Από την επίθεση των πολυγώνων του λατομικού χώρου Ι (με το μπλε περίγραμμα ) και της λατομικής περιοχής (με κόκκινο περίγραμμα) στους ορθοφωτοχάρτες της GOOGLE και της Κτηματολόγιο ΑΕ φαίνεται με σαφήνεια πως το μεγαλύτερο μέρος της εξορυκτικής δραστηριότητας πραγματοποιείται εκτός του λατομικού χώρου και ακόμη χειρότερα και εκτός της λατομικής περιοχής! Επίσης φαίνεται εκτός του χώρου της επέμβασης να υπάρχουν και μηχανολογικές εγκαταστάσεις.
Δηλαδή με απλά λόγια, ο χώρος (μεγάλο πολύγωνο) καθορίστηκε ως λατομική περιοχή μετά από μια εξαντλητική διαδικασία που περιλαμβάνει απόφαση του Περιφερειάρχη μετά από εισήγηση ειδικής επιτροπής, εν συνεχεία μισθώθηκε και αντί να εγκατασταθεί ο μισθωθείς εκεί που έπρεπε και που είχε συνομολογήσει στα πρωτόκολλα εγκατάστασης και στις συμβάσεις του (μικρό πολύγωνο), εγκαταστάθηκε παραπέρα και διενήργησε εξόρυξη σε άλλη θέση ή πιο σωστά λατόμευσε και μέσα και έξω από το χώρο που είχε το αντίστοιχο δικαίωμα.
Ευτυχώς θα πει κάποιος που σήμερα υπάρχουν τα εργαλεία της γεω πληροφορίας με την χρήση των οποίων, οι παράνομες εξορύξεις είναι δυνατόν, υπό προϋποθέσεις, να διαπιστωθούν ακόμη και από τους ορθοφωτοχάρτες. Πράγματι, όσο κι αν σε ορισμένες περιπτώσεις είναι δύσκολος ο καταλογισμός των ευθυνών ως προς ποιός είναι ο φορέας που παρανομεί κι επιπλέον τα στοιχεία αυτά απαιτούν διαρκή διασταύρωση, επικαιροποίηση και αξιολόγηση, σίγουρα αποτελεί μια σημαντική συμβολή στο έργο των Επιθεωρητών (Περιβάλλοντος και Μεταλλείων).
Από την άλλη όμως είναι κρίμα να γίνεται τόσος αγώνας για την χωροθέτηση λατομείων (αδρανών υλικών) εντός ειδικά θεσμοθετημένων περιοχών (εξετάζονται όλες οι εναλλακτικές λύσεις, σταθμίζονται κριτήρια καταλληλότητας του πετρώματος, καθώς και περιβαλλοντικά και χωροταξικά κριτήρια, εξετάζεται η τυχόν ύπαρξη απαγορευτικών της «λατομίας» λόγων, εκδίδονται όλες οι απαραίτητες εγκρίσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες κλπ.) και για την οποία το ελληνικό δημόσιο έχει σπαταλήσει σημαντικούς πόρους, και αντί αυτού να χωροθετούνται τα λατομεία “εική και ως έτυχε” με όλα τα γνωστά αποτελέσματα. Επιπλέον, δυστυχώς το συγκεκριμένο δεν είναι μεμονωμένο γεγονός, αλλά συχνό και άλλωστε το έχουμε ξαναστηλιτεύσει από τον χώρο αυτό.
Υπάρχει κι άλλο δημόσιο εκτός από αυτό που ήδη ξέρουμε….
Τα λατομεία μπορεί να είναι χώροι δουλειάς από τους οποίους προσπορίζονται απαραίτητα δομικά υλικά για πολλούς τομείς της οικονομίας μας. Μάλιστα μπορεί η έκταση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος να είναι ελεγχόμενη όταν φυσικά ελέγχονται οι βασικές παράμετροι της χωροθέτησης και του τρόπου λειτουργίας της επιχείρησης. Διαφορετικά καταλήγουν πληγή και μάστιγα για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. Και το χειρότερο η αποκατάσταση ενός χώρου που δεν γίνεται στον χρόνο που πρέπει και από τον ίδιο τον εκμεταλλευτή, καθίσταται από δύσκολη έως ακατόρθωτη σε ορισμένες περιπτώσεις.
Δυστυχώς κι ενώ σήμερα υπάρχουν περισσότερα εργαλεία που αφορούν την διαχείριση των εξορυκτικών αποβλήτων (ΚΥΑ ΗΠ 39624/2209/Ε103/2009), την περιβαλλοντική ευθύνη (Ν. 4042/2012 Ποινική προστασία του περιβάλλοντος) και την αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας (ΠΔ 148/2009, Περιβαλλοντική ευθύνη για την πρόληψη και την αποκατάσταση των ζημιών στο περιβάλλον – Εναρμόνιση με την οδηγία 2004/35/ΕΚ ), εντούτοις δεν προκύπτει διαφοροποίηση ως προς το αποτέλεσμα, διότι η επέμβαση εδώ και η ενδεχόμενη ζημία στους εξορυκτικούς χώρους δεν αφορά μόνο τη διαχείριση των αποβλήτων (πεδίο εφαρμογής του ως άνω ΠΔ σύμφωνα με το άρθρο 4 και το Παράρτημα III του άρθρου 21), αλλά κυρίως την επέμβαση στο έδαφος και τους υπόλοιπους φυσικούς αποδέκτες. Αλλωστε στην περίπτωση των λατομείων αδρανών και μαρμάρων τα “παραπροϊόντα” είναι κατά κανόνα μη τοξικά και σε μεγάλο βαθμό δεν αποτελούν απόβλητα, αντιθέτως μπορούν να αποτελέσουν -υπό προϋποθέσεις- χρήσιμα υλικά.
Απαιτείται συνεπώς μια ολοκληρωμένη (αλλά προπάντων απλή, σαφής και αποτελεσματική) διαχείριση ως προς την διαδικασία αξιοποίησης των εγγυήσεων ειδικά στην περίπτωση που αυτές καταπίπτουν (ποιός ορίζει το ύψος των εγγυήσεων, ποιός φυλάττει τις εγγυήσεις, υπέρ ποίου γίνεται η κατάπτωση, από ποιόν φορέα και με ποιά διαδικασία και υλικοτεχνικά μέσα θα γίνεται η αποκατάσταση κλπ) ώστε αυτή να συντελεί στην ουσιαστική αλλά και καθ’όλα διαφανή διαδικασία αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημίας.
Δείτε τι μπορεί να γίνει όταν υπάρχει φαντασία αλλά και οικονομικό κίνητρο για την αποκατάσταση των εγκαταλειμμένων λατομείων. Παλιό λατομείο μετατρέπεται σε όαση πρασίνου!
[ του Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]