ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΩΝ

Η απόφαση 1492/2013 του ΣτΕ και τα δικά μας ερωτηματικά!

[του Πέτρου τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]

Υπέρ της λειτουργίας των μεταλλείων της Κασσάνδρας τάσσεται με την ογδόντα σελίδων απόφασή του 1492/2013 το Συμβούλιο της Επικρατείας το οποίο απέρριψε την προσφυγή 81 ατόμων που ζητούσαν την ακύρωση της υπουργικής απόφασης με την οποία εγκρίθηκαν οι περιβαλλοντικοί όροι για την επένδυση χρυσού στην περιοχή.

Απόφαση ΣτΕ 1492/2013: πλήρες κείμενο

Το Ε΄ τμήμα του ΣτΕ απέρριψε τους ισχυρισμούς τους, κρίνοντας ότι  η σχετική μελέτη είναι επαρκώς αιτιολογημένη και δεν συντρέχουν περιβαλλοντικοί κίνδυνοι από την λειτουργία των μεταλλείων.  Περαιτέρω -όπως επισημαίνεται στην απόφαση- η επένδυση θα δημιουργήσει ανάπτυξη στην περιοχή, θα επαναπροσδιορίσει την περιοχή εν όλω ή εν μέρει τα οικονομικά χαρακτηριστικά και το οικονομικό πρότυπο, ενώ θα δημιουργηθούν 1.300 θέσεις εργασίας.

Η συγκεκριμένη απόφαση 1492/2013  κρίνεται ως ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς αφορά την κύρια προσφυγή κατά της υπουργικής απόφασης που πέραν των περιβαλλοντικών όρων, ενέκρινε την απομάκρυνση και αποκατάσταση του χώρου απόθεσης παλαιών τελμάτων “Ολυμπιάδας” από την εταιρεία “Ελληνικός Χρυσός ΑΕΜΒΧ”. Κατά την έκδοση της απόφασης ελήφθησαν υπόψιν η σπανιότης και η ανάγκη εξόρυξης των μεταλλευμάτων, σύμφωνα με τις ρητές προβλέψεις του υφιστάμενου χωροταξικού σχεδιασμού, ενώ αξιολογήθηκαν όλες οι επιπτώσεις στο περιβάλλον της περιοχής και προβλέπονται μέτρα για την αποτροπή ή τον μετριασμό τους (αποκατάσταση της περιοχής από παλιές μεταλλευτικές δραστηριότητες, ανάληψη κοινωνικών δράσεων προς όφελος της τοπικής κοινωνίας κλπ).

Τέλος η απόφαση του ΣτΕ δέχεται την κρίση της διοίκησης για την εφαρμογή της πυρομεταλλουργικής μεθόδου της ακαριαίας τήξης (Flash Smelting) καθ’ όσον, η μέθοδος αυτή “εξασφαλίζει βέλτιστη προσαρμογή στις διακυμάνσεις της περιεκτικότητας των κοιτασμάτων, άριστη αξιοποίηση των μεταλλευμάτων της περιοχής” κλπ. Επίσης θεωρεί ότι δεν κλονίζεται η αιτιολογία αυτή, από το γεγονός ότι με την απόφαση περί εγκρίσεως της τεχνικής μελέτης του οικείου υποέργου, η αρμόδια Διεύθυνση του ΥΠΕΚΑ έθεσε ως όρο την προηγούμενη εκτέλεση προγράμματος επιτόπιων δοκιμών σε ημιβιομηχανική μονάδα  και την εκπόνηση μελέτης εφαρμογής και ειδικών μελετών που να καλύπτουν όλες τις διεργασίες της μεταλλουργικής διαδικασίας, καθ’ όσον, οι όροι αυτοί τέθηκαν ώστε να επιτευχθεί η πλήρης προσαρμογή της μεθόδου στις συγκεκριμένες συνθήκες και την τροφοδοσία και να αντιμετωπισθούν όλες οι τεχνικές λεπτομέρειες των σταδίων της μεταλλουργικής επεξεργασίας πριν την κατασκευή των εγκαταστάσεων.

