Η βασική αποστολή της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού Πλούτου είναι η ορθολογική αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Χώρας, με βάση την συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της «αειφορίας», δηλαδή την ισόρροπη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του τομέα χωρίς όμως να παραβλάπτεται η φέρουσα ικανότητα του περιβάλλοντος και γενικότερα η περιβαλλοντική προστασία.
Η ΓΔΦΠ της ΓΓΕΚΑ είναι ο μοναδικός διακριτός επιτελικός φορέας (με παράλληλα παραγωγικό αλλά και επιτελικό χαρακτήρα) που έχει θεσμοθετήσει η Ελληνική Πολιτεία, ώστε να διαχειρίζεται διοικητικά τον Ορυκτό Πλούτο της Χώρας. Ήδη προτείνεται η μετονομασία της σε Γενική Διεύθυνση Ορυκτού Πλούτου (ΓΔΟΠ).
Η ΓΔΦΠ συνεπικουρείται στην αποστολή της από τις Επιθεωρήσεις Μεταλλείων οι οποίες αποτελούν ελεγκτικές υπηρεσίες του ΥΠΕΚΑ, με διαπεριφερειακό μέχρι σήμερα χαρακτήρα, οι οποίες έχουν πολυδιάστατο ρόλο και αποτελούν το συνδετικό κρίκο μεταξύ μεταλλευτικών και λατομικών επιχειρήσεων, εργαζομένων, πολιτών και δημόσιας Διοίκησης. Η αποστολή τους είναι η εφαρμογή ενιαίας πολιτικής για την ορθολογική αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας, ο έλεγχος των συνθηκών υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων και περιοίκων μεταλλευτικών και λατομικών επιχειρήσεων και γενικότερα η διασφάλιση του εργασιακού και ευρύτερου κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος, σύμφωνα με την περί μεταλλείων και λατομείων νομοθεσία.
Οι υπηρεσιακές μονάδες της ΓΔΦΠ αλλά και των Επιθεωρήσεων Μεταλλείων χαρακτηρίζονται από τεκμηριωμένο ευρύ αντικείμενο τόσο ποιοτικού όσο και ποσοτικού χαρακτήρα, στο οποίο περιλαμβάνεται όλο το φάσμα των θεμάτων διοίκησης των ορυκτών πόρων: έρευνας, εκμετάλλευσης λατομείων, ορυχείων, μεταλλείων, θεμάτων ασφάλειας και κανονισμών, γεωθερμικού δυναμικού, αποκατάσταση περιβάλλοντος ενεργών λατομείων/μεταλλείων, ασφαλής χρήση των εκρηκτικών υλών, εργατικά ατυχήματα/δυστυχήματα κλπ.
Η χώρα μας σήμερα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, γιατί μαστίζεται από μια βαθιά οικονομική ύφεση και το γεγονός αυτό κάνει την αποστολή της συγκεκριμένης υπηρεσίας περισσότερο επιτακτική, εφόσον πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους τομείς με ευρύτατα περιθώρια ανάπτυξης που αντανακλούν άμεσα στην πραγματική οικονομία, την περιφερειακή ανάπτυξη αλλά και στις εξαγωγές.
Δυστυχώς υπάρχουν πολλά παραδείγματα που τεκμηριώνουν ότι παρά την υπερπροσπάθεια που καταβάλλεται από μεμονομένα άτομα, η υπηρεσία δεν αποδεικνύεται όσο χρειάζεται αποδοτική. Το παράδειγμα του διαγωνισμού εκμίσθωσης του μεταλλείου χαλκού-χρυσού στο Κιλκίς και το θέμα ενημέρωσης των τοπικών κοινωνιών, δείχνει ότι η κεντρική υπηρεσία θα πρέπει να ενισχυθεί και μάλιστα κατά προτεραιότητα με επιστημονικό προσωπικό.
Παρά το οφθαλμοφανές πλεονέκτημα ότι με την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων, οι περιφερειακές υπηρεσίες (και δι’αυτών οι τοπικές κοινωνίες) θα είχαν τη δυνατότητα αλλά και την αρμοδιότητα να επιλαμβάνονται οι ίδιες με άμεσο και αποτελεσματικό τρόπο όλων των σχετικών προβλημάτων της περιοχής τους, αυτό δεν έχει αποδειχθεί στην πράξη, τουλάχιστον στον εξορυκτικό τομέα.
