Το μέλλον της ΛΑΡΚΟ

Όταν το 1991, ως νέος επιστήμονας που υποστήριζε το διδακτορικό του, είχα τολμήσει να πω «το παρόν και το μέλλον της Λάρκο άγεται και φέρεται από τις τιμές του νικελίου στη διεθνή αγορά», αυτό δεν ήταν καθόλου αρεστό από το ειδικό ακροατήριο.Όλα τα χρόνια που ακολούθησαν η παραπάνω -κάπως υπερβολική- ρήση δικαιώθηκε πανηγυρικά. Όταν οι τιμές του νικελίου ήταν υψηλές (έφθασαν μέχρι τις 53.000 $/t το 2007) κανείς δεν μιλούσε για πώληση της Λάρκο, ενώ τότε ίσως ήταν η μοναδική ευκαιρία να πωληθεί η εταιρεία σε υψηλή τιμή.

Αντιθέτως, σήμερα* που το νικέλιο τιμάται περίπου 14.000 $/t, τα περιθώρια για μια κερδοφόρα λειτουργία έχουν πλέον εξανεμισθεί. Κι αυτό γιατί το κόστος παραγωγής είναι περίπου 20-22.000 $/t, το οποίο μάλιστα είναι σε μεγάλο βαθμό ανελαστικό διότι οφείλεται στις ψηλές ενεργειακές απαιτήσεις αλλά και στις εξίσου υψηλές τιμές της ενέργειας. Η συγκεκριμένη εταιρεία είναι ο δεύτερος κατά σειρά μεγαλύτερος καταναλωτής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας (μετά το Αλουμίνιο της Ελλάδος) και «πληρώνει» τη ΔΕΗ στην τιμή των 73€/MWh, που είναι απαγορευτική για τη βιωσιμότητά της, υποχρεώνοντάς την να συσσωρεύει ζημίες.

Αν λοιπόν το παρόν της Λάρκο είναι δύσκολο, ποιο μπορεί να είναι το μέλλον της; Η απάντηση βρίσκεται στο ανωτέρω  διάγραμμα της Vale-Inco που τα λέει σχεδόν όλα. Για όσους μπορούν να το διαβάσουν, δεν έχουμε πολλά να πούμε. Για τους υπόλοιπους:

• Τα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα που αποτελούν τροφοδοσία του πυρομεταλλουργικού εργοστασίου της Λάρκο (κάτω αριστερά στο διάγραμμα, Larco) είναι από τα πλέον φτωχά διεθνώς χωρίς παράλληλα να είναι μεγάλα κι ανεξάντλητα. Συγκεκριμένα, διαθέτουμε περίπου 110 εκατ. τον. λατεριτών μέσης περιεκτικότητας περί το 0.9-1% σε Ni.  Και πολύ περισσότερα αλλά φτωχότερα (από 0.3-0.9% Νi) που όμως δεν δύνανται να τροφοδοτήσουν ένα τέτοιο εργοστάσιο.

• Για τη βιώσιμη και το δυνατόν μακροχρόνια λειτουργία ενός εργοστασίου με την υφιστάμενη πυρομεταλλουργική μέθοδο απαιτείται περιεκτικότητα σε νικέλιο πάνω από 1.7-2%. Και φυσικά προαπαιτείται μια φτηνή πηγή ενέργειας εφόσον η μέθοδος είναι εξαιρετικά ενεργοβόρος (δουλεύει σε θερμοκρασίες 900°C-1.500°C) επιμερίζοντας το μισό και πλέον του συνολικού κόστους παραγωγής για ενέργεια.

Δυστυχώς, οι υπολογισμοί δεν βγαίνουν. Ακόμη κι αν μειώσουμε σημαντικά την τιμή του ρεύματος, μόνο αυτό δεν φτάνει. Αλλωστε πώς θα γίνει αυτό, όταν για διάφορους λόγους, το κόστος ενέργειας συνεχώς αυξάνεται, στον τόπο μας αλλά και διεθνώς;