Εντούτοις, αρκετοί είναι οι προβληματισμοί και τα ερωτηματικά που ευθέως τίθενται πλέον σε οποιονδήποτε καλόπιστο παρατηρητή που  παρακολουθεί την εξέλιξη των αποφάσεων του ΣτΕ από το 1975 όταν δηλ. είχαμε έναρξη της συνταγματικής προστασίας του περιβάλλοντος και καθιερώθηκε η  αρχής της βιώσιμης ανάπτυξης ως νομική έννοια και στη χώρα μας. Σταχυολογούμε ορισμένους:

1)  Πότε αλήθεια εφαρμόστηκε ορθά η αρχή της βιωσιμότητας, όπως αυτή κατοχυρώνεται στα άρθρα 24, 106 και 22 παρ. 1 του Συντάγματος;  Με όλη σχεδόν την νομολογία της περιβαλλοντοκεντρικής κατεύθυνσης της βιώσιμης ανάπτυξης των προηγουμένων ετών και ιδιαίτερα της περιόδου της δεκαετίας του ’90 όταν αναπτύχθηκε η “προσέγγιση” περί της μη βιώσιμης μεταλλείας (την οποία ο κ. Δεκλερής ονομάζει μάλιστα πρωτοποριακή) του Ε Τμήματος του ΣτΕ ή τώρα; Οταν με την απόφαση ΣτΕ 613/2002 ακύρωνε με κατηγορηματικό τρόπο την μεταλλουργία χρυσού στη Ολυμπιάδα ή τώρα; Τώρα,  που στην απόφαση 1492/2013 αναφέρεται εξίσου ρητά ότι “η υλοποίηση του (εξορυκτικού) σχεδιασμού αυτού επιτυγχάνει σταδιακά αφ’ ενός μεν την περιβαλλοντική αναβάθμιση της ευρύτερης περιοχής, αφ’ ετέρου δε την περαιτέρω τουριστική αξιοποίησή της κλπ. Τώρα που, συμπεριλαμβάνονται -μεταξύ άλλων- οι άμεσες επιπτώσεις στην εθνική και τοπική οικονομία που συνίσταται στη δημιουργία 1.300 άμεσων θέσεων απασχόλησης σε μία περιοχή με αυξημένη ανεργία, θέσεις που θα καλυφθούν κατά προτεραιότητα από την τοπική κοινωνία σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90%, κι ακόμη την ενίσχυση και άλλων δραστηριοτήτων του δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα που συνδέονται αμέσως ή εμέσως με την μεταλλευτική δραστηριότητα κλπ. (εδάφια 30 και 31 της απόφ. 1492) ;

2) Οταν  η εξορυκτική δραστηριότητα θεωρούνταν ως “η βιαιοτέρα και πλέον καταστρεπτική επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον, εφόσον υφ’οιασδήποτε συνθήκας και υφ’οιασδήποτε τεχνολογίας πραγματοποιουμένη, συνεπαγόταν εξ ορισμού την καταστροφήν των φυσικών οικοσυστημάτων κλπ” ή τώρα; Τώρα, που υφίσταται η “δυνατότητα συγκερασμού της βιώσιμης ανάπτυξης του κλάδου και υψηλής περιβαλλοντικής προστασίας χάριν της τεχνολογικής ανάπτυξης που έχει καταστήσει δυνατή την ασφαλέστερη επεξεργασία και διάθεση των επικίνδυνων αποβλήτων.  Κι ακόμη τώρα που οι συνταγματικές επιταγές για ορθολογική και βιώσιμη αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας κατά τα άρθρα 24 και 106 του Συντάγματος, ενσωματώνονται στις ρυθμίσεις του Γενικού Χωροταξικού Πλαισίου και του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τη Βιομηχανία (εδάφιο 10 της απόφασης 1492);

