Ποιός θα αποφασίσει για την επένδυση του χρυσού;

Σε δημοψήφισμα ετέθη, την άνοιξη του 2010,  η αναμόρφωση μιας από τις μεγαλύτερες οδικές αρτηρίες της Βαρκελώνης, η Αβενίδα Διαγονάλ, που χωρίζει διαγωνίως την πόλη στα δύο και οδηγεί στην περίφημη συνοικία με τα έργα του Γκαουντί. Ολοι οι κάτοικοι της πόλης κλήθηκαν να αποφασίσουν, για πρώτη φορά στην ιστορία, για το μέλλον ενός δρόμου.

Μπορεί να γίνει το ίδιο για μια επένδυση που αφορά μια νέα βιομηχανική εγκατάσταση με ορατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα; Και ειδικότερα μια βιομηχανία που -πλην της τοπικής κοινωνίας- έχει προεκτάσεις στο εθνικό συμφέρον ή επηρεάζει την παγκόσμια ζήτηση; Κι ακόμη παραπέρα, ειδικά στον μεταλλευτικό τομέα, μια επένδυση που λόγω της «από τη φύση» χωροθέτησης του κοιτάσματος αλλά και της πιθανής σπανιότητάς του, αν ματαιωθεί εδώ και τώρα, καθίσταται πλέον πολύ δύσκολη έως ανέφικτη η τυχόν μελλοντική ανάκτησή του;

Μπορεί ο απλός πολίτης να ενημερωθεί σε τέτοιο ικανοποιητικό βαθμό ώστε να αποφασίσει τελικά για το πώς λειτουργούν οι πηγές της ρύπανσης μιας πχ. μεταλλουργίας χρυσού: μεταλλευτικά απόβλητα, τέλματα υδρομεταλλουργίας, αέριοι ρυπαντές κλπ; Για το πώς αναπτύσσονται οι ρυπογόνες διαδικασίες και μηχανισμοί, πώς διαβαθμίζεται ο περιβαλλοντικός κίνδυνος για τους φυσικούς αποδέκτες (αέρας, υδροφόροι ορίζοντες, θάλασσα κλπ); Πώς και για ποιο σκοπό γίνεται παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο συγκεκριμένων γεωτεχνικών παραμέτρων και τι απαιτείται για να συνδεθούν με το δομημένο περιβάλλον; Πως εκτιμώνται οι όποιες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και πως αξιολογούνται οι μελέτες εκτίμησης επικινδυνότητας (human health risk assessment); Πώς διακρίνεται ο «αντικειμενικός» από τον «αποδεκτό» περιπβαλλοντικό κίνδυνο;

Μπορεί ο απλός πολίτης, που θίγεται ή παραπλανάται ένθεν και εκείθεν, στο όνομα της τελικής εμπλοκής του στις όποιες συνέπειες της επένδυσης, να εκφέρει αποφασιστική άποψη; Που εδώ σημαίνει επιστημονική άποψη; Να πει π.χ. «δεν θέλω την τάδε μέθοδο μεταλλουργικής επεξεργασίας διότι είναι μη κατάλληλη κι επιβλαβής;» Η παρακάμπτοντας το εθνικό ζητούμενο, να πει π.χ. «δεν εξορύσσω το ήλιο-3, που βρίσκεται στο υπέδαφος της περιοχής μου, διότι κρίνω ότι η εξόρυξή του θα αποβεί επιβλαβής για την περιοχή, παρότι πρόκειται για υλικό που θα μπορούσε να συμβάλλει στην ενεργειακή μας αυτάρκεια;» (τελείως θεωρητικό παράδειγμα). Η και αντίστροφα, εις πείσμα των καιρών, να πει πχ. «εγώ προτιμώ μια μονάδα εισαγόμενου λιθάνθρακα στην περιοχή μου, διότι μου παρέχονται κίνητρα, παρακάμπτοντας την περιβαλλοντική υποβάθμιση κι αντίθετη γνώμη των γειτονικών περιοχών;»

Στα πλαίσια της «ολιστικής λογικής» για την οποία γίνεται πολύς λόγος τελευταία, πρέπει να διερευνηθούν σε βάθος όλες οι κεντρικές αλλά και οι επιμέρους διαστάσεις του θέματος, λαμβανομένων υπόψη δηλ. όχι μόνο των αυστηρά τεχνικοοικονομικών δεδομένων αλλά και των κοινωνικών, πολιτισμικών, αισθητικών, οικολογικών, νομικών κ.α. παραμέτρων.

Ποιος θα πρέπει να αποφασίσει λοιπόν στα πλαίσια της ολιστικής λογικής;

Δείτε το άρθρο του Πέτρου Τζεφέρη Ποιός θα κρίνει τον περιβαλλοντικά «αποδεκτό» κίνδυνο;
που έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό του ΤΕΕ, TEE 2532 (13/4/09).