Ορυκτά: η μνήμη του πλανήτη...

Ορυκτά από την ετήσια έκθεση GeMin, Φωτ. Π. Τζεφέρης

Η γη είναι σαν ένα "μίξερ" μέσα στο οποίο ανακατεύονται, σπάνε, θρυμματίζονται και ανασχηματίζονται πετρώματα. Τα θραύσματα καθιζάνουν ή αποτίθενται σχηματίζοντας διάφορες στρώσεις. Στη συνέχεια, οι διαδικασίες της  αποσάθρωσης και  διάβρωσης από τον αέρα και τη βροχή αλλοιώνουν τα πετρώματα. Ετσι με αυτήν την δυναμική του στερεού φλοιού της γής δημιουργούνται τα όρη, οι χαράδρες  και οι αμμόλοφοι, ανάμεσα σε άλλα. Αυτές οι αποθέσεις ιζημάτων μετατρέπονται τελικά σε ιζηματογενή πετρώματα. Ο κύκλος αυτός δεν σταματά ποτέ, συνεχίζεται και επαναλαμβάνεται διαρκώς σε γεωλογική κλίμακα. Σε 50 εκατομμύρια χρόνια, κανένα από τα όρη -και γενικότερα κανένα γεωμορφολογικό στοιχείο- που ξέρουμε δεν θα βρίσκεται στην κατάσταση που είναι σήμερα.    ΙΓΜΕΜ: «Γεωλογία για όλους»

Τα ορυκτά είναι δομικά υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένη η γή αλλά και όλα τα στερά σώματα του σύμπαντος. Διακρίνονται συνήθως με βάση τη χημική τους σύσταση και τη γεωμετρική εσωτερική δομή τους. Τα περισσότερα είναι στερεές κρυσταλλικές ουσίες που διακρίνονται δηλαδή από οργανωμένη ατομική δομή (κρυσταλλικό πλέγμα) με συγκεκριμένη διάταξη των κρυστάλλων στο χώρο. Υπάρχουν, όμως, και ορισμένα χωρίς κρυσταλλική δομή αλλά με άτακτη εσωτερική δομή, άμορφα στερεά, παρόμοια με το γυαλί. Η εξέταση των ορυκτών μας βοηθά να κατανοήσουμε την προέλευση της Γης, εφόσον αποθηκεύουν στο εσωτερικό τους χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το τί συνέβη στο γεωλογικό παρελθόν .

 Τα ορυκτά ταξινομούνται με βάση τη σύσταση και την εσωτερική δομή, αλλά και ιδιότητες όπως η σκληρότητα, το βάρος, το χρώμα, η στιλπνότητα και η διαφάνεια. Αν και έχουν ανακαλυφθεί πάνω από 4.000,  μόνο 30 περίπου είναι κοινά στην επιφάνεια του πλανήτη. Πρόκειται κυρίως για τα πυριτικά ορυκτά που αποτελούν το 95% του στερεού φλοιού της γης.

Από τις χιλιάδες των ορυκτών λίγα ειναι αυτά που αποδείχθηκαν χρήσιμα για τον άνθρωπο. Τα ορυκτά στη ζωή μας. Τα υπόλοιπα, χαρακτηρίζονται ως σημαντικά ή λιγότερο σημαντικά απο την μικρή ή μεγάλη αισθητική τους αξία. Κάποια ορυκτά ανήκουν σε μια πολύ ιδιαίτερη κατηγορία, τους πολύτιμους λίθους.

Οι πολύτιμοι λίθοι ξεχωρίζουν για την ομορφιά, το χρώμα, τη διαφάνεια και τη σπανιότητά τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι το διαμάντι, το σμαράγδι, το ρουμπίνι και το ζαφείρι. Οι ημιπολύτιμοι λίθοι, από την άλλη, αποτελούνται από ορυκτά μικρότερης αξίας. Σήμερα, τα διαμάντια θεωρούνται ως  οι ακριβότερες πέτρες για τη λάμψη, τη στιλπνότητα και τη σκληρότητά τους ενώ δεν λείπει και η χρηστική σημασία τους ως βιομηχανικά ορυκτά.   Tρισεκατομμύρια καράτια στον κρατήρα του Popigai! Ανακαλύφθηκαν πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια αλλά άρχισαν να επεξεργάζονται και να κόβονται μόλις τον 14ο αιώνα. Τα περισσότερα κοιτάσματα διαμαντιών βρίσκονται στη Νότια Αφρική, τη Ναμίμπια, τη Ρωσία και την Αυστραλία.

 Σχεδόν όλοι οι αρχαίοι αλλά  και νεώτεροι πολιτισμοί σε κάθε γωνιά του πλανήτη χρησιμοποιούσαν ποικιλοτρόπως και "σέβονταν" τους λίθους. Οι φυσικές ιδιότητές τους είναι  πολλές  και οι τρόποι με τους οποίους μπορούμε να τους χρησιμοποιήσουμε ακόμα περισσότεροι. Σύμφωνα με πληροφορίες η αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία που αναφέρεται στις θεραπευτικές ιδιότητες των λίθων βρέθηκε σε Αιγυπτιακό πάπυρο. Gemstones Action: Για όσους αγαπούν τα ορυκτά...

Ισως λίγοι γνωρίζουν ότι η Ελλάδα, παρά τη μικρή της έκταση, συγκαταλέγεται ανάμεσα στις πλουσιότερες σε αριθμό ορυκτών χώρες του κόσμου. Συγκεκριμένα, η ευρύτερη περιοχή του Λαυρίου κατέχει περίοπτη θέση στον πλανήτη σε αριθμό ορυκτών εφόσον στις υπόγειες στοές της Λαυρεωτικής έχουν καταγραφεί πάνω από 700 διαφορετικά ορυκτά. Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνεται και από τα μουσεία της Καμάριζας και του Λαυρίου τα οποία λειτουργούν στην περιοχή και περιέχουν μια θαυμάσια συλλογή από τα ορυκτά ευρήματα της Λαυρεωτικής. Το Μουσείο Αγ. Κωνσταντίνου στην Καμάριζα στεγάζεται στο κτίριο του κεντρικού μεταλλευτικού φρέατος ενώ αξιόλογο ορυκτολογικό Μουσείο λειτουργεί και στην πόλη του Λαυρίου.  Με αμφότερα θα ασχοληθούμε ειδικά σε άλλη θέση. Εκτός από τα Μουσεία θαυμάσιες συλλογές υπάρχουν και σε σπίτια κατοίκων της Καμάριζας αλλά και σε ορισμένα καταστήματα.

[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]