Στην Ευρώπη, η ιδέα της γεωδιατήρησης είναι αρκετά διαδεδομένη, μολονότι δεν έχει φτάσει στο επίπεδο της βιοδιατήρησης ή άλλων μορφών διατήρησης (π.χ. αρχαιολογικής, πολιτιστικής, οικολογικής).
Ήδη, από τις αρχές του περασμένου αιώνα, κυρίως στις βόρειες χώρες, άρχισαν κάποιες προσπάθειες για γεωδιατήρηση, από μερικούς πρωτοπόρους γεωεπιστήμονες που ασχολήθηκαν με το θέμα. Στη συνέχεια, αυτές οι προσπάθειες έγιναν πιο συστηματικές. Τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα έχουν πλέον συγκροτηθεί θεσμοθετημένα όργανα και υπάρχουν σχετικά νομοθετήματα, χρηματοδοτικοί μηχανισμοί και χωροταξικός σχεδιασμός, που προβλέπουν τη διατήρηση, τη διαχείριση και την προστασία γεωτόπων από το κράτος, την τοπική αυτοδιοίκηση και τις τοπικές κοινωνίες.
Η διατήρηση της γεωλογικής κληρονομιάς, σε μερικές χώρες, έχει πλέον ενσωματωθεί στην πολιτική διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος, ως ουσιώδης περιβαλλοντική συνιστώσα. Η προσέγγιση διατήρησης της φύσης είναι με αυτό τον τρόπο ολιστική και υπάρχουν σχετικές πολιτικές κρατών και οργανισμών.Σήμερα ολοένα και περισσότερα κράτη, γεωλογικές υπηρεσίες, Ινστιτούτα και Οργανισμοί ασχολούνται με το θέμα της διατήρησης της γεωλογικής κληρονομιάς και τη διάδοση της ιδέας της γεωδιατήρησης.
Πολιτικές Ευρωπαϊκών Κρατών. Στη Βρετανία, όπου υπάρχει μια μακρόχρονη παράδοση στο θέμα της διατήρησης της γεωλογικής κληρονομιάς, έχουν καταγραφεί 20.000 θέσεις. Από αυτές, οι 2.000 είναι Θέσεις Ιδιαίτερου Επιστημονικού Ενδιαφέροντος ή Διεθνούς Σημασίας (Sites of Special Scientific Interest), για αυτό τυγχάνουν κρατικής μέριμνας για τη διατήρηση και προστασία τους. Ο Οργανισμός εποπτείας της διαχείρισης και συντήρησης αυτών των θέσεων είναι ο οργανισμός English Nature, με υπηρεσίες του στην Αγγλία, την Ουαλία, τη Σκοτία και την Ιρλανδία. Οι υπόλοιπες 18.000 είναι Θέσεις Περιφερειακής Σημασίας (Regionally Important Sites) και βρίσκονται στη δικαιοδοσία και τη μέριμνα της τοπικής αυτοδιοίκησης και των τοπικών κοινωνιών.
Στην Ολλανδία υπάρχουν πάνω από 800 θέσεις καταγραμμένες, από τις οποίες 118 Εθνικές / Διεθνείς Θέσεις. Στη Νορβηγία οι αναγνωρισμένες θέσεις διατήρησης της γεωλογικής κληρονομιάς είναι περισσότερες από 900.Στη Σλοβενία η διατήρηση της γεωλογικής κληρονομιάς αναφέρεται ρητά στη νομοθεσία για την προστασία της φύσης στο σύνολό της.
Στη Γαλλία είναι αναπτυγμένος ο θεσμός των γεωλογικών πάρκων – αποθεμάτων (réserves géologiques). Υπάρχουν 148 φυσικά πάρκα (réserves naturelles), 11 από τα οποία είναι γεωλογικά (réserves naturelles géologiques). Το φυσικό γεωλογικό απόθεμα – γεωπάρκο της ΄Ανω Προβηγκίας (réserve naturelle géologique de Haute Provence) είναι το παλαιότερο, μεγαλύτερο και καλύτερα οργανωμένο στην Ευρώπη. Βρίσκεται στο εξωτερικό τμήμα των δυτικών ΄Αλπεων, στη νοτιοανατολική Γαλλία. Πρόκειται για ένα Ανοικτό Φυσικό Μουσείο, έκτασης 1.900 τετρ. χλμ., με καθεστώς προστασίας. Χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετική ποικιλία τοπίων και γεωλογικών σχηματισμών, όπου παρουσιάζεται η γεωλογική ιστορία των 300 τελευταίων εκατομμυρίων ετών της περιοχής. Στο γεωπάρκο αυτό εφαρμόζονται πολλά προγράμματα που αφορούν την επιστήμη, την έρευνα, την εκπαίδευση, τη σύγχρονη δημιουργία και τέχνη, τον πολιτισμό και τον τουρισμό, ακολουθώντας τις αρχές της βιωσιμότητας για το χώρο και τους κατοίκους του. Διαθέτει υποδομή, ανθρώπινο δυναμικό, πληροφοριακό υλικό και υπηρεσίες ποιότητας για όλες τις παραπάνω δράσεις. Κατά μήκος του κεντρικού άξονα του γεωπάρκου λειτουργούν τρία γεωλογικά μουσεία σε αντίστοιχες πόλεις (Sisteron, Digne les Bains, Castellane).
