Υπόγεια εκμετάλλευση λατομείων μαρμάρωνΗ εφαρμογή της υπόγειας εκμετάλλευσης μαρμάρου εξασφαλίζει πλεονεκτήματα τα οποία της επιτρέπουν να κερδίζει διαρκώς έδαφος στην εποχή μας.
Πράγματι, η υπόγεια εκμετάλλευση εξασφαλίζει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις υπαίθριες εκμεταλλεύσεις:
- ελάχιστη επέμβαση στο ανάγλυφο της επιφάνειας και συνεπώς ελάχιστη οπτική αλλοίωση του τοπίου και ελάχιστη παραγωγή στείρων που είναι και το μεγαλύτερο πρόβλημα διαχείρισης στις εκμεταλλεύσεις open pit και
- περιορισμένο όγκο επέμβασης/διατάραξης και συνεπώς σχετικά χαμηλό κόστος
- αδιατάρακτη εξόρυξη συνεπώς υψηλή ανάκτηση κοιτάσματος και δυνατότητα εφαρμογής σύγχρονης τεχνολογίας για κοπή και εξόρυξη
- Δυνατότητα υψηλών επιδόσεων ασφαλείας της εργασίας, ειδικότερα αν η εκμετάλλευση αναπτύσσεται σε συμπαγές μαρμαροφόρο πέτρωμα χωρίς τεκτονική διατάραξη.
Οι πιθανοί κίνδυνοι (αστοχίας κ.α.) που υπάρχουν στις υπόγειες εκμεταλλεύσεις και σχετίζονται με
την συμπεριφορά των περιβαλλόντων πετρωμάτων, χρήση συστημάτων ελειπούς αερισμού, μηχανολογικού εξοπλισμού κλπ. συνοπτικά είναι οι ακόλουθοι:
(1) Η δημιουργία σφηνών ογκοτεμαχίων μαρμάρου στην οροφή, στους στύλους ή στις
ορθές βαθμίδες εξαιτίας των
ασυνεχειών και των τεχνητών κοπών κατά την εξόρυξη. Οι νέες ασυνέχειες που τυχόν ανακύπτουν κατά την εξόρυξη πρέπει να εκτιμώνται ως προς τα χαρακτηριστικά τους (προσανατολισμός, πιθανή έκταση στο χώρο, τραχύτητα, βαθμός αποσάθρωσης των παρειών κ.λπ.). Εν συνεχεία εκτιμάται ο τυχόν σχηματισμός σφήνας ή ο κίνδυνος ολίσθησης της ασυνέχειας ή της σφήνας και υπολογίζεται ο αριθμός των κοχλιών και το αναγκαίου μήκος τους ώστε να αποφευχθεί η ολίσθηση. Ο κίνδυνος καταπτώσεων μικρών ογκοτεμαχίων από την οροφή ή τις παρειές των θαλάμων μπορεί να αποφευχθεί με πλεγμάτωση οροφής ή με κοχλίωση σε διάφορες θέσεις στύλων.
(2) Μεγάλες παραμορφώσεις ή/και τάσεις που τυχόν δεν είχαν προβλεφτεί κατά τον σχεδιασμό και οι οποίες αντιμετωπίζονται με την συνεχή καταγραφή από τα όργανα παρακολούθησης. Η συνεχής σε καθημερινή βάση συλλογή των μετρήσεων των τάσεων, μικρο-μετακινήσεων και γενικά της στατικής συμπεριφοράς του πετρώματος επιτρέπει την ασφαλή εξέλιξη των υπόγειων εργασιών σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Κανονισμού, αναφορά στα άρθρα 64-81 του ΚΜΛΕ.
Ενας ενδεικτικός συνδυασμός οργάνων που ενδείκνυται να εγκατασταθεί στα υπόγεια για την παρακολούθηση της φόρτισης και των παραμορφώσεων από την αρχή μέχρι το τέλος της εκμετάλλευσης είναι: α) Εκτασιόμετρα (ή μηκυνσιόμετρα) πολλαπλών σημείων αγκύρωσης (Multi-point borehole extensometers) για την μέτρηση σχετικών μικρο-μετακινήσεων στην κατακόρυφη διεύθυνση.
β) Ψηφιακά τασιόμετρα τύπου παλλόμενης χορδής (Vibrating wire stressmeters) για την μέτρηση της μεταβολής των κατακορύφων και οριζόντιων τάσεων στις ενδεικνυόμενες θέσεις εντός των στύλων γ) Ηλεκτρονικά ρωγμό(ή) μετρα (Crackmeters, jointmeters, fissurometers) τύπου παλλόμενης χορδής για την μέτρηση των σχετικών μικρομετακινήσεων των παρειών των ρωγμών. δ) Δονησιογράφοι (σεισμογράφοι) για την μέτρηση της ταχύτητας εδαφικής δόνησης και ε) Αισθητήρες ακουστικής εκπομπής εντός των στύλων.
(3) Ροή μεγάλων ποσοτήτων ύδατος στα υπόγεια. Ο κίνδυνος αυτός είναι μικρός, ειδικά αν τα υπόγεια έχουν μικρό βάθος προχώρησης της τάξεως των μερικών δεκάδων μέτρων από την ελεύθερη επιφάνεια. Η εισροή υδάτων στα υπόγεια μπορεί να αντιμετωπισθεί δίνοντας μικρή προς τα έξω κλίση στο δάπεδο των υπογείων (π.χ. 5-8 μοίρες). Σε περιπτώσεις που δεν καθίσταται δυνατή η ανωτέρω λύση, οι εισροές υδάτων αντιμετωπίζονται με τοποθέτηση αντλιών για την άντληση των υδάτων.
(4) Προβλήματα αερισμού και χρήσης μηχανολογικού εξοπλισμού. Θα πρέπει να εγκατασταθούν συστήματα τεχνητού αερισμού και δίκτυα αεραγωγών για παροχή καθαρού αέρα στα μέτωπα. Τα μηχανήματα κοπής είτε αυτοκινούμενα αλυσοπρίονα είτε συρματοκοπές κατά προτίμηση ηλεκτροκίνητα υγρής κοπής ώστε να μην παράγονται καπναέρια και σκόνη και γενικότερα η υπόγεια εξόρυξη καλόν είναι να εκτελείται με αδιατάρακτη μέθοδο χωρίς τη χρήση ΕΥ.
[επιμέλεια Π. Τζεφέρης]