Ολοι θέλουμε να επιβιώσει η Λάρκο και μάλιστα ενιαία, αδιαίρετη και καθετοποιημένη, διότι αυτό εξυπηρετεί την κοινωνική συνοχή και το δημόσιο συμφέρον ειδικά σε μια τέτοια δύσκολη περίοδο. Όχι όμως για έναν μόνο χρόνο ακόμη. Και μετά για έναν ακόμη… Αυτό δεν είναι διάσωση, δεν είναι βιώσιμη λειτουργία. Αλλωστε, σύντομα θα οδηγήσει σε έναν «ξαφνικό θάνατο» που όλοι απευχόμαστε. Και τότε μαζί με τις 1.500 παραγωγικές θέσεις εργασίας, θα τεθούν σε «αργία» και τα ελληνικά σιδηρονικελιούχα κοιτάσματα, που -όσο φτωχά κι αν είναι- αποτελούν μια σημαντικότατη πηγή πλούτου για τον τόπο μας. Κι ακόμη αντιπροσωπεύουν το 90% των αποθεμάτων Ni της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μολαταύτα, ας μη βαυκαλιζόμαστε, πολύ λίγο θα ενδιαφερθούν για τον «ξαφνικό μας θάνατο» οι διαχρονικοί πελάτες της ΛΑΡΚΟ, οι βιομηχανίες παραγωγής ανοξείδωτων χαλύβων στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς.

Πρέπει κάποτε να μάθουμε να ατενίζουμε το μέλλον, όχι μοιρολατρικά επικαλούμενοι διαρκώς τη στρατηγική σημασία της ΛΑΡΚΟ αλλά με την απαιτούμενη-και πολλάκις ψυχρή- τεχνική κι επιστημονική τεκμηρίωση. Δυστυχώς, οι πυρομεταλλουργικές μέθοδοι κατεργασίας των λατεριτών σχεδιάστηκαν σε περίοδο που το πετρέλαιο ήταν φθηνό και τα μεταλλεύματα που κατεργάζονταν αρκετά πλουσιότερα σε νικέλιο από τα σημερινά. Μήπως λοιπόν-αν μας ενδιαφέρει η πραγματικά βιώσιμη λειτουργία -είναι καιρός να δώσουμε χώρο σε μια άποψη που ενδεχομένως να μην είναι και πάλι αρεστή; Μήπως είναι καιρός να σκεφτούμε σοβαρά μια εναλλακτική μέθοδο εκμετάλλευσης των ελληνικών λατεριτών; Και να δοκιμάσουμε τεχνικές λιγότερο ενεργοβόρες, ασφαλέστερες περιβαλλοντικά και με σαφώς χαμηλότερο κόστος; Προσαρμοσμένες στα φτωχά κοιτάσματα που αποτελούν και το μέλλον της ΛΑΡΚΟ;

Υπάρχουν τέτοιες; Ναι, ήδη σε πολλά μέρη του κόσμου χρησιμοποιείται η Υδρομεταλλουργία, η οποία είναι δυνατόν να δώσει λύσεις ειδικότερα στην εκμετάλλευση των φτωχών οξειδωμένων νικελιούχων λατεριτών που αποτελούν το 70% του συνόλου διεθνώς. Ηδη στην Αυστραλία χρησιμοποιούν με επιτυχία την εκχύλιση σε σωρούς (heap leaching) συμπληρωματικά με την τεχνολογία PAL (εκχύλιση με οξύ υπό πίεση).

Ηδη στην Ελλάδα έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή, οι οποίες εξειδικεύονται στη δυνατότητα εκμετάλλευσης λατεριτικών αποθεμάτων με χαμηλή περιεκτικότητα (κάτω από 0,7% από περίπου 1% που χρησιμοποιούνται σήμερα). Μάλιστα, εφόσον εφαρμοστεί με επιτυχία η συγκεκριμένη τεχνολογία, τότε τα εκμεταλλεύσιμα αποθέματα της Χώρας μας θα αυξηθούν, αυξάνοντας ταυτόχρονα και τη βιωσιμότητα της επιχείρησης. Και τότε, ενδεχομένως η Λάρκο θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κέντρο φθηνής παραγωγής νικελίου από την επεξεργασία κι άλλων τέτοιων κοιτασμάτων προερχόμενων από γειτονικές Χώρες.


[*το άρθρο γράφτηκε το 2013, αναδημοσίευση από το protagon.gr, Σήμερα, το 2016,  η τιμή του νικελίου κυμαίνεται σε 7-7.500 ευρώ ο τόνος]

Το μέλλον της ΛΑΡΚΟ