Τα μισθώματα των δημοσίων λατομείων αδρανών και η τιμή 622 ΑΤΕΟ

Η έκδοση Αναλυτικών Τιμολογίων Εργων Οδοποιίας (ΑΤΕΟ) σταμάτησε εντός  του 2012 , η δε τελευταία έκδοση από την Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εργων του ΥΠΟΜΕΔΙ αφορά το Γ Τρίμηνο του έτους 2012 (με τιμή περίπου 15 ευρω/ton θραυστού υλικού):

Αναλυτικά Τιμολόγια Έργων (Γ.Γ.Δ.Ε./ΥΠ.Υ.ΜΕ.ΔΙ.)Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 70 του Ν.4313/14, η έκδοση Πρακτικών Διαπίστωσης βασικών τιμών αναστέλλεται μέχρι τη σύσταση και λειτουργία του «Εθνικού Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Εργων» ενώ προβλέπεται για την περίοδο από 01.01.2013 και εφεξής η αναθεώρηση τιμών δημοσίων έργων με βάση μαθηματικούς τύπους. Αυτοί δεν λύνουν το πρόβλημα των λατομείων, διότι πέραν του μεταβατικού χαρακτήρα, είναι σύνθετοι, δυσνόητοι και δυσκολοεφάρμοστοι.

Συνεπώς υφίσταται  διαχειριστικό πρόβλημα στην άσκηση των αρμοδιοτήτων των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων για την διενέργεια πλειοδοτικών διαγωνισμών μίσθωσης δημόσιων λατομείων αλλά και τον υπολογισμό των μισθωμάτων των δημόσιων λατομείων αδρανών υλικών. Η χρήση ποσοστού επί της τελευταίας έκδοσης βοηθητικής τιμής 622 (που δεν θα πρέπει να ξεπερνά το 50-60%) είναι η “λύση” που εφαρμόζεται σήμερα.

Εντούτοις, θα πρέπει να εξετασθεί  η αλλαγή  του τρόπου υπολογισμού του ετήσιου ελάχιστου αναλογικού μισθώματος (βάσει πράξης μίσθωσης), με σκοπό την απλούστευση ή τυχόν εναλλακτικά, απεμπλοκή αυτού από τη χρήση της τιμής 622 ΑΤΕΟ.  Μια λύση είναι η εφαρμογή του άρθρου 70 του Ν.4313/14 όσο δυσκολοεφάσμοστη  κι αν είναι.  Μια δεύτερη λύση καταργεί το ΑΤΕΟ και συσχετίζει τον υπολογισμό του ελάχιστου ετήσιου αναλογικού με μια μέση τιμή πώλησης η οποία θα υπολογίζεται κατ’έτος από πραγματικά στοιχεία πώλησης αδρανών υλικών  ανά την επικράτεια,  οπότε και θα καταρτίζεται σχετικός πίνακας τιμών. Η λύση αυτή είναι η πλέον ενδεδειγμένη και ρεαλιστική, εντούτοις απαιτεί στατιστικά δεδομένα που δεν διατίθενται από καμία υπηρεσία ή φορέα στον τόπο μας.  Μία εναλλακτική της τελευταίας λύση είναι  ο αρχικός  καθορισμός μιας τιμής εκκίνησης κοντά στην στατιστικά αποδεκτή εμπορική τιμή (πχ. 5 ευρω ανά τον. περίπου  ή 7.5 ευρώ ανά κυβικό) των παραγόμενων αδρανών προϊόντων  στο δάπεδο λατομείου και η οποία θα αναπροσαρμόζεται με βάση την ποσοστιαία μεταβολή του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), όπως εκάστοτε ορίζεται από την ΕΛΣΤΑΤ. Πρόκειται για λύση που θα πρέπει να εξειδικευθεί περαιτέρω διότι ο  ΔΤΚ δεν αποτελεί ειδικό αλλά γενικό δείκτη που δεν  αντικατοπτρίζει  άμεσα την τιμή των αδρανών υλικών.  Και μια τρίτη λύση προτείνει την πλήρη κατάργηση του ελάχιστου αναλογικού μισθώματος και την αντικατάστασή του από ένα πρόσθετο πάγιο μίσθωμα ανεξάρτητο της τιμής των διατιθέμενων αδρανών υλικών. Ομως με τον τρόπο αυτό θα ενταθεί η ήδη παρατηρούμενη συγκέντρωση πολλών λατομείων υπολειτουργούντων και αδρανούντων και θα περιοριστεί ο υγιής ανταγωνισμός. Η όποια λύση θα πρέπει να ενσωματωθεί και στην υπουργική απόφαση Δ10/Φ/68/οικ.30842/7-12-93 (917/Β), άρθρο 3 ή προφανώς σε νέα απόφαση, ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η ορθή διαδικασία υπολογισμού των μισθωμάτων των δημοσίων λατομείων και ταυτόχρονα η διασφάλιση των συμφερόντων του ελληνικού δημοσίου.

Το ζήτημα  του “ετήσιου ελάχιστου αναλογικού μισθώματος” έχει κι άλλες προεκτάσεις συναρτώμενο με την οικονομική κρίση και την αδυναμία καταβολής προσυμφωνηθέντων (βάσει συμβάσεων) μισθωμάτων λόγω αυτής. Υπάρχουν επανειλημμένα αιτήματα από εξορυκτικές επιχειρήσεις, ειδικότερα για τα δημόσια λατομεία αδρανών, που ζητούν να διαφοροποιηθεί/εξορθολογισθεί το «ετήσιο αναλογικό μίσθωμα», το οποίο έχει συνομολογηθεί από τις συμβάσεις στο παρελθόν και πληρώνεται κάθε χρόνο στο δημόσιο ανεξάρτητα από την ετήσια παραγωγή και που το ύψος τους εξαρτάται και από την (διαρκώς αυξανόμενη όλα τα τελευταία χρόνια μέχρι το 2012) τιμή του ΑΤΕΟ.Λόγω της κρίσης και της μείωσης της παραγωγής των λατομείων, τα ποσά αυτά πλέον έχουν καταστεί δυσανάλογα με τα έσοδα των λατομικών επιχειρήσεων. Περαιτέρω, ζητείται  νομοθετική ρύθμιση, έστω προσωρινή για τα χρόνια της κρίσης (μια πενταετία). Η αλήθεια είναι ότι σε κάποιες περιπτώσεις που το «ετήσιο αναλογικό μίσθωμα» το φτάνει το 70-80% του ετησίου κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για τον εξορθολογισμό των μισθωμάτων. Για παράδειγμα, στις περιπτώσεις που οι επιχειρήσεις πληρώνουν αναλογικό μίσθωμα εκφραζόμενο σε ποσοστό επί του τζίρου τους, τουλάχιστον διπλάσιο του αναλογικού μισθώματος που είχαν προσφέρει στη δημοπρασία, θα μπορούσε  να γίνεται εξορθολογισμός του ελάχιστου αναλογικού  μισθώματος με συγκεκριμένο μαθηματικό τύπο ή ποσοστό εξορθολογισμού (πχ. 50%) που σχετίζεται με τα πραγματικά δεδομένα απομείωσης της παραγωγής των λατομείων. Εννοείται, ότι η όποια νομοθετική ρύθμιση θα πρέπει να μην ευνοήσει ουδεμία κατεύθυνση (τα μισθώματα αποτελούν δημόσια έσοδα εξυπηρετώντας το δημόσιο συμφέρον)  κι επιπλέον δεν μπορεί να επεκταθεί αναδρομικά στις ήδη συνομολογηθείσες συμβάσεις, παρά μόνο αν δεν θίγονται  τα δικαιοπρακτικά θεμέλιά τους.