3) Oταν, με την απόφαση ΣτΕ 772/1998, καθιερώθηκε ο ατεκμηρίωτος επιστημονικά και χωρίς κανένα προηγούμενο σε άλλη χώρα της ΕΕ όρος της φειδωλής εξόρυξης, όπου “η εξόρυξη επιτρέπεται να γίνεται με αυστηρότατους όρους και με μεγάλη φειδώ και μόνο μέχρις ότου ανακαλυφθούν ανανεώσιμα υποκατάστατα, και λάβει την πλήρη έκφρασή της η βιώσιμη κοινωνία,  οπότε και θα πρέπει να παύση η μεταλλεία” ή τώρα; Τώρα,  που “αναγνωρίζεται η σπανιότητα και η διαχρονική αναγκαιότητα της μεταλλείας σύμφωνα με τις ρητές προβλέψεις του υφιστάμενου χωροταξικού σχεδιασμού;” (εδάφιο 17 της απόφασης 1492) και που “υπό τα δεδομένα αυτά το έργο δεν αντίκειται στη βιώσιμη μεταλλεία” (εδαφιο 31 της απόφασης 1492);

Ποιά ειναι λοιπόν η ορθή ερμηνεία της αρχής της βιωσιμότητας ως προς την εξορυκτική δραστηριότητα;  Υφίσταται  βιώσιμη μεταλλεία ή πρόκειται για οξύμωρο σχήμα και θα πρέπει η αρχή αυτή να ερμηνεύεται ως αναστολή της έγκρισης νέων (εξορυκτικών) δραστηριοτήτων μέχρι να επέλθει η βιώσιμη κοινωνία, δηλ. ενδεχομένως και εις το διηνεκές; Κι ακόμη, πόσο ακλόνητη παραμένει πλέον, υπό το φως των ανωτέρω, η άποψη περί της ex constitutione υπεροχής της περιβαλλοντικής προστασίας έναντι των των υπολοίπων συνταγματικώς προστατευομένων έννομων αγαθών που ανεξάρτητα από τις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε περίστασης, “οφείλουν να υποχωρούν μπροστά στο στόχο της περιβαλλοντικής προστασίας, μπροστά στο ειδικό, αυτό, κοινωνικό συμφέρον που αντιμετωπίζεται ως a priori υπερέχον”;

Η βιώσιμη ανάπτυξη και  ο δικαστικός της έλεγχος   στη νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας

Μήπως το  “Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας” που επιμένει να χρησιμοποιεί  την περί μη βιώσιμης μεταλλείας προσέγγιση παράλληλα με απαξιωτικούς για τη μεταλλεία όρους με απόλυτο τρόπο στις γνωστές γνωμοδοτήσεις του, θα πρέπει πλέον υπό το φως των ανωτέρω να ανασκευάσει έστω και μερικώς την προσέγγιση αυτή;

Μήπως επιπλέον θα έπρεπε, απευθυνόμενος προς  την επιστημονική  κοινότητα, να υπάρξει μια διεπιστημονική ερμηνεία της βιωσιμότητας για την εξορυκτική δραστηριότητα και γενικότερα για τη διαχείριση μη ανανεώσιμων πρώτων υλών;    Ωστε από μια τέτοια επιστημονική ανάλυση κύρους να δοθούν οι απαραίτητες εξηγήσεις κι ακόμη ν’αποτελέσει συνδρομή και στο πράγματι δύσκολο έργο των δικαστών;  Ωστε να μην ακροβατούν από τη μια άκρη ως την άλλη προσπαθώντας να σταθμίσουν τα συνταγματικά αγαθά,  αφήνοντας στη μέση ένα κενό (που αντιπροσωπεύει τον περιβαλλοντικό κίνδυνο) που μοιραία (ελλείψει των εξειδικευμένων επί του εκάστοτε θέματος τεχνικών γνώσεων) έρχονται πάντα να καλύψουν οι αρχές πρόληψης και προφύλαξης;  Ωστε να μην αποφασίζουν με σιγουριά παρά μόνον όταν το “κόστος υπερακοντίζει προδήλως το όφελος” και αντιστρόφως;

Κι επιτέλους ας πάψουμε να θεωρούμε μόνιμα τον βασιλιά γυμνό και  τα μεταλλεία σκοτεινά, επικίνδυνα και τελείως άχρηστα.. ενώ την ίδια ώρα χρησιμοποιούμε συνολικά τα προϊόντα τους, απολύτως άκριτα και αλόγιστα. Και προπάντων υποκριτικά!

Το τέλος του δικαστικού ακτιβισμού;

Σχετικά Άρθρα