ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΣΠΑΝΙΕΣ ΓΑΙΕΣ

Οι σπάνιες γαίες, η Ευρώπη και η Ελλάδα! (Μέρος Ι)

 [του Πέτρου Τζεφέρη][by Tzeferis Petros]


To 2014 η παγκόσμια κατανάλωση των σπανίων γαιών αναμένεται να ανέλθει σε σε 180.000 τον., οδηγούμενη από σημαντική αύξηση ζήτησης στην παγκόσμια αγορά. Οι κύριες χώρες παραγωγής (κατά το 2010) ήταν: Κίνα (130.000 τόνοι), Ινδία (2.700 τόνοι), Βραζιλία (550 τόνοι) και Μαλαισία (350 τόνοι). Αδιευκρίνιστη ήταν η παραγωγή στις ΗΠΑ, Ρωσία, Αυστραλία (πιθανά αποθέματα 5 εκατ. τόνοι) και Νότια Αφρική (πιθανά αποθέματα 1 κατ. τόνοι).


Η Κίνα ελέγχει το 95% της παγκόσμιας παραγωγής σπανίων γαιών.  Ελέγχει  πλήρως όχι μόνο την  παραγωγική αλλά και την εμπορική αλυσίδα σπανίων γαιών, από την έρευνα, την εξόρυξη, μέχρι την διαδικασία εμπλουτισμού, μεταλλουργίας και διάθεσης των τελικών βιομηχανικών προϊόντων.

Από την πλευρά της η ΕΕ στερείται προς το παρόν της δυνατότητας παραγωγής  και σχετικής μεταλλουργικής βιομηχανίας με αποτέλεσμα να εισάγει από την Κίνα το 90 % πρώτων υλών και μετάλλων σπανίων γαιών. Την ίδια στιγμή η αποθεματική και παραγωγική ενίσχυση μέσω της ανακύκλωσης είναι ελάχιστη, αφού ο βαθμός αξιοποίησής της βρίσκεται σήμερα κάτω από 1%.

 Στην Ευρώπη έχουν επιβεβαιωθεί ελάχιστα κοιτάσματα ενώ το κρίσιμο στοίχημα της καθετοποιημένης αξιοποίησης τους στην Ευρώπη μοιάζει μάλλον κάτι που θα χρειαστεί πολλά χρόνια ακόμη.  Η Ελλάδα, η Νορβηγία, η Σουηδία, η Φινλανδία και η Γροιλανδία είναι οι πέντε χώρες που αναμένεται σε επόμενο στάδιο να στηρίξουν την ευρωπαϊκή βιομηχανία στον τομέα των σπανίων γαιών. Συγκεκριμένα, η Γροιλανδία, η οποία σημειωτέον είναι 16,5 φορές μεγαλύτερη από την Ελλάδα και το 81 % της έκτασής της καλύπτεται με πάγο, διαθέτει τα πλουσιότερα κοιτάσματα περιέχονται σπάνιες γαίες εκτός Κίνας. Ειδικότερα το “κοίτασμα” στο Kvanefjeld είναι ένα από τα μεγαλύτερα αλλά και αξιολογότερα  κοιτάσματα  σπάνιων γαιών  στον κόσμο. Η Ε.Ε. μέσα από την ειδική σχέση της Γροιλανδίας με την Δανία προσπαθεί να πάρει τον έλεγχο αλλά μάλλον αυτό αποτελεί ένα δύσκολο εγχείρημα. Ήδη τα δύο μεγάλα μεταλλευτικά έργα εκεί (το Kvanefjeld και το Kringlerne) ελέγχονται από αυστραλιανές εταιρίες, ενώ πρόσφατα η τοπική κυβέρνηση υπέγραψε ειδική συμφωνία με τη Κίνα, θεωρώντας ότι έτσι επιταχύνεται η αξιοποίηση του πλούτου της.

