Επίσης το κόστος αποκατάστασης που αποφασίζεται στις ΑΕΠΟ δεν υπολογίζεται με κάποια αντικειμενική μέθοδο πχ. επιμέτρηση και με βάση κάποιο τιμολόγιο έργων πρασίνου, αλλά αυθαίρετα ως μια τιμή ανά στρέμμα από 1500€ έως 2500€. Συμβαίνει δε το παράδοξο ενώ έχουν μειωθεί οι τιμές των τιμολογίων, οι τιμές ανά στρέμμα των εγκριτικών αποφάσεων να αυξάνονται!Επιπλέον, το κόστος αυτό κατατίθεται υπό μορφή εγγυητικής επιστολής τραπέζης, εκτός εάν το λατομείο αδρανών χωροθετείται εντός Λατομικών Περιοχών (ΛΠ). Οι ΛΠ έχουν εξαιρεθεί λανθασμένα, κατά την άποψή μας, από την υποχρέωση αυτή και επιπλέον η πριμοδότηση αυτή ουδόλως έχει βοηθήσει την εκμετάλλευση αδρανών να γίνεται μόνο μέσα σε λατομικές περιοχές, εδώ και 31 χρόνια που έχει θεσμοθετηθεί η ένταξη όλων των λατομείων αδρανών υλικών σε ΛΠ.
Ακόμη η ενδεχόμενη κατάπτωση των εγγυητικών επιστολών είτε σε περίπτωση διακοπής είτε σε περίπτωση ολοκλήρωσης της δραστηριότητας χωρίς την δέουσα αποκατάσταση δεν γίνεται βάση θεσμοθετημένης διαδικασίας, ούτε οδηγεί τελικά σε αποκατάσταση της θιχθείσας έκτασης. Στην πράξη οι αρμόδιες υπηρεσίες (ΔΙΠΕ της οικείας Περιφέρειας και οι αντίστοιχες δασικές υπηρεσίες επί δασικών εκτάσεων) προβαίνουν σε επιμέτρηση του ποσοστού των φυτευμένων εκτάσεων στο σύνολο της έκτασης επέμβασης, συνυπολογίζοντας ενδεχομένως (κατά το δοκούν) και το ποσοστό της φυσικής αναχλόασης που τυχόν έχει συντελεστεί, και το αποτέλεσμα προσδιορίζει το αντίστοιχο ποσοστό της εγγυητικής που πρέπει να γίνει απαιτητό. Μάλιστα δεν υπάρχει νομική κατοχύρωση ούτε ως προς την μερική κατάπτωση, είναι δηλαδή στις πλείστες των περιπτώσεων απαιτητό το 100% της εγγυητικής ανεξάρτητα από την συντελεσθείσα αποκατάσταση, αν αυτή δεν έχει ολοκληρωθεί.
Ακόμη κι αν ο εκμεταλλευτής καταβάλλει το ποσόν, δεν υφίσταται διαδικασία ώστε αυτό να χρησιμοποιηθεί για την αποκατάσταση του συγκεκριμένου χώρου, διότι η κατάπτωση γίνεται υπέρ της αδειοδοτούσας αρχής, η οποία δεν διαθέτει ούτε τεχνική υποδομή ούτε ακολουθητέα νομική διαδικασία αποκατάστασης του χώρου. Ακόμη και η λύση του Πράσινου Ταμείου είναι ελλιπής και αποσπασματική διότι τα ποσά που καταπίπτουν υπέρ του Ταμείου δεν οδηγούν σε αποκατάσταση παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις, διαφορετικά καλύπτουν έτερες κρατικές ανάγκες.
Αυτά σε συνδυασμό με τις σοβαρές ελλείψεις σε ελεγκτικούς μηχανισμούς και προσωπικό, που στην πράξη ασχολούνται μόνο με καταγγελίες, οδηγούν πρακτικά στην μη πραγματοποίηση εργασιών αποκατάστασης στα περισσότερα λατομεία αδρανών στο μεγαλύτερο διάστημα της λειτουργίας τους και στην εκτέλεση πλημμελών εργασιών αποκατάστασης όταν πλησιάζει το τέλος λειτουργίας τους. Ειδικότερα, δεν υπάρχει καμιά πρόβλεψη για τα κατακόρυφα μη αποκαταστημένα πρανή που απαιτούν τις περισσότερες δαπάνες για να αποκατασταθούν, επιβαρύνουν την αισθητική του τοπίου και δημιουργούν σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα, πέραν των προβλημάτων ευσταθείας και των κινδύνων κατολισθήσεων.Καθίσταται λοιπόν σαφές ότι το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τις μελέτες και τις εργασίες αποκατάστασης λατομείων αδρανών υλικών θα πρέπει άμεσα να βελτιωθεί, ενσωματώνοντας στις προδιαγραφές μελετών ρεαλιστικό Σχέδιο Αποκατάστασης Λατομικής Δραστηριότητας, αξιόπιστη μέθοδο υπολογισμού κόστους αποκατάστασης, διαδικασία κατάθεσης εγγυητικών επιστολών αποκατάστασης για όλα τα λατομεία, διαδικασία (μερικής ή ολικής) κατάπτωσης εγγυητικών επιστολών, διαδικασία αποκατάστασης μετά την κατάπτωση, και κυρίως διαδικασία και όργανα τακτικού ελέγχου της προόδου της αποκατάστασης, αλλά και γενικά των επιπτώσεων στο περιβάλλον της λειτουργίας των λατομείων με θεσμοθέτηση δίκαιου τρόπου υπολογισμού των επιβαλλομένων προστίμων.
Για τα επιβαλλόμενα πρόστιμα θα πρέπει να καθιερωθεί μεθοδολογία παραμετροποίησης του ποσού που καταλογίζεται ανάλογα με την διαπιστούμενη περιβαλλοντική παράβαση. Δηλαδή το ύψος του προστίμου ανά παράβαση να προκύπτει από την εφαρμογή συγκεκριμένου απλού μαθηματικού τύπου. Στόχος είναι ο αντικειμενικότερος υπολογισμός, η καλύτερη δυνατή τεκμηρίωση και η μικρότερη κατά το δυνατόν εμπλοκή της υποκειμενικής αντίληψης του ελεγκτή.
* Σε άλλο σημείωμα θα ασχοληθούμε με τα τεχνικά προβλήματα, που δημιουργούνται κατά τα δύο διαδοχικά στάδια αποκατάστασης: Το πρώτο στάδιο είναι η διαμόρφωση της μορφολογίας των προς αποκατάσταση χώρων και το δεύτερο στάδιο είναι η βλαστητική αποκατάσταση. Στάδια και διαδικασία αποκατάστασης περιβάλλοντος λατομείων