακεδονία-Θράκη) και η εν συνεχεία εμπορία ακατέργαστων κυρίως προϊόντων και μάλιστα με έναν βασικό αποδέκτη δηλ. την Κίνα, αποτελεί επίσης έναν κίνδυνο. Τα μονοψώνια ή ολιγοψώνια όπως και οι αναπτυξιακές μονοκαλλιέργειες αποτελούν ακραίες περιπτώσεις ατελούς ανταγωνιστικής αγοράς που τελικά δεν μπορούν να επιβιώσουν διαχρονικά. Πάντως η θετική συγκυρία για το ελληνικό μάρμαρο είναι κι αυτή δυναμική, δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα και για το λόγο αυτό απαιτείται η πλήρης εκμετάλλευσή της στην παρούσα χρονική περίοδο.
Συμπερασματικά, ο τομέας μαρμάρου και φυσικών διακοσμητικών πετρωμάτων παρότι χαρακτηρίζεται από ιδιαιτερότητες μπορεί να μας δώσει την κατάλληλη ελπιδοφόρα σημειολογία μέσα στην κρίση. Γενικότερα, η σημειολογία της ύπαρξης μιας ορυκτής πρώτης ύλης (ΟΠΥ) με ισχυρή ζήτηση στην διεθνή αγορά είναι κάτι που θα πρέπει να αξιολογηθεί αναλόγως ως επενδυτικό συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με άλλους τομείς αλλά και άλλες χώρες που δεν διαθέτουν κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, η Εσθονία πουλάει προϊόντα Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ ) τα οποία έχει αναπτύξει η ίδια από το μηδέν, εμείς εδώ έχουμε το προϊόν (κοίτασμα) «έτοιμο» και το οποίο μας «καλεί να το εξορύξουμε», για να θυμηθούμε τον περίφημο ιψενικό ήρωα «Τζον Γαβριήλ Μπόργκμαν». Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για τον τουρισμό. Η φυσική ομορφιά του τοπίου, η θάλασσα και ο ήλιος δεν είναι ένα δικό μας προϊόν, είναι ένα «προϊόν» που το βρήκαμε σχεδόν έτοιμο και καλούμαστε να το διατηρήσουμε και να το διαχειριστούμε.
Φυσικά, όπως και στην περίπτωση του τουρισμού, δεν αρκεί απλά να «τεμαχίσουμε κομμάτια» του εδάφους και του υπεδάφους και να τα εξάγουμε, δεν μας συμφέρει άλλωστε. Υπάρχουν κανόνες τόσο για την εξόρυξη, όσο και για την επεξεργασία, και εδώ υπεισέρχεται η πολύφερνη βιωσιμότητα και η βιώσιμη ανάπτυξη. Ομως σε μια χώρα που ουσιαστικά δεν διαθέτει αναπτυξιακή υποδομή, ο τομέας αυτός-όπως προφανώς και ο τουρισμός-αποκτά ειδικό ενδιαφέρον και δύναται να αποτελέσει «θρυαλλίδα» έναρξης του θετικού κλίματος. Αν συνδυαστεί με κατάλληλες ενέργειες θεσμικού χαρακτήρα (χρηματοδοτικά εργαλεία, αδειοδοτικό κλπ) αλλά και προώθησης που σχετίζονται με την καινοτομία, εξωστρέφεια και τον περιορισμό του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, ο τομέας μαρμάρου μπορεί να αποτελέσει ένα ζωντανό παράδειγμα προς μίμηση στα ζοφερά χρόνια της κρίσης.
* συγγραφέας, διευθυντής ΥΠΕν, αναδημοσίευση από το capital.gr
Η σημειολογία του τομέα εξόρυξης μαρμάρου μέσα στην κρίση! (Ι)