Πολιτικές οργάνων και Οργανισμών. Όργανα και Εταιρείες που ασχολούνται με θέματα της διατήρησης της γεωλογικής κληρονομιάς και των γεωτόπων είναι η UNESCO, η Διεθνής Ένωση για τις Γεωλογικές Επιστήμες (IUGS), η ProGEO, το Δίκτυο των Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, η GeoSEE Task Force και το Συμβούλιο της Ευρώπης.
Το Δίκτυο Eυρωπαϊκών Γεωπάρκων δημιουργήθηκε το 2000. Στη σύστασή του μετείχαν τέσσερις περιοχές με αξιόλογο γεωλογικό δυναμικό, που ανήκουν σε αντίστοιχες ευρωπαϊκές χώρες: Γαλλία (Γεωπάρκο της ΄Ανω Προβηγκίας), Ελλάδα (Γεωπάρκο Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου), Γερμανία (Γεωπάρκο Gerolstein), Ισπανία (Γεωπάρκο Maestrazgo). To δίκτυο αυτό, που σήμερα έχει 69 Γεωπάρκα από 23 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υλοποιεί την ιδέα των γεωπάρκων στην Ευρώπη σε συνεργασία με την UNESCO.
Η ProGEO (Eυρωπαϊκή Εταιρεία για τη Διατήρηση της Γεωλογικής – Γεωμορφολογικής Κληρονομιάς) ξεκίνησε τη δραστηριότητά της το 1988. Είναι η μοναδική ευρωπαϊκή επιστημονική εταιρεία για τη διατήρηση της γεωλογικής κληρονομιάς. Διαθέτει ομάδες εργασίας στα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη και διοργανώνει πολλά διεθνή συνέδρια. Κατά τη διάρκεια του πρώτου διεθνούς συμποσίου για τη διατήρηση της γεωλογικής-γεωμορφολογικής κληρονομιάς, που έγινε στη Digne της νοτιοανατολικής Γαλλίας το 1991, υπογράφτηκε η Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων της Μνήμης της Γης.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται συστηματική προσπάθεια για την καταγραφή των θέσεων επιστημονικού-ερευνητικού ενδιαφέροντος, με την πρωτοβουλία Geosites, η οποία στοχεύει στη δημιουργία μιας βάσης δεδομένων για γεωτόπους της Ευρώπης, με κοινή μεθοδολογία στα διάφορα κράτη που συμμετέχουν, ώστε τα αποτελέσματα να είναι στη συνέχεια συγκρίσιμα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο.Η πρωτοβουλία αυτή ξεκίνησε το 1996, από τη Διεθνή Ένωση Γεωεπιστημών σε συνεργασία με την ProGEO. Έκτοτε συνεχίζεται με την υποστήριξη, κυρίως, των μελών της ProGEO, σε εθελοντική πάντοτε βάση.
H GeoSEE Τask Force είναι ένα συντονιστικό, κατά κάποιο τρόπο, όργανο, με μέλη – εκπροσώπους από την UNESCO, την IUGS, το Δίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, την ProGEO, τη Διεθνή Ένωση Γεωγράφων (IGU), καθώς και εκπροσώπους οργανισμών για τη διατήρηση της γεωλογικής κληρονομιάς από την Ωκεανία και την Αφρική.
Μια ακόμη πρωτοβουλία είναι αυτή Ολλανδών γεωεπιστημόνων, οι οποίοι παρουσίασαν (2004) σε επιτελείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης – με την υποστήριξη αρκετών από τους προαναφερθέντες Διεθνείς Οργανισμούς – το Ευρωπαϊκό Μανιφέστο για τη Γεωλογική Κληρονομιά και τη Γεωποικιλότητα, στο πλαίσιο της στρατηγικής για τη διατήρηση των εδαφών (Soils Strategy).
Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι γνωστό για τις πρωτοβουλίες που παίρνει τόσο σε θέματα διατήρησης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, όσο και της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου. Το Συμβούλιο Υπουργών των κρατών μελών του, ασχολήθηκε με το θέμα της διατήρησης της γεωλογικής κληρονομιάς, μέσα από τη Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα (Convention for Biodiversity), που υπογράφτηκε το 1992 στο Ρίο. Αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία ενός κειμένου αρχών (recommendations), που παρότρυνε τα κράτη – μέλη να διατηρήσουν τη γεωλογική τους κληρονομιά (Μάιος 2004).
[επιμέλεια: Π. Τζεφέρης]