Υπάρχει αλήθεια ανάπτυξη χωρίς κόστος; Κι αυτή είναι αλήθεια η ανάπτυξη στην οποία πρέπει να προσβλέπουμε; Κι εμείς είμαστε τόσο ανόητοι που δεν μπορούμε να την προσεγγίσουμε με κανένα διαχειστικό τρόπο παρά μόνο σε θεωρητικό επίπεδο; Μπορούμε, εμείς οι απλοί πολίτες, να κάνουμε κάτι; Εκτός φυσικά από το να υποκρινόμαστε παίρνοντας ρόλους άλλοτε από τη μία κι άλλοτε από την άλλη μεριά, παριστάνοντας άλλοτε τους περιβαλλοντικούς σουπερ-ήρωες κι άλλοτε “νίπτοντας τας χείρας μας” ως άλλοι πόντιοι πιλάτοι υπέρ της “εργασίας και της απασχόλησης” που απαιτεί προφανώς την ανάπτυξη σε κάθε επίπεδο.
Ποιά είναι όμως η αλήθεια; Η αλήθεια είναι ότι κάθε σύγχρονη μορφή ανάπτυξης, είτε μηχανοποιημένη είτε ηλεκτρονική, έχει κόστος. Από την πρωτογενή παραγωγή της γεωργίας και των ορυχείων μέχρι τον τουριστικό «πολιτισμό» της χλωριωμένης πισίνας και της ομοιόμορφης αναψυχής του al inclusive. Από τον «πολιτισμό» του εμφιαλωμένου νερού μέχρι το ορόσημο του ψηφιακού νέου κόσμου μας που αποϋλοποιεί σταδιακά την ανάπτυξη μετουσιώνοντάς την σε αόρατα αλλά όχι ανώδυνα ηλεκτρομαγνητικά σήματα.
Κόστος περιβαλλοντικό, κόστος στην ποιότητα ζωής, στην ασφάλεια, στην υγεία του πολίτη, σωματική και ψυχική. Άλλη μορφή ανάπτυξης έχει εμφανέστερο και πρόδηλο κόστος, άλλη λιγότερο εμφανές, περισσότερο υποχθόνιο και με κάποια χρονοκαθυστέρηση. Που συχνά δεν περιορίζεται στον υλικό κόσμο (ρύπανση υλικών αποβλήτων κλπ) αλλά υποσκάπτει και διακυβεύει την ηθική και πολιτιστική μας υπόσταση μέσω άϋλων τοξικών αποβλήτων (υποκλοπή και παραβίαση προσωπικών δεδομένων, ενθάρρυνση της παιδικής πορνογραφίας, νεανική και σχολική παραβατικότητα -bulling κλπ).
Ομορφος κόσμος ..ψηφιακός, αγγελικά πλασμένος!
Δεν είναι τυχαία άλλωστε, η μεγάλη ανησυχία των επιστημόνων σχετικά με την εφαρμογή της πάγιας αρχής του κοινοτικού δικαίου, της αρχής της προφύλαξης, και τα όρια που κάθε φορά τίθενται και αφορούν τα κοκτέιλ των σύγχρονων περιβαλλοντικών ρυπαντών: ενδοκρινικοί διαταράκτες, καρκινογόνες και μεταλλαξιγόνες χημικές ουσίες, ποιότητα εσωτερικού αέρα, ιονίζουσες και μη ιονίζουσες ακτινοβολίες, στα οποία οι πολίτες εκτίθενται καθημερινά και για τις επιπτώσεις των οποίων δεν υπάρχουν ανεξάρτητες έρευνες ή υπάρχουν «προσανατολισμένες» έρευνες με συγκεκριμένα καθησυχαστικά αποτελέσματα με επίσης προφανείς σκοπιμότητες.. Αλήθεια πόσο σημαντικά είναι η άνεση και το τεχνολογικό όφελος της σύγχρονης ανάπτυξης, μπροστά στον κίνδυνο απώλειας της ίδιας της υγείας και της ζωής; Πόσο βιώσιμη είναι η ανάπτυξη αυτή που βελτιώνει την ποιότητα της ζωής αλλά διακυβεύει την ίδια τη ζωή;
Εξάλλου και τα παγκόσμια οικονομικά συστήματα αποδεικνύονται ανίσχυρα και με ξύλινα πόδια… Το μοντέλο της συρρίκνωσης των οικονομικών δραστηριοτήτων του κράτους και της απελευθέρωσης κι αυτορρύθμισης των αγορών, που κάποτε κατατρόπωσε τον σοβιετικό κομμουνισμό, υπέστη κι αυτό πρόσφατα ανάλογη «σεισμική μετατόπιση».. Όχι γιατί του έλειπε η ισχυρή θεωρητική βάση στήριξης αλλά γιατί , κατά την άποψή μου, κάποιοι ως συνήθως, δεν εφάρμοσαν αλλά καταχράστηκαν το διαχειριστικό μοντέλο προς ίδιο όφελος… Αν λοιπόν η σύγχρονη οικονομική κρίση προκλήθηκε από υπερβολές στην προσπάθεια κάποιων να συσσωρεύσουν κέρδη και πλούτο, η ευθύνη δεν βρίσκεται στη ανθρώπινη συμπεριφορά τους, αλλά στην αποτυχία των μηχανισμών που αποσκοπούν στην εξισορρόπηση αυτής της έμφυτης δύναμης των ανθρώπων ώστε να αποβαίνει επωφελής για το κοινωνικό σύνολο.
Η ουσία λοιπόν δεν είναι λοιπόν τί είδους ανάπτυξη διαλέγουμε αλλά αν την διαχειριζόμαστε έτσι ώστε να είναι βιώσιμη. Μιλάμε για το δυσκολότερο ενδεχομένως εγχείρημα, την δυσκολότερη πρόκληση του σύγχρονου ανθρώπου. Ένα εγχείρημα που απαιτεί όλες μας τις δυνάμεις: Επιστήμη, τεχνολογία, πολιτική, παιδεία, δικαιοσύνη, φαντασία και ΚΥΡΙΩΣ ήθος. Που όμως εμείς με την παντοειδή μας σύγχυση μέσα από τα πρότυπα επικοινωνίας, τα ΜΜΕ και τις τηλεοπτικές Κασσάνδρες κλπ. αλλά και την καταναλωτική μας μανία δεν δείχνουμε ότι καταλαβαίνουμε πόσο επείγον είναι το θέμα.
Πελαγοδρομούμε λοιπόν και πάλι σε έναν νέο γύρο διαχειριστικού παρεμβατισμού που δημιουργεί νέα ιδεολογική και πολιτική σύγχυση. Κι αντί να αποφασίσουμε σύντομα για τους κώδικες της βιώσιμης ανάπτυξης, τις αρχές και τα εργαλεία της διαχείρισης, κι ακόμη ποιοί θα είναι οι θεματοφύλακες, ποιοι θα φροντίσουν να την μεταδώσουν σε επικοινωνιακό επίπεδο και με ποια εργαλεία , εμείς ακόμη ασχολούμαστε «οικολογούντες» με το αν …υπάρχουν κλιματικές αλλαγές, και πώς θα σώσουμε τον πλανήτη….
Ο πλανήτης δεν έχει την ανάγκη μας, θα επιβιώσει και πολύ μετά από εμάς, όπως εξηγεί με τον γλαφυρό του τρόπο και ο αείμνηστος κωμικός George Carlin. Εμείς, πρέπει να ασχοληθούμε με τον εαυτό μας, το γένος μας. Αν σώσουμε τον εγωκεντρικό, αφελή και σπάταλο εαυτό μας, μοιραία θα σωθεί και ο πλανήτης!
Μόνη μας ελπίδα το ένστικτο επιβίωσής μας, για να θυμηθούμε το ομώνυμο βιβλίο του βιολόγου καθηγητή R. Dawkins, το «εγωιστικό» μας γονίδιο.. Και κάπου πιο πίσω φωλιασμένα αλλά πιστεύω έτοιμα να ξεπροβάλλουν, όταν οι συνθήκες το απαιτήσουν, την ανθρωπιά μας και την πίστη μας..
[του Πέτρου Τζεφέρη] [by Tzeferis Petros]