[Του Πάνου Βεργούλη, μεταλλειολόγου μηχανικού ΕΜΠ.]
Σήμερα η Ελλάδα βρίσκεται σε μια δεινή οικονομική συγκυρία με σοβαρές κοινωνικές προεκτάσεις εξαιτίας της πολυπρόσωπης κρίσης που τείνει να λάβει παγκόσμιες διαστάσεις. Οι αριθμοί είναι εξαιρετικά δυσοίωνοι για την χώρα. Περίπου 1,5 εκατ. άνεργοι και δημόσιο χρέος που ξεπερνάει τα 300 δις. Ευρώ. Η Κατάσταση δείχνει αδιέξοδη.
Κάποιοι θεωρούν μονόδρομο για την έξοδο από την κρίση την εκμετάλλευση του ορυκτού μας πλούτου, τον οποίο εκτιμούν σε εκατοντάδες δις χωρίς όμως στην πραγματικότητα να υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Τίτλοι που παρομοιάζουν την Ελλάδα με Ελ Ντοράντο ή Σαουδική Αραβία της Ευρώπης εμφανίζονται όλο και πιο συχνά σε όλα τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν η εξόρυξη του ορυκτού μας πλούτου, και ειδικότερα του πετρελαίου, είναι μια μεγάλη ευκαιρία, και ίσως η τελευταία μας ώστε να βγούμε ως χώρα από το αδιέξοδο, ή αποτελεί την ολοκληρωτική καταστροφή μας. Υπάρχει πλήθος υποστηρικτών και των δυο απόψεων.
Αντιδράσεις είναι αναμενόμενο να προκληθούν από τους ανθρώπους που ζουν κοντά στις περιοχές στις οποίες θα γίνουν οι εξορύξεις πετρελαίου, ωστόσο δεν γνωρίζουμε πόσο έντονες θα είναι αυτές.
Παρόλο που γειτονικές χώρες, όπως η Αλβανία, η Ιταλία και η Τουρκία, είναι πετρελαιοπαραγωγές χώρες, η Ελλάδα δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια ερευνημένη περιοχή και έτσι σύμφωνα με τη διεθνή ορολογία κατατάσσεται σε frontier area.
Από τις αρχές του 20ου αιώνα μέχρι σήμερα πραγματοποιήθηκαν 63.000 km σεισμικών ερευνών και 161 ερευνητικές γεωτρήσεις, οι οποίες έδειξαν ότι υπάρχει εν δυνάμει δυναμικό. Πρόσφατα η Ελλάδα παραχώρησε τα δικαιώματα έρευνας υδρογονανθράκων, μέσω διεθνούς διαγωνισμού, σε 3 οικόπεδα της χώρας: Στα Ιωάννινα, στον Πατραϊκό Κόλπο και στο Κατάκολο. Η περίπτωση του Κατάκολου είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα.
Το κοίτασμα βρίσκεται 3,5 km νοτιοδυτικά του ακρωτηρίου του Κατάκολου, σε βάθος θάλασσας περίπου 250 μέτρα. Εντοπίσθηκε το 1982 από την κρατική ΔΕΠ και η ανακάλυψη και η επιβεβαίωσή του έγινε με τρεις θαλάσσιες γεωτρήσεις.Την εποχή της ανακάλυψής του θεωρήθηκε οικονομικά οριακό λόγω του μεγάλου βάθους θάλασσας, των τότε τιμών του πετρελαίου, αλλά και της παρουσίας H2S και CO2 (ΥΠΕΚΑ, 2012).
Σήμερα, οι τιμές του αργού πετρελαίου και η τεχνολογία επιτρέπουν την εκμετάλλευσή του από την ξηρά με κεκλιμένη γεώτρηση από την περιοχή στην οποία βρίσκεται σήμερα ο βιολογικός καθαρισμός του Κατάκολου. Το κοίτασμα εντοπίσθηκε σε βάθος περίπου 2500 μέτρων και οι δοκιμές παραγωγής έδειξαν δυναμικότητα παραγωγής ίση με 1500 βαρέλια/ ημέρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η εκτίμηση του ΥΠΕΚΑ για αποθέματα ύψους 3 εκατ. Βαρελιών πετρελαίου θεωρείται εξαιρετικά συντηρητική.
Οικονομικά Οφέλη Εξόρυξης Υδρογονανθράκων (Κατάκολο):
Σύμφωνα με το Ν. 4001/2011 θα καταβάλλεται από την πετρελαϊκή εταιρεία 20% ειδικός φόρος εισοδήματος στο Ελληνικό Δημόσιο και 5% περιφερειακός φόρος στην Περιφέρεια. Επίσης, το 20% των δημοσίων εσόδων από την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων θα κατατίθεται σε ειδικό τραπεζικό λογαριασμό του Πράσινου Ταμείου.
Με την παραδοχή ότι το εισόδημα της πετρελαϊκής εταιρείας ισούται με τα αναμενόμενα έσοδα από την εκμετάλλευση, υπολογίσθηκαν τα μέγιστα αναμενόμενα δυνητικά ετήσια έσοδα, ανάλογα με την τιμή του πετρελαίου (από 50 έως 100$/βαρέλι).:
- του Δημοσίου εκτιμώνται από 6,2 έως 12,5 εκατ. €/έτος
- της Περιφέρειας εκτιμώνται από 1,2 έως 2,1 εκατ. €/έτος
- του Πράσινου Ταμείου εκτιμώνται από 5 έως 10 εκατ. €/έτος
Εκτός των άλλων εκτιμάται ότι θα προκύψουν περίπου 300 άμεσες θέσεις εργασίας και 900 θέσεις έμμεσης απασχόλησης, ενώ για κάθε ευρώ άμεσο έσοδο αναλογούν άλλα δύο ευρώ έμμεσα έσοδα για τις τοπικές οικονομίες.
Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις Εξόρυξης Υδρογονανθράκων:
- Παρόλο που η εξόρυξη πετρελαίου είναι μια οχλούσα δραστηριότητα για το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, ο μεγαλύτερος κίνδυνος έγκειται στην περίπτωση ατυχήματος. Εφ’ όσων η εκμετάλλευση του κοιτάσματος γίνει από την ξηρά, ο κίνδυνος αυτός μειώνεται σημαντικά. Οι κύριες περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι:
- Επιπτώσεις στην αλιεία, τις υδατοκαλλιέργειες και τη ναυτιλία από την παρουσία των σεισμικών ερευνητικών σκαφών και του ρυμουλκούμενου εξοπλισμού (streamers).
- Επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα και των υδάτων από τις διαδικασίες δοκιμής των γεωτρήσεων.
- Επιπτώσεις από την κίνηση ελικοπτέρων εντός σημαντικών περιοχών πτηνών.
- Επιπτώσεις στα θαλάσσια θηλαστικά και στις χελώνες από τις εργασίες αποξήλωσης και απομάκρυνσης των εγκαταστάσεων.
- Επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον από τις διαρροές υδρογονανθράκων.
Πηγές:
(1) P. Vergoulis and D. Damigos, “Oil development and social acceptance in Greece: The Katakolo field case”, 6th International Conference on Sustainable Development in the Minerals Industry, 30 June – 3 July 2013, Milos island, Greece.
(2) ΥΠΕΚΑ, 2012. Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων, Τόμος β: Δυτικό Κατάκολο. Ανάδοχος: «Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)», σε συνεργασία με την «APC Advanced Planning- Consulting Σύμβουλοι Επιχειρήσεων Α.Ε.».