 Οπως γράφει ο συνάδελφος Ν. Αρβανιτίδης, οι τρέχουσες επενδυτικές κινήσεις στην Ευρώπη, και συγκεκριμένα αυτές της Γροιλαδίας, της Σουηδίας, της Νορβηγίας και της Φινλανδίας βρίσκονται σε ένα προηγμένο στάδιο κοιτασματολογικής εξέλιξης, αλλά παρουσιάζουν σημαντική τεχνολογική υστέρηση με αποτέλεσμα να καθυστερεί η έναρξη των παραγωγικών σταδίων εξόρυξης και μεταλλουργίας. Ένας λόγος μπορεί να είναι το γεγονός ότι οι μικρές και μικρομεσαίες καναδικές και αυστραλιανές μεταλλευτικές εταιρίες που έχουν αναλάβει τις επενδύσεις αδυνατούν να αναδείξουν και να εφαρμόσουν τις κατάλληλες τεχνολογίες μεταλλουργίας, αλλά και να διαχειριστούν τους όποιους κοινωνικούς ενδοιασμούς, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται από την προοπτική της καθετοποιημένης παραγωγής. Δεν διαθέτουν με άλλα λόγια την οικονομική εγκυρότητα ούτε τα  διαπιστευτήρια κατοχύρωσης κοινωνικής ευθύνης.Υπάρχουν ενδεχόμενα σχέδια για πιθανή μεταφορά των μεταλλευμάτων ή/και συμπυκνωμάτων στις μεταλλουργίες της Κίνας, εξέλιξη που εφόσον ισχύσει δεν θα αλλάξει το σημερινό καθεστώς στην Ευρώπη.

 Η Ελλάδα εικάζεται (κυρίως από συνδυασμό γεωλογικών και κοιτασματολογικών παρατηρήσεων) ότι διαθέτει αρκετά υποσχόμενα κοιτάσματα, παρότι δεν ανήκουν στους δυναμικότερους κοιτασματολογικούς τύπους.

Οι δύο κυρίαρχοι τύποι των κοιτασμάτων σπάνιων γαιών περιλαμβάνουν εκείνα που συνδέονται με ανθρακικά ορυκτά (Mountain Pass, Mt Weld, λίμνη Hoidas), και εκείνα που συνδέονται με υπερβασικά  πυριγενή  πετρώματα (Kvanefjeld, λίμνη Thor, Λίμνη Strange )  και που εμπλουτίζονται συνήθως σε  βαρέα μέταλλα και τις λεγόμενες βαριές σπάνιες γαίες.

Για παράδειγμα, η Θράκη έχει μαγματικά πετρώματα τα οποία εκ της φύσεώς τους είναι πλούσια σε σπάνιες γαίες. Επιπλέον στην παράκτια ζώνη Αν. Μακεδονίας-Θράκης εκβάλουν τα ποτάμια (Στρυμόνας, Νέστος, Έβρος), τα οποία αποθέτουν στις εκβολές τους υλικά από τα παραπάνω πετρώματα δημιουργώντας εμπλουτισμένα αποθέματα σπάνιων γαιών. Επειδή τα υλικά αυτά είναι μεγάλου ειδικού βάρους, δεν μεταφέρονται σε μεγάλη απόσταση από τις ακτές, με αποτέλεσμα να βρίσκονται εντός των χωρικών υδάτων. Με βάση όλα αυτά, δεν αποτελεί έκπληξη ότι υψηλές συγκεντρώσεις σπανίων γαιών στην παράκτια ζώνη από την Καβάλα μέχρι τον Έβρο έχουν διαπιστωθεί ήδη από τη δεκαετία του ’80 από έρευνες που διεξήγε τότε το ΙΓΜΕ (για την ανεύρεση τιτανίου και ζιρκονίου).

Οι σπάνιες γαίες, η Ευρώπη και η Ελλάδα! (Μέρος ΙΙ)

Σχετικά Άρθρα