Εδώ και πάνω από ένα μήνα πραγματοποιείται η αναδρομική έκθεση «Βιομηχανική Κληρονομιά στην Ελλάδα, 1980-2015. Διάσωση – Έρευνα – Εκπαίδευση» σε ένα από τα εμβληματικά βιομηχανικά μνημεία της ΔΕΗ που για πρώτη φορά ανοίγει για το ευρύ κοινό, τον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Νέου Φαλήρου, ο οποίος έχει χαρακτηρισθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1986. Παράλληλα στον ίδιο χώρο γίνεται και η αφιερωματική έκθεση «Η ΔΕΗ και η ιστορία της» αξιοποιώντας τον αρχειακό πλούτο της Επιχείρησης.
Ο όρος «Βιομηχανική Αρχαιολογία» διατυπώθηκε τη δεκαετία του 1950 στη Μ. Βρετανία, όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα δείγματα αποβιομηχάνισης. Επισημοποιήθηκε το 1973 σε Συνέδριο όπου ιδρύθηκε ο διεθνής φορέας για τη διατήρηση της βιομηχανικής κληρονομιάς (The International Committee for the Conservation of Industrial Heritage-TICCIH) και το 1992 ιδρύθηκε το ελληνικό τμήμα της “Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH)”.
Η ΔΕΗ, με προσανατολισμό στην ανάδειξη και στην προστασία της βιομηχανικής κληρονομιάς, συνεργάστηκε με τα Ελληνικά Τμήματα του TICCIH και του ICOMOS και, στο πλαίσιο του European Industrial and Technical Heritage Year 2015, παρουσιάζουν μία αναδρομή στην πορεία ανακάλυψης, τεκμηρίωσης, διάσωσης, επανάχρησης και αναβίωσης των νεότερων καταλοίπων του τεχνικού μας πολιτισμού.
Η έκθεση, που συνδιοργανώνουν το Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ και το EMΠ, μας ταξιδεύει από την Ερμούπολη, τη Μυτιλήνη, τον Βόλο και τη Θεσσαλονίκη στον Πειραιά, στο Λαύριο και στη Δραπετσώνα. Προβάλλει τις συστηματικές προσπάθειες διάσωσης και επανάχρησης με τη δημιουργία βιομηχανικών μουσείων, ενώ σηματοδοτεί τις εκτεταμένες επιστημονικές έρευνες για την προβιομηχανική κληρονομιά, τον ιστορικό βιομηχανικό εξοπλισμό, τα ορυχεία, αλλά και για τους ελληνικούς σιδηροδρόμους, τους φάρους, τις μονάδες παραγωγής ενέργειας. Κτίρια, μηχανές, εργαλεία, μεγάλες και μικρές εγκαταστάσεις παραγωγής στις πόλεις και στην ύπαιθρο, κατάλοιπα της βιομηχανικής δραστηριότητας που άλλοτε τα ίχνη της χάνονται μέσα στη γη σε ορυχεία εξόρυξης λιγνίτη, μαρτυρούν μιαν εποχή «που στην Ελλάδα άρχισε γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα και ολοκλήρωσε έναν μεγάλο κύκλο με την αποβιομηχάνιση του τέλους του 20ού αιώνα”.
Όπως τονίζουν οι επιμελητές της έκθεσης Μαρία Μαυροειδή (Ιστορικός-Βιομηχανική Αρχαιολόγος, Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ) και Νίκος Μπελαβίλας (Αναπληρωτής Kαθηγητής ΕΜΠ, Πρόεδρος TICCIH – Ελληνικό Τμήμα), «σήμερα, 35 χρόνια αργότερα, μπορούμε να καταθέσουμε μέσα από αυτήν την επιστροφή στο παρελθόν συσσωρευμένη γνώση, ελλείμματα, αλλά και μία κατάκτηση: η αναγνώριση της βιομηχανικής κληρονομιάς ως αναπόσπαστο κομμάτι του ιστορικού και του πολιτιστικού μας φορτίου έχει ξεπεράσει το στενό πλαίσιο των “ειδικών” και εγγράφεται σταδιακά στη συνείδηση ευρύτερων ομάδων».
Παράλληλα, το Ιστορικό Αρχείο ΔΕΗ παρουσιάζει τους κομβικούς σταθμούς της ιστορίας της ΔΕΗ, ενώ εστιάζει στο πρώτο μεγάλο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, στον Ατμοηλεκτρικό Σταθμό Νέου Φαλήρου. Άνθρωποι, κτήρια, μηχανές, σιωπηλοί και συνάμα ανεκτίμητοι μάρτυρες της ιστορίας της βιομηχανίας αφηγούνται διαδρομές που μας πηγαίνουν πίσω στον χρόνο, στην αυγή του 20ού αιώνα, αναπλάθοντας ιστορίες, ανακαλώντας μνήμες, ανασυνθέτοντας ένα κοντινό μας παρελθόν που προσβλέπει στο σήμερα και στο αύριο…
[Επιμέλεια: Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]