Εντούτοις, οι προτάσεις που γίνονται στα πλαίσια της συνολικής αξιολόγησης του δημοσίου, είναι διαφορετικές. Το ερώτημα που καλείται να απαντήσει η ήδη αποδεκατισμένη υπηρεσία των 20 ανθρώπων είναι: “κάποιες μονάδες ή συγκεκριμένες αρμοδιότητες μπορούν Α. Να συγχωνευτούν; B. Να μεταφερθούν σε άλλη μονάδα στον ίδιο ή σε άλλο φορέα;”.Και το ερώτημα δεν είναι καθόλου ρητορικό…
Οι αρμοδιότητες διοίκησης ορυκτών πόρων και των ελεγκτικών υπηρεσιών του τομέα είναι διακριτές, χωρίς συνάφεια ανά διαφορετικό θεματικό αντικείμενο, ικανοποιούν πραγματικές ανάγκες και δεν αλληλο-επικαλύπτονται από κανένα άλλο Υπουργείο ή περιφερειακή υπηρεσία. Ειδικότερα, ο ρόλος των Επιθεωρήσεων Μεταλλείων είναι πολυδιάστατος, καθώς αποτελούν τον κρίκο που συνδέει τις μεταλλευτικές επιχειρήσεις που λειτουργούν στη χώρα, τους εργαζομένους σε αυτές και τους πολίτες με τη δημόσια διοίκηση. Πρόκειται για ζωτικές υπηρεσίες που σχετίζονται με την ασφάλεια και το περιβάλλον και που οσοι υπηρετήσαμε κάποτε ευελπιστούμε ότι ίσως και να καταφέραμε κατά την διαδρομή μας να σώσουμε μιαν ανθρώπινη ζωή…
Ο λατομικός και μεταλλευτικός κλάδος αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά κομμάτια του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας μας. Συνεπώς, έννοιες όπως έλεγχος, συντονισμός, ανταγωνισμός, ορθολογισμός, συνθήκες εργασίας, προστασία του περιβάλλοντος, κλπ συνοψίζονται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στις αρμοδιότητες και την εν γένει λειτουργία των υπηρεσιών “μιας στάσης” σε κεντρικό επίπεδο η οποία διασφαλίζει την εφαρμογή ενιαίων κανόνων σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο σύνολο της επικράτειας, είναι προσαρμοσμένη στο κοινωνικό αίτημα για εξειδικευμένους ελέγχους του κράτους που απαιτούν υλικοτεχνική υποδομή και υψηλής στάθμης προσωπικό και έχει ως αποτέλεσμα την παραπέρα θωράκισή του κράτους απέναντι σε συμφέροντα που υφίστανται σε τοπικό επίπεδο.
Σήμερα, που οι στρατηγικοί στόχοι των υπηρεσιών αυτών, αποτελούν ζητούμενα τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο: Για τη διασφάλιση των συνθηκών ασφάλειας και υγιεινής των εργαζομένων. Για την ορθολογική εκμετάλλευση και αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας. Για την διασφάλιση του φυσικού περιβάλλοντος. Για το σχεδιασμό και υλοποίηση της Εθνικής Πολιτικής για τις ορυκτές πρώτες ύλες. Για τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας.
Σήμερα, λοιπόν, που όλα τα παραπάνω που δεν έγιναν επί δεκαετίες, και θα πρέπει να γίνουν και μάλιστα ταχύτατα, η δημόσια διοίκηση επιμένει να διατηρεί τις δομές εκείνες που απλώς συντηρούν και ενίοτε πολλαπλασιάζουν τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις.
Η υφιστάμενη οργανωτική δομή της Γενικής Διεύθυνσης Φυσικού (Ορυκτού) Πλούτου, στα πρότυπα των υπηρεσιών «μιας στάσης», εξυπηρετεί την απλούστευση των διοικητικών διαδικασιών και καθιστά εφικτή την επίτευξη της διοίκησης με στόχους, καθώς οι υπάλληλοι αντιλαμβάνονται το διακριτό ρόλο και την αποστολή των οργανικών τους μονάδων σε όλο το φάσμα των θεμάτων διοίκησης προς Α) Τους Πολίτες (G2C), B) τις Επιχειρήσεις (G2B) και Γ) την δημόσια διοίκηση, κεντρική, αποκεντρωμένη, την αυτοδιοίκηση καθώς και τα διοικητικά δικαστήρια